Fréttablaðið - 05.05.2006, Blaðsíða 18

5. maí 2006 FÖSTUDAGUR18
fréttir og fróðleikur
Af þeim hópi fólks sem
beitir aðra kynferðislegu
ofbeldi hér á landi er 24
prósent yngri en 18 ára.
Þá segjast 3,6 prósent
framhaldsskólanema hafa
fengið einhvern til kynferð-
islegra athafna með einum
eða öðrum hætti. Þetta
kom meðal annars fram á
ráðstefnu sem Blátt áfram
efndi til í gær.
Ungmenni, yngri en 18 ára, sem
misnota aðra kynferðislega eru allt
að 24 prósent af hópi allra gerenda
hér á landi. Þetta kom fram í máli
Jóns Friðriks Sigurðssonar, for-
stöðusálfræðings á geðsviði Land-
spítala háskólasjúkrahúss, á ráð-
stefnu sem Blátt áfram efndi til
um kynferðisofbeldi gegn börnum
í gær.
Þessar tölur, sem Jón Friðrik
kynnti, eru unnar upp úr rannsókn
sem Barnaverndarstofa gerði ann-
ars vegar og BA-verkefni sem Þor-
björg Sveinsdóttir, verkefnastjóri
á LSH, og Jóhanna Jónsdóttir sál-
fræðingur unnu hins vegar. Í
fyrrnefndu rannsókninni
reyndust 20 prósent gerenda
í kynferðisofbeldismálum
vera yngri en 18 ára. Síðari
rannsóknin, sem gerð var á
börnum í Barnahúsi árið
2000, leiddi í ljós, að 24 pró-
sent gerenda voru á aldrinum
13-17 ára.
„Við höfum verið að
gera nokkuð viða-
mikla rannsókn í
Barnahúsi,“ sagði
Jón Friðrik við
Fréttablaðið. „Við
erum með tölur úr
mjög stóru safni.
Um er að ræða
meira en þúsund
mál, sem eru
mjög misjafnlega
vaxin. Í Þeim málum sem þoland-
inn þekkir gerandann eru um 30
prósent gerenda yngri en 18 ára.
Þetta eru tölur sem við þekkjum
erlendis frá, það er að segja 20-30
prósent af þeim, sem eru tilkynntir
sem gerendur kynferðislegs
ofbeldis, eru á þessum aldri.“
Illa staddur hópur
Jón Friðrik nefndi einnig rannsókn
sem gerð hefur verið meðal ung-
menna á vegum Rannsóknar og
greiningar í Háskólanum í
Reykjavík, unnin að til-
stuðlan Barnavernd-
arstofu. Þar hefur
verið lagður fyrir ungmenni spurn-
ingalisti með mjög opnum spurn-
ingum um kynferðislega misnotk-
un. Í ljós hefur komið að 3,6 prósent
framhaldsskólanema segjast hafa
sannfært einhvern, þvingað eða
neytt til kynferðislegra athafna.
„Einkenni á þessum hópi er að
hann er mjög illa staddur, félags-
lega og andlega, samanborið við
„normal“ hópinn,“ sagði Jón Frið-
rik. „Fyrrnefndi hópurinn er meira
í fíkniefnaneyslu, hefur gert fleiri
sjálfsvígstilraunir, upplifað meira
ofbeldi og oftar sætt kynferðislegu
ofbeldi. Niðurstöðurnar eru í sam-
ræmi við erlendar rannsóknir á
unglingum sem beita aðra kynferðis-
legu ofbeldi.“
Jón Friðrik kynnti á ráðstefn-
unni teymi, sem stofnað hefur verið
til að taka við málum af þessu tagi
til meðhöndlunar á stofu fyrir heil-
brigðisyfirvöld og réttarvörslu-
kerfið. Teymið skipa sálfræðing-
arnir Anna Kristín Newton og
Þórarinn Viðar Hjaltason, sem
bæði starfa hjá Fangelsis-
málastofnun ríkisins, og
Ólafur Örn Bragason sem
starfar hjá embætti ríkis-
lögreglustjórans, en öll
hafa þau reynslu af þess-
um málaflokki.
Þau hafa öll verið undir
handleiðslu Jóns Friðriks.
Í máli hans kom
einnig fram að dóms-
þolar í kynferðis-
brotamálum á aldr-
inum 15-20 ára á
síðustu 16 árum,
frá 1990-2005, eru
49 talsins. Ekki er
í öllum tilvikum
um óskilorðs-
bundinn fangels-
isdóm að ræða.
jss@frettabladid.is
FRÉTTASKÝRING
JÓHANNA SIGURÞÓRSDÓTTIR
jss@frettabladid.is
Kröfugöngur voru víða um land vegna
baráttudags verkalýðsins 1. maí. Þær
voru þó ekki eins fjölmennar og áður
fyrr og sums staðar voru þær felldar
niður í fyrsta skipti í áratugi eins og til
dæmis á Akureyri. Ingibjörg R. Guð-
mundsdóttir er varaforseti Alþýðusam-
bands Íslands og ávarpaði göngufólk á
Ingólfstorgi í Reykjavík.
Hafa kröfugöngur raunverulega
þýðingu? Þær geta haft það en það
fer eftir því hvernig þær eru. Það fer
eftir því hversu margir safnast saman
því þá hljóta stjórnvöld að hlusta á
þau skilaboð. Kröfuganga getur verið
öflugur þrýstihópur ef fólkið er nógu
margt. Þetta er verkfæri þeirra sem
geta ekki keypt sér leið. Þeir sem það
geta þurfa ekki kröfugöngur og nota
sínar eigin aðferðir.
Verður farið í kröfugöngu á Íslandi
árið 2016? Það er nú beinlínis þannig
að ég hef ekki hugmynd um það. Ég
hef sjálf verið í hópi þeirra sem myndu
vilja breyta 1. maí hátíðarhöldunum í
Reykjavík en ég veit ekki hvernig það
verður. Þetta fer eftir því hvað gerist
á næstu árum og árið 2016. Ef þetta
heldur áfram eins og hefur verið, þar
sem misskipting eykst og eykst, þá
verður örugglega miklu meira um
kröfugöngur en nú er.
SPURT & SVARAÐ
KRÖFUGÖNGUR
Verkfæri þeirra sem eiga lítið
INGIBJÖRG R. GUÐMUNDSDÓTTIR
Varaforseti ASÍ
ROBERT E. LONGO Var aðalfyrirlesari á
ráðstefnunni. Hann hefur sérhæft sig í
forvörnum gegn kynferðislegri misnotkun
og meðferð þeirra sem sætt hafa kynferðis-
legu ofbeldi.
RÁÐSTEFNAN Sigríður Björnsdóttir, verkefnisstjóri Blátt áfram, og Guðrún Ebba Ólafsdóttir borgarfulltrúi sem var fundarstjóri á ráðstefnunni.
Fjórðungur gerenda
er yngri en átján ára
FJÖLDI DÓMÞOLA FRÁ 1990-2005
15-17 ára = 17 mál
18-20 ára = 32 mál
AFPLÁNUN Í FANGELSI FRÁ 1990-2005
15-17 ára = 3 Einstaklingar
18-20 ára = 14 Einstaklingar
Viðey er í tveimur hlutum sem tengjast með
eiði og mælist samtals 1,7 ferkílómetrar, sem
gerir hana stærstu eyjuna í Kollafirði. Norð-
vesturhlutinn er kallaður Vesturey, en stærri
hlutinn, þar sem kirkjan og Viðeyjarstofa eru,
heitir Heimaey. Eyjan er öll gróin og að hluta
mýrlend, og hafa þar fundist 156 tegundir
æðri plantna og fjöldi fugla, en talið er að allt
að 30 tegundir verpi í eyjunni. Algengastir eru
æðarfugl og sílamávur, en einnig verpir hrafn
í eynni.
Hver er saga byggðar í Viðey?
Fornleifauppgröftur hefur leitt í ljós að eyjan
var í byggð á 10. öld. Þar var kirkja byggð
á 12. öld og árið 1225 var Ágústínaklaustur
stofnað þar. Það stóð til 1539, þegar kon-
ungsfulltrúar frá Bessastöðum rændu það og
lögðu undir konung. Jón Arason Hólabiskup,
síðasti kaþólski biskup landsins, fór í herför
og lagði eyna undir sig, endurreisti klaustrið
og lét byggja virki í kringum það, en það varði
skammt því siðbótinni var komið á eftir aftöku
hans og öll klaustur endanlega lögð niður.
Viðey var gerð að annexíu frá Bessastöðum
og varð síðar aðsetur Skúla Magnússonar
landfógeta. Hann lét byggja Viðeyjarstofu,
fyrsta steinhús landsins, árið 1755, en kirkjan,
sem er næstelsta kirkja landsins, var vígð 1774.
Prentsmiðja var starfrækt í Viðey á árunum
1819 til 1844. Í upphafi 20. aldar myndaðist
um 100 manna þorp í Viðey, þegar fyrsta höfn
landsins fyrir millilandaskip var byggð þar og
unnu flestir við fisk. Þegar Reykjavíkurhöfn var
fullbúin lagðist byggð af í Viðey, og var síðast
búið í Viðeyjarstofu árið 1959.
Hvaða starfsemi er nú í eynni?
Reykjavíkurborg lét gera upp Viðeyjarstofu og
kirkjuna, og árið 1988 var opnaður veit-
ingastaður í Viðeyjarstofu. Það tekur um sjö
mínútur að fara yfir sundið með ferjunni og
á veitingastaðnum er boðið upp á þjóðlega
íslenska rétti og léttar veitingar. Hestaleiga
er einnig í eyjunni á sumrin. Nú eru uppi
hugmyndir um að flytja Árbæjarsafn í Viðey, en
jafnframt hefur draumur nokkurra um golfvöll
á eyjunni verið langlífur.
FBL-GREINING: YFIRLIT YFIR SÖGU VIÐEYJAR
Stærsta eyjan í Kollafirði
SVONA ERUM VIÐ
> Fjöldi dauðsfalla vegna sykursýki*
1
2000 2002 2004
Karlar
Konur
1
4 4
2
3
Heimild:
Hagstofa Íslands
*Flokkun á
grundvelli flokk-
unarkerfis Alþjóða
heilbrigðismála-
stofnunarinnar.
Á við um aldurinn
1 til 74 ára.
LÉTT PEPPERONI
55% MINNI FITA