Fréttablaðið - 06.05.2004, Blaðsíða 22

Þegar ég skrifaði fyrstu kartöflu-
greinina mína í Morgunblaðið
fyrir 15 árum, þá var tilefnið það,
að eina ferðina enn hafði ríkis-
stjórnin ákveðið að loka fyrir inn-
flutning á ódýrum kartöflum til
að hlífa innlendum bændum við
erlendri samkeppni. Ég fór aðra
leið að settu marki en þeir menn,
sem ég stóð á öxlunum á. Halldór
Kiljan Laxness, Gylfi Þ. Gíslason
ráðherra, Jónas Kristjánsson rit-
stjóri og margir aðrir höfðu
gagnrýnt landbúnaðarstefnuna
hver fram af öðrum með hárrétt-
um rökum í næstum hálfa öld:
viðbótin frá mér var að reyna eft-
ir kúnstarinnar reglum að meta
til fjár kostnaðinn, sem þessi vit-
firring lagði á neytendur. Hann
reyndist auðvitað himinhár. Ég
þóttist vita, að vinir mínir á
Morgunblaðinu yrðu fyrir ein-
hverjum óþægindum af því að
birta þessar greinar, svo að ég
hringdi í Matthías Johannessen
ritstjóra til að þakka honum fyrir
mig. „Ekkert að þakka,“ sagði
hann - eins og Hrafn Gunnlaugs-
son kvikmyndaleikstjóri, þegar
ég bauð honum einhvern tímann
gleðilegt ár og þakkaði honum
fyrir það gamla.
Búverndarstefnan hefur ein-
lægt verið viðkvæmt mál í Sjálf-
stæðisflokknum. Það er engin
leið að kenna Framsóknarflokkn-
um einum um ástand landbúnað-
arins, því að það hefur ekki geng-
ið hnífurinn á milli þessara
tveggja flokka í landbúnaðarmál-
um s.l. 60 ár eða lengur, og hið
sama má segja um Vinstri hreyf-
inguna - grænt framboð og einnig
um forvera hennar, Alþýðubanda-
lagið sáluga og Sósíalistaflokk-
inn. Hvað um það, Matthías sagði
mér, að það væri svolítið hringt á
blaðið til að kvarta undan kart-
öflugreinunum. Enn liðu mörg ár,
þar til Morgunblaðið byrjaði loks-
ins að birta nokkurn veginn villu-
lausar forustugreinar um inn-
flutning landbúnaðarafurða, en
þó sjaldan og með semingi.
En það var ekki hringt í mig til
að kvarta: venjan var og er sú að
kvarta við ritstjórnina og biðja
hana að birta ekki svona texta eða
þá kvarta við vinnuveitandann og
hvetja hann til að reka höfundinn.
Einn maður hringdi þó í mig dag-
inn, sem fyrsta kartöflugreinin
birtist í Morgunblaðinu: það var
Pálmi Jónsson í Hagkaupum.
Hann hringdi til að þakka mér fyr-
ir og hvetja mig til frekari skrifa.
Við höfðum aldrei hitzt. Hann
sagði mér í símann margar sögur
af áralangri baráttu sinni fyrir því
að veita Íslendingum kost á ódýr-
ari mat og öðrum varningi og þeim
hindrunum, sem stjórnvöld og aðr-
ir kaupmenn höfðu hlaðið í veg
fyrir hann. Hann skildi til fulls, að
Marks og Spencer höfðu skilað al-
menningi miklu meiri kjarabótum
en Marx og Engels, og hann hagaði
lífi sínu eftir því. Hagkaupsverzl-
anir hans urðu að stórveldi í við-
skiptalífi landsins. Velgengni
þeirra og Pálma sjálfs og afkom-
enda hans var fyllilega verðskuld-
uð: hún var ávöxtur þeirrar hug-
sjónar hans að gera öðrum gott.
Hraðspólum nú fram til dags-
ins í dag. Er það hending ein eða
slys eða óhapp, að Sjálfstæðis-
flokkurinn virðist nú heyja heil-
agt stríð gegn feðgum tveim, sem
hafa reynzt vera afbragðsflinkir
og útsjónarsamir matvörukaup-
menn? - og hafa stuðlað með því
móti að verulegri lækkun mat-
vöruverðs til hagsbóta handa
fólkinu í landinu. Ekki sýnist mér
það. Þetta virðist þvert á móti
vera framhald herferðarinnar
gegn Pálma Jónssyni – herferðar
óprúttinna stjórnmálamanna,
sem ganga erinda sérhagsmuna-
hópa gegn almannahag og harð-
neita jafnframt að svipta hulunni
af fjárreiðum flokka sinna.
Veldi Baugs er bein afleiðing
þeirrar landbúnaðarstefnu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur fylgt
svo að segja frá fyrstu tíð. Það
var fyrirsjáanlegt, að markaðs-
firringin og meðfylgjandi vit-
leysa í landbúnaðarmálum um 75
ára skeið hlaut að skapa skilyrði
til þess, að snjallir og dugmiklir
menn eins og Pálmi Jónsson, Jó-
hannes Jónsson í Bónusi og aðrir
fyndu leiðir til að hagnast á því
að bjóða fólki ódýrari matvöru en
áður fékkst. Það hlaut að koma að
því. Athuganir Guðmundar
Ólafssonar hagfræðings rekja
verulega verðlækkun á matvöru
hér heima undangengin ár beint
til hagkvæmari verzlunarhátta,
en verðlækkunin hefði þó orðið
mun meiri, hefði innflutnings-
verzlunin verið frjáls. Viðgangur
Baugs vex forustumönnum Sjálf-
stæðisflokksins svo mjög í aug-
um, að þeir búast nú til að loka
tveim dagblöðum, einni sjón-
varpsstöð og nokkrum útvarps-
stöðvum með valdboði og setja
þjóðfélagið allt á annan endann.
Takist þessi atlaga, munu Morg-
unblaðið og Ríkisútvarpið standa
eftir sem einu fréttamiðlar lands-
ins: það virðist vera megintil-
gangurinn. Nema tilgangurinn sé
að neyða Stöð 2 og útvarpsstöðv-
ar Norðurljósa til að leita ásjár
Björgólfs Guðmundssonar, sem
er helzti lánardrottinn Norður-
ljósa og nýtur sérstakrar velvild-
ar Sjálfstæðisflokksins, þótt
veldi hans í atvinnulífi landsins
sé mun meira en veldi Baugs.
Veldi Björgólfs er að miklu leyti
til komið vegna þess, að Flokkur-
inn færði honum Landsbankann á
silfurfati, en ekki vegna farsæll-
ar þjónustu við fólkið í landinu. ■
F rumvarp Davíðs Oddssonar um lög um eignarhald á fjöl-miðlum er fordæmalaust. Þótt öllu yrði snúið við í evr-ópskri löggjöf fyndust hvergi jafn róttæk og takmark-
andi lög. Ef þessi lög verða samþykkt mun skilja á milli Íslend-
inga og annarra vestrænna lýðræðisþjóða; Íslendingar munu
með þessum lögum feta sig eftir nýjum brautum og ólíklegt
verður að teljast að aðrar þjóðir fylgi þeim. Ef fjölmiðlalögin
verða samþykkt verður Ísland ekki samt á eftir. Ákvæði frum-
varpsins stangast á við mannréttindasáttmála Evrópu, íslenska
stjórnarskrá og EES-samninginn og gengur þvert á þær grund-
vallarreglur sem eru sameiginlegar í löggjöf Vesturlanda.
Þeir Íslendingar sem sátu undir greiningu bandarískra og
evrópskra lögspekinga á fundi Norðurljósa á Nordica Hotel í
gær hljóta að hafa spurt sig hvað hafi hent íslenskt samfélag.
Hvað valdi því að ríkisstjórn landsins og Alþingi vilji leggja til
hliðar stjórnarskrá og alþjóðlega sáttmála og samninga til að
koma á lögum sem eiga sér engin fordæmi á Vesturlöndum og
sem engar forsendur eru til að setja í lög hérlendis eða í nokkru
nágrannalandi okkar; lög sem munu vekja undrun og furðu
allra sem skoða. Erlendu lögspekingarnir voru undrandi á hver-
su augljóslega ákvæði frumvarpsins brutu gegn lögvernduðum
mannréttindum og meðalhófi. Sérfræðingar i Evrópurétti
sögðu ákvæðin ganga þvert á tilmæli Evrópuráðsins og furðuðu
sig á að frumvarpið væri réttlætt með tilvísun til sömu tilmæla.
Þeir fullyrtu að ef frumvarpið yrði að lögum yrði þeim hnekkt
fyrir dómstólum Evrópu, ekki vegna ágreinings um eitt tiltekið
ákvæði heldur virtust flestöll ákvæði þess stangast á við alþjóð-
legar skuldbindingar Íslendinga.
Við Íslendingar sátum undir þessu og spurðum sjálf okkur:
Hvað hefur komið fyrir þetta samfélag? Hvert er það afl sem
veldur því að ríkisstjórn og Alþingi ætla að binda í lög ákvæði
sem augljóslega stríða gegn tjáningarfrelsi, atvinnufrelsi, eign-
arrétti – flestum lögvernduðum mannréttindum fyrir utan trú-
frelsi, eins og einn fundarmanna orðaði það – og skuldbindin-
gum Íslendinga um að virða frelsi innri markaðar EES-samn-
ingsins? Hvert er það afl sem veldur því að fólk myndast við að
ræða þetta frumvarp undir því yfirvarpi að það stuðli að frelsi
og fjölbreytni og ræður því að allur þorri almennings lætur
þetta yfir sig ganga? – að ekki sé talað um fræðimenn háskól-
anna, forystumenn félagasamtaka og aðra þá sem alla jafna má
ætla að séu tilbúnir að verja tjáningarfrelsið og önnur grund-
vallarmannréttindi? Hvert er það afl sem Íslendingar virða
meira en þau grundvallarréttindi sem þetta frumvarp brýtur
niður? Afl sem vill leiða okkur eitthvert langt, langt í burtu frá
samfélagi þjóða sem byggja á réttlæti og mannréttindum sem
okkur er kennt að virða og dásama.
Blessunarlega eru þau andartök ekki mörg í sögu þjóða að
viðbrögð hvers borgara geti skipt sköpum um framtíð samfé-
lagsins. Hver svo sem ástæðan er hefur okkur Íslendingum nú
verið stillt upp frammi fyrir vali milli þeirrar leiðar sem opin
og lýðræðisleg samfélög Vesturlanda hafa fetað og þeirrar
blindgötu sem ríkisstjórn landsins vill tæla þjóðina inn á. Hvor
leiðin verður farin ræðst af aðgerðum og aðgerðaleysi lands-
manna. ■
6. maí 2004 FIMMTUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Lögspekingar segja fjölmiðlafrumvarpið stangast á
við grundvallarreglur í löggjöf Vesturlanda.
Hvað hefur komið
fyrir þetta samfélag?
ORÐRÉTT
Heilbrigt?
Hvaða skilning leggur Geir
Haarde í orðið „sjúklegt“?
Illugi Jökulsson ritstjóri veltir fyrir
sér tengslum læknisfræði og stjórn-
mála.
DV 5. maí.
Taktu eftir þessu Davíð!
Við eigum að una því þegar aðr-
ir beita fjölmiðlum gegn skoðun-
um okkar. Það eina sem við get-
um farið fram á er frelsi til að
mótmæla og berjast gegn and-
stæðingum okkar með tjáningu.
Gunnlaugur Jónsson, stjórnarmaður í
Frjálshyggjufélaginu, um fjölmiðla-
frumvarpið.
Morgunblaðið 5. maí.
Ekki áfellisdómur
Það er ekki áfellisdómur yfir
Birni Bjarnasyni, dómsmálaráð-
herra, að deilur rísi hér um veit-
ingu embættis dómara við
Hæstarétt, enda hefur það gerst
hvað eftir annað.
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins í
tilefni af áliti Umboðsmanns Alþingis
í dómaramálinu.
Morgunblaðið 5. maí.
Skakkur húsgrunnur
Það má segja að þetta sé eins og
hús, hann kemst að þeirri niður-
stöðu að grunnurinn sé skakkur,
og þar með þarf hann ekkert að
skoða málið frekar, heldur
kemst að þeirri niðurstöðu að
þarna hafi verið brotið gegn lög-
um við undirbúning að þessari
ákvörðun. Hún hafi ekki verið
nægilega vel unnin.
Eiríkur Tómasson, prófessor og um-
sækjandi um dómarastarf við Hæsta-
rétt, um álit Umboðsmanns Alþingis í
dómaramálinu.
Morgunblaðið 5. maí.
Ekki ósennilegt
Ef þegnunum er eingöngu ætlað
það hlutverk að stunda líkam-
lega vinnu í þágu Foringjans,
getur það auðvitað komið For-
ingjanum vel að hvítþvo úr þeim
alla sjálfstæða hugsun.
Guðrún Eva Mínervudóttir um
hugarfar Foringjans.
DV 5. maí.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Neyðarlegt
Einhver neyðarlegasta uppákoman í
stjórnmálum síðustu daga er uppljóstrun
Fréttablaðsins og síðan Ríkisútvarpsins í
gær um tvískinnunginn að baki hinnar
svokölluðu hálfrar milljón króna reglu
Samfylkingarinnar. Starfsmaður flokksins,
Karl Th. Birgisson, hefur á undanförnum
mánuðum komið í
hvert fjölmiðlavið-
talið á fætur öðru
og lýst því sem
dæmi um heiðar-
leika flokksins að
öll stærri fjár-
framlög í kosninga-
sjóðinn verði gerð
opinber. Miðað sé
við hálfa millj-
ón króna.
Hafa Karl og
aðrir Samfylk-
ingarmenn hvatt aðra stjórnmálaflokka-
flokka til að fylgja þessu fordæmi. Nú er
komið í ljós að sé framlagið nákvæmlega
hálf milljón eða lægra er það ekki gefið
upp. Samkvæmt útvarpsfréttum í gær eru
jafnframt heimildir fyrir því að Samfylk-
ingin hafi markvisst miðað við upphæð-
ina hálfa milljón í söfnun sinni meðal
stórfyrirtækja og lofað þeim að þannig
komist þau hjá því að nafn þeirra yrði
gert opinbert sem styrktaraðili flokksins.
Viðurkenndi Karl Th. Birgisson í útvarpinu
að í kosningasjóði flokksins væru á milli
fimmtán og tuttugu framlög af þessu tagi.
Hann vildi ekki skýra frá því hve mikið
væri um framlög á bilinu 400 til 500 þús-
und krónur. Er furða að fólk segi: Þeir eru
allir eins þessir stjórnmálamenn. Ekkert
að marka þá.
Zetið við sinn keip
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins kemur
gömlum samstarfsmanni á blaðinu, Birni
Bjarnasyni dómsmálaráðherra, til varnar í
skeleggum leiðara í gær. Kemur sér vel að
Styrmir ritstjóri er lögfræðimenntaður
eins og Björn og á því ekki erfitt með að
koma auga á helstu veikleikana í áliti Um-
boðsmanns Alþingis. En það er ekki bara
að leiðarahöfundurinn hafi lesið álits-
gerðina vel og vandlega yfir. Þess má sjá
merki í leiðaranum að átt hefur verið við
textann. Morgunblaðsleiðarar eru á góð-
um dögum skrifaðir með bókstafnum „z“,
þar sem það á við, eftir stafsetningarregl-
um sem giltu á fyrri hluta síðustu aldar.
Aftur á móti fylgir Umboðsmaður lögboð-
inni stafsetningu. Það sættir Morgunblað-
ið sig ekki við.
Í DAG
Baugur og
Sjálfstæðisflokkurinn
ÞORVALDUR
GYLFASON
Veldi Baugs er bein
afleiðing þeirrar
landbúnaðarstefnu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
fylgt.
,,
degitildags@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 515 75 00 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Veldi Baugs