Ísafold - 14.11.1896, Blaðsíða 2

314
fáum kindum, svo sem hann gjörir við óreynt
efni. Setti hann svo þessar eptirstöSvar hinn
25. f. m. í rúmar 90 kindur, flest lömb. Þau
höfSu til þess tima veriS úti og ekki lœrt át, en
hann taldi hættulaust aS láta þau út næsta
dag, ef veSur væri gott, sem og varS.
Morguninn eptir um kl. 8, þegar átti aS
láta fjeS út, var margt af því orSiS mjög
veikt, tók ekki í jörS, sem auS var, en fleygSi
sjer niSur og margt var orSiS halt og nokkuS
fariS að bóigna á þeim apturfæti, sem sett var
í. Það af fjenu, sem ekki vildi bíta, var þeg-
ar tekið inn í hús aptur; um miðjan þann
dag fór það að drepast og mörgu mjög að
versna, fóturinn og læriS að bólgna. Þórður
gjörði þá tilraun að binda um lærið ofar en
bólgan var komin í það og kreisti út úr
skurðinum svartbláa vilsu. En sú lækninga-
tilraun varð árangurslaus; drapst undantekn-
ingarlaust hver kind, sem þessi tilraun var
gjörð viS. Að morgni þess 27. voru 30 dauö-
ar, en alls drápust af þessu fje 50, hin síð-
asta á 8. degi. Jafnt drápust að tiltölu lömb
og eldra.
MeSan á veikinni stóð, bar fjeð sig mjög
líkt því, sem pestveikt fje er vant að gera:
stundi ákaflega og gat ekki kyrrt veriS. Sá
þó ekkert á því innan, þegar það var gjört
til, en það lærið, sem sett var í, var stokk-
bólgið á því flestu og helblátt og rann úr
svört vilsa. Blóð úr þeim kindum, sem slátr-
að var meS nokkurn veginn fullu fjöri, var
svo sem úr pestveiku fje. Hrafnar átu nokk-
uð af því kjöti, sem spilltast var, og var ekki
að sjá að þeim yrði meiut viS. Þykist jeg
sjá, aS blóðið í skepnunum hafi spillzt og það
orðið þeim að bana. Telja mátti, að allt, sem
til nokkurra muna heltist, dræpist. Þrjár
kindur eru lifandi enn, sem mikið heltust, og
tel jeg víst, að ein þeirra, ef ekki fleiri, missi
hinn veika fót, þótt þær að öðru leyti kynnu
að lifa. Það, sem af lifði og ekki sýndist
verSa niikiS veikt, dofnaði mikið í útliti og
lagði af. Þann 26. setti Þórður n/tt efni,
er hann setti hjer saman, í 4 kindur; lifðu
þær allar og varS lítið meint við. Yarla er
hægt aS kenna því um, að pest hafi milul
verið komin í fjeS; því að síSan hefiraS eins ein
kind drepizt af því, sem ekki var bólusett.
NeSra-Hálsi 10. nóv. 1896.
Þórður Guðmundsson.
f Sæmundur Jónsson
prófastur
í Arness/slu og prestur aS HraungerSi, ridd-
ari af dbr., andaðist sunnudagskvöldið 8. þ.
mán. eptir fárra daga legu í taugaveiki. Hann
var fæddur 19. maí 1832, sonur síra Jóns síð-
ar prófasts Halldórssonar á BreiSabólsstaS í
Fljótshlíð og konu hans Kristínar Vigfúsdótt-
ur s/slumanns á HlíSarenda Þórarinssonar,
systur Bjarna amtmanns Thorarensens; en
faðir síra Jóns prófasts var Halldór prestur í
Saurbæ á HvalfjarSarströnd Magnússon s/slu-
manns á Geitaskarði Gíslasonar biskups á
Hólum (f 1779) Magnússonar. Sæmundur
prófastur útskrifaðist úr latínuskólanum 1855
og af prestaskólanum 1857, dvaldist veturinn
eptir í Kaupmannahöfn og vígSist næsta haust
21. nóv. aðstoðarprestur til föður síns, en fjekk
HraungerSi 1860 og þjónaði því brauði í 36
ár full, en hjeraðsprófastsembætti 22 ár, síSan
1874. S/slunefndarmaSur mun hann hafa
verið fyrir sinn hrepp alla tíð, slðan s/slu-
nefndir hófust, og sat mörg ár í amtsráði.
Hann var kvæntur Stefaníu Siggeirsdóttur
prests Pálssonar á Skeggjastöðum og Önnu
Ólafsdóttur prests Indriðasonar á Kolfreyju-
stað; lifir frú Stefanía mann sinn ásamt 3 son-
um þeirra: síra Ólafi, aðstoSarpresti föður síns
síSan 1889, Geir Stefáni, háskólakandídat í
guðfræSi, og Páli stúdent í Kaupmannahöfn.
Síra Sæmundttr heitinn var einn með mestu
merkisprestum þessa lands, snyrtimaSur mik-
ill, hinn reglusamasti og vandvirkasti í allri
embættisfærslu, búhöldur góður og öðlingur í
allri framkomu.
Kastamörk. Vegaleysinu hjer á landi
hefir eSlilega fylgt vitneskjuleysi um vega-
lengdir, öðruvísi en eptir ágizkun. Jafnvel
eptir að farið var aS gera almennilega vegi
og mæla þá nákvæmlega, var ekkert hugsaö
um aS afmarka á þeim tilteknar vegalengdir
og auðkenna með marksteinum, að dæmi sið-
aSra þjóða. Má vera, að það hafi verið með
fram því að kenna, að vjer höfum lengi átt í
vændum breytingu á lengdarmáli voru, og því
ekki þótt hlyða að leggja kostnað í mílu-
marksteina, er ón/ttust innan skamms vegna
þess, að lögleitt yrSi tugamálið frakkneska:
rastir og stikur,—eða kílómetrar og metrar, ef
mönnum þykir útlenzkan bragðbetri. Þetta
n/ja lengdarmál væri að öllum líkindum löngu
komið 1 lög hjá oss, ef það atriði lægi ekki
undir alríkis-löggjafarvaldið, þ. e. ríkisþingið
danska með konungi. En, eins og kunnugt er,
hafa Danir allt til þessa með engu móti get-
aS hleypt í sig því framfaraáræöi, að taka
upp slíkt n/mæli, þótt löngu sje búið að því
á næstu grösum við þá, á Þ/zkalandi, i Svíþjóð
og Noregi o. s. frv.
Af því að það voru Norðmenn,. sem hjer
hófu fyrstir nytilega vegagjörð, komst sú venja
á meðal vegaverkmanna hjer, að mæla vegakafla
í stikum, en eklci í föSmum eða álnum. Nú
hefir landshöfðingi stigið það spor til að
löghelga þá venju, og bæta úr hinu leið-
inlega og jafnvel bagalega vitneskjuleysi um
vegalengdir, að hann hefir n/lega látið stika
hinn n/ja veg hjeðan austur í Flóa, í því
skyni aS afmarka hann með rasta-markstein-
um. Hann hefir látið Erlend Zakaríasson,
vegaverkstjóra, gera það nú í vikunni sem
leið, og mun hann eiga að setja marksteinana
í vetur eða vor. Þeir eiga að vera 30—36
þumlungar á hæð, og höggvin á rastatalan,
frá Keykjavík austur. En til þess að eyða
sem minnstu í þetta á aS láta duga aS sinni
að hafa markstein viS 5. hver rastamót (»5
km. frá Rvík«, »10 km. frá Rvík«, o. s. frv.).
’Vegurinn er talinn byrja við lækinn í Reykja-
vík, neSri endann á Bankastræti, og skulu
hjer til nefndar /msar vegalengdir þaðan ept-
ir þjóðveginum austur, samkvæmt mælingu
herra Erlendar (stærri tölurnar rastir, hinar
stikur):
að Fúlutjarnarlæk . . 2)330
— Lauga-vegamótum . 2)610
— Markalæk .... •5)0oo
— Elliðaám .... 5)492
— Árbæjartröðum . . 6)700
— RauSavatns-viki . 9)800
— Hólmi (móts við Hólm) . . 1 2,900
—- MosfellsheiSarvegi . 13,610
— Lækjarbotnum 16,400
— Vatna-sæluhúsi . 20,720
á Sandskeiði efst 22,200
að Svínahrauni . . 24,495
upp fyrir Svínahraun . • 30,155
að KolviSarhól (móts við hann) 31,000
— Hengladalsá á Hellisheiði 40,220
— Varmá í Ölfusi . . . nál. 47,000
— KagaSarhól....................53,10o
—■ Ölfusárbrúarveginum (upp aS
Ingólfsfjalli) .............56,110
á Ölfusárbrúna miðja .... 58,705
að Kúhólum .................... 60,000,
hjer um bil sama sem 8 mílur danskar; þaS
er sem sje rúmlega 7'/2 röst í hverri danskri
mílu. Stikan er rúmlega '/2 faðmur (38'/4
þumlungur), og 1000 stikur í röstinni.
Þessir rastamarksteinar geta orðiS eins og
dálltið stöfunarkver almenningi til undirbún-
ings undir hið franska lengdarmál, sem naum
ast getur nú veriS langt að bíða úr þessu, að
lögleitt verSi hjer beinlínis.
ÞaS er nógu fróölegt að taka eptir því, að
með 6 klukkustunda reið austur fyrir Ölfus-
árbrú, sem þykir hæfilegt með tvo til reiSar,
eru farnar 10 rastir á klukkustundunni, eða
röstin (531 faSm.) á 6 mínútum, að viSstöð-
um meðtöldum. — —
Af því að opt er minnzt á enskar mílur,
á vel við að geta þess um leiS, aS ensk míla.
er rúml. 1609 stikur eða nær 855 faðmar. En
dönsk míla er, eins og flestir vita, 4000 faðm-
ar. Fyrstu mílnamót frá Reykjavík (læknum)
eru rjett fyrir neðan Selás, önnur skammt fyr-
ir neSan Lækjarbotna, þriðju örskammt fyrir
ofan SandskeiSi og fjórðu viS efri jaSar Svína-
hrauns; þingmannaleiðin full (5 mílur) hjer
um bil á miðri Hellisheiði.
Kvennaskólinn x 'Vinaminni. Getið
þjer, herra ritstjóri, frætt mig og aðra um
það, hvað oröið hefir af samskotum þeim, sem
sagt var frá 1 útlendum blöðum að safnað
hafi veriðá Englandi, í Svíþjóð og víðar, af
frú Sigríði Magnússon í Cambridge, til efling-
ar menntun og menning kvennfólks hjer á
landi.
Herra Eiríkur Magnússon hefir ritað margt
og mikið um bankamál, botnvörpur og fleira;
en hann hefir aldrei minnzt á þetta málefni,
Hjer í Reykjavík er háreist hús, sem fyrst
var sagt að byggt væri fyrir þessi útlendu
samskot, og ætti að hafa það fyrir kvenna-
skóla; en síðan hefir ekkert heyrzt um þetta.
Hver á húsið ? Og hver tekur leiguna eptir
það ? ESa hvar eru samskotin niður komin 1
Sje það satt, að nefnt hús hafi verið reist
fyrir samskotafjeð handa hjerlendu kvenn-
þjóSinni, þá á hún húsið, en enginn einstakur
maður, og ætti hún þá að hirða húsið og tekj-
urnar af því.
Er það nú forstöðunefnd Kvennfjelagsins,
eða yfirvöld landsins, sem ættu aS grennslast
eptir því, hve samskotafjeð var mikið, og
hvort húsið er almennings eSa einstaks manns
eign 1 Virðingarf.
Xvennmenntunarvinur.
* * *
Ritstj. Isafoldar mun ekki verafærari að leysa
úr þessurn spurningum lieldur en spyrjandi
sjálfur. ÞaS hafa, svo kunnugt sje, engar
sk/rslur birtar veriö nokkurn tíma hjer á
landi um þessi samskot eða hagn/ting þeirra.
Vjer vitum það eitt, að skóli var haldinn,
kvennaskóli, í húsinu 1 vetur fyrir mörgum
árum, en síðan ekki við söguna meir. Llklega
munu yfirvöld vor álíta málið sjer óviðkom-
andi. En mjög virðist vel til fallið, að Kvenn-
fjelagið íslenzka skipti sjer af því, eins og
fyrirspyrjandi drepur á, og reyndi t. d. að
fá úr því leyst í tæka tíð, hvort húsiS er
heldur almenningseign eða einstakra manna,
m. m. Ritstj.