Ísafold - 04.11.1909, Blaðsíða 2

286
I8AF0LD
/1 iyt TTTrrrrT i
Hin fyrsta skófatnaðarútsala hjá
Lárnsi G. Lúðvígssyni, þingholtsstræti 2 n
hefst laugardaginn þann 6. nóvember næstkomandi. þ
þar verða seld mörg hundruð pör af
alls konar skófatnaði
fyrir alt að hálfvirði eða með alt að 60% afsl.
Sannsðgli-riddarinn
og sannleiknrinn.
Hið aldraða erki-sannleiksvitni með
»hvítasunnuandlitið«, hr. J. Ól., ridd-
ari af sannsöglinni p. p. fer á stúfana
í síðustu Rvik klyfjaður ósanninda-
brigzlum m. a. til mín — ósanninda-
brigzlum, sem hann jafnharðan verður
að eta ofan í sig, vilji hann heita
nokkurn veginn heiðarlegur blaða-
maður.
J. Ól. ber mér á brýn, að eg hafi
skrökvað því í ísaf. 15. sept., að
bréfkafli í sama blaði frá dönskum
blaðamanni, út af ráðgjafa-viðtalinu
rangfærða í Kr. Dagblad í vor, hafi
verið til mín; bréfið hafi verið til ráð-
gjafans, segir I. Ól. — og eg þvi farið
með ósatt mál. — En petta eru blá-
ber ósannindi úr J. Ól., og var hon-
um vorkunnarlaust að stilla sig um
að lýsa mig ósannindamann i máli,
sem hann gat ekkert um vitað.
Bréfið er til mín, en ekki ráðgjaf-
ans, svar við fyrirspurn, er eg sendi
blaðamanni þessum, hr. Arnskov, i
vor, út af staðhæfingum miklum úr
einum danska-flokks dindlinum í
Khöfn um að hr. Arnskov byðist
til að vinna eið að þvi, að við-
talið i Kr. Dagblað væri rétt. Eg
vildi gjarna geta sýnt það svart á
hvítu, að dindillinn segði ósatt. Þvi
spurði eg hr. Arnskov. Hann svar-
aði bréfi mínu samdægurs, og set eg
hér kafla þá úr bréfi hans, er máli
skifta, á dönsku, svo að eigi verði
borið við, að þýðingin sé fölsuð.
Hr. Arnskov skrifar:
7. apríl 1909.
Hr. Ól. Björnsson. Nej, jeg har abso-
lut ikke overfor nogen vedkendt mig
Interviewet i Kr. Dagbl&d, endsige lovet
at stadfceste det med Ed. Jeg har
overfor alle, hvem jeg har talt med om
disse Interviews, udtrykkelig betonet, at
Gengivelsen i Kr. Dagblad var, uden at
jeg havde Del i det eller set det, —
lavet om paa en uheldig Maade.........
Ministeren har ganske Ret i, at han
ikke kan vedkende sig Interviewet i Kr.
Dagblad. Men jeg kan heller ikke ved-
kende mig Interviewet som mit.
Svo mörg eru þessi orð blaða-
mannsins í bréfinu til min og hygg
eg þau munu nægja til að sanna:
1., að J. Ól. en ekki eg skrökvar
til um, hverjum bréfið hafi verið
skrifað ;
2., að J. Ól. dróttar því alveg að
ósekju að ísaf., að sagt hafi verið
ósatt frá efni bréfsins;
3., að illindaraus minnihl. bl. út af
ráðgjafaviðtalinu í Kr. Dagblad, er
markleysuhjal eitt, ritað mót betri vit-
und, þar sem það er játað af
blaðamanninum sjálfum, sem viðtalið
er haft eftir, að það sé ranghverft á
óheppilegan hátt.
Rvík. flytur ennfr. bréf, sem herra
Amskov er eignað. — Sé rétt sagt
frá um það, hefir meira en litið minnis-
leysi bagað hr. A., er hann reit bréf-
ið. — Hr. A. segir þar, að eg hafi
beðið hann um að skrifa ráðgjafanum
um, hvernig i þessu viðtals-máli lægi.
Fyrir þvi er enginn fótur. Hr. A.
tók það alveg upp hjá sjálfum sér, og
get eg sannað það með eigin orðum
hr. Arnskovs í bréfinu til mín. Það
er dagsett 7. april og segir hann þar:
Til þess að gera yðnr fnlla grein fyrir
sambenginn (i þessn viðtalsm&li) kom eg
heim til yðar í fyrrakvöld (5. april), en
hitti yðnr ekki heima. En með þvi að eg
hngði, að það v»ri mikilsvert fyrir r&ð-
gjafann, að fá skýring & málinu, reit eg
hana sama kvöldið, af þvi eg sá, að ís-
landsskip var að leggja af stað.
Svo mjög fanst hr. Arnskov pá til
um, hve ranghverft viðtalið var í Kr.
Dagblad, að hann gerir sér óbeðinn
ferð til mín, þótt eg þekti hann nauða-
lítið, til þess að leiðrétta það, óg, er
hann hittir mig ekki, ntar hann þegar
óbeðinn leiðréttingu til ráðgjafans.
Hr. Arnskov er ennfr. látinn furða
sig á því í bréfi sinu í Rvík, að
»númer« skuli hafa orðið af bréfi
hans. Til þess œtlcrðist hann; ella
hefði hann ekki farið að gefa leyfi til
þess í sjálfu bréfinu, að nota pað opin-
berlega í isl. blöðum.
Hr. Arnskov vill ennfr, nú láta það
heita svo, að viðtalið í Kr. Dagbl. hafí
»misritast». En í vor sagði hann við
mig, að rangfærslurnar í Kr. Dagblad
væru til komnar sem hér segir: Hann
væri sjálfur starfsmaður við blaðaskrif-
stofu eina i Höfn, er kostuð væri af
vinstriblöðum utan Hajnar. Greinar,
sem hann ritaði fyrir þessa skrifstofu,
mætti hann því ekki láta Khafn-
arblöðum í té, nema aðeins með
peim skilyrðum, að þau sneru þeim
við, svo að markið á þeim þektist
ekki. Svo hefði og verið í þetta sinni
um ráðgjafa-viðtalið í Kr. Dagblad.
Það hejði orðið að snúa pvl við, en
það þá tekist svona herfilega óheppi-
lega.
Hér hefir því einnig skolast, ekki
lítið, í hr. Arnskov siðan í vor.
O. B.
Gjafir og áheit
til Heilsuhælisfélagsins í Reykjavik
meðtekið af Einari Arnasyni:
Frá ónefndum.................. 10,00
— ónefndri konu............. 10,00
— ónefndum íslendingi. . . 100,00
— stúdent H. K............... 5,00
Hverir verða næstir?
Tekjur landsímans
2. ársfjórðung 1909 hafa verið sem
hér segir.
Simskeyti innanlands: . kr. 4954,45
Simskeyti til útlanda: . — 3298,38
Símskeyti frá útlöndum: — 1505,80
Alls: kr. 9758,63
Símasamtöl . . . . kr. 9643,70
Talsímanotendagjald . — 2181,08
Aðrar tekjur .... — 692,81
Alls kr. 22276,22
Þvínær 7800 kr. meiri hafa tek-
jurnar verið nú en sama ársfjórðung-
inn í fyrra. Tekjuvöxturinn hefir
orðið tiltölulega mestur á talsimanot-
endagjaldinu; það nærri þrefaldast.
En mest gætir lekjumunarins á sím-
samtölum. Þau námu þenna ársfj. í
fyrra c. 6150 kr. en þetta ár c.
9650 kr.
Góö fisksalu.
Hjalti Jónsson kom, á botnvörpung
sinum Marz, frá Hull í gær. Fór hann
þangað fyrir skömmu með hálffermi
skipsins (c. 197 skpd.) af fiski (mest
lúðu og kola) og seldi það fyrir 520
pd. Sterling (9,360 kr.) — eða skpd.
á ca. 48 kr.
Snorri Sturluson og Jón forseti
höfðu verið að selja fisk sömu dag-
ana í Grimsby, en ekki fengið eins
gott verð fyrir hann.
—Það gerir þeim skömm!—
Saiirblada-landplágaii.
Það var íslenzk saurblaðsritstjórn.
Þeir sátu á ráðstefnu, félagar.
— Við komum þessum stuldi á pá,
segir hinn ráðnari og reyndari þeirra.
— Hvernig þá? Það er engin íeið
að því. Því trúir enginn, þó við ljúg-
um því á þá.
— Við skulum nú sjá. Við Ijúg-
um ekki stuldinum upp á nema einn
þeirra, þann sem fæstir þekkja Hinir
verða svo bendlaðir við hann, lagsmenn
hans og nánustu flokksbræður.
— Hvern þá?
— Hann S.
— Já, en hann hefir á sér almenn-
ingsorð fyrir ráðvendni og reglusemi.
— H v a ð a almennings?
— Allra, sem nokkuð þekkja til.
— Já, einmitt, allra sem þekkja til.
En hvað eru þeir margir? Ekki nema
einn eða tveir tugir manna í mesta
lagi hérna í kauptúninu. Hann er
nýlega hingað kominn og á fáa kunn-
ingja; hann er fremur ómannblendinn.
En svo eru hinir allir, sem þekkja
e k k i til hans, — allur hinn mikli
sægur manna um land alt, sem blað-
ið les (af því að það flytur svo mikið
af lygasögum og botnlausum rógi
um helztu menn landsins). — Þ e i r
trúa því allir hiklaust. Og þó að
þeir trúi því ekki eða geri ekki nema
hálftrúa því, þá höfum við mikið gagn
af því samt — að þjófnaðaraðdróttun-
inni, á eg við. Hún gerir p eim
skömrn!
— Hvernig fer hún að gera þ e i m
skömm, þegar það kemst upp, sem
það hlýtur að gera von bráðara, að
þetta er tóm lygi, — kemst upp, að S.
er alsaklaus og félagar hans þá að sjálf-
sögðu lausir við alt vitorð með hon-
um — það er ekki hægt að vera í
vitorði um það, sem ekkert er um að
vita. Er það ekki við, verður það ekki
blaðið, sem skömmin bitnar þá á ?
— En hvað þú ert einfaldur ! Þú
veizt sýnilega ekki, hvernig vant er
að ganga í heiminum, þegar svona
ber undir. Þar að auki og fyrst og
fremst skal eg benda þér á það, að
það er tilvinnandi, pó að blaðið (við)
hefði einhverja skömm af því, — til-
vinnandi vegna þess, að hann fær líka
skell af róginum, höfuðpaurinn sjálf-
ur, hann M., af því að S. er hans
maður. Það fellur blettur á hann, í
heimskra manna augum að minsta
kosti, — og þ e i r eru nú alt af marg-
ir, — þegar það berst út, að hans mað-
ur, hann S., hefir stolið, meira að
segja framið innbrotsþjófnað. Það er
eins og eg sagði, að það gerir þeim
skömm, hvernig sem fer; ogfyrirþað
er þó nokkuð gefandi.
— Ekki lízt mér á þetta ráð. Eg
held við höfum ekkert upp úr því
nema skömm til handa sjálfum okkur,
og að þar sannist hið fornkveðna, að
sér grefur gröf þótt grafi.
— Þú ert græningi.
Fyrst og fremst ketost það nú
aldrei upp, að við höfum logið þessu.
Við segjum, að okkur hafi verið sagt
það. Og ef þeir vilja vita, hver það
hefir gert, þá segjumst við annaðhvort
ekki muna það, eða við nefnum ein-
hvern, sem er ekki til eða þá farinn
langt í burtu, jafnvel í annað land.
Þar að auki fullyrðum við ekkert um,
að S. hafi stolið, heldur segjum, að
það hafi kvisast, það sé mál manna,
það sé altalað, og þar fram eftir göt-
um. Þá sleppum við, jafnvel þó að
sannist, að annar sé að stuldinum vald-
ur. En ef aldrei kemst upp um þjóf-
inn, þá stöndum við skínandi vel að
vígi. Þá .sannast aldrei, að S. hafi
ekki stolið. Það getur ekki sannast.
Og grunurinn festist við hann og
fylgir honum æfilangt.
Þá er viðkvæðið, ef á hann er minst:
Er það hann, sem stal hérna um árið
i E . . .?
Ef þá svarar einhver: Það sannað-
ist aldrei á hann, er anzað óðara: Eg
held pað standi nú á sama; það stelur
margur, sem aldrei verður uppvíst um;
hann er jafnsekur fyrir því. —
Svona fer um mannorð þessa manns,
þegar frá líður.
Og þegar enn lengra er um liðið
eða kemur á annan landsenda, er far-
ið að kalla S. dæmdan þjóf, þ. e. a.
s. á bak; upp í eyrun er það varast,
vitaskuld.
Eg var heyrnarvottur að þessu sam
tali fyrir nokkuð mörgum árum. Eg
hirði ekki um að tilgreina, hvar eða
hvenær.
Eg lagði ekki mikið upp úr því
þá.
En svo rek eg mig á það, þegar frá
líður, að spáin ratist. Lygin, rógur-
inn þessara kolapilta, eða réttara sagt:
hins ráðnara og rosknara þeirra, roskn-
ara í klækjunum, hún hafði tilætluð
áhrif. S. var þá kominn í annan lands-
fjórðung, og þar gekk staflaust sá orð-
rómur, að hann hefði stolið pening-
um, miklum peningum, þegar hann
var í E . . . .
Mér var kunnugt, hvernig orðróm-
urinn var upp kominn, og gerði eg
mér alt far um, að hrinda honum og
eyða. En varð nauðalitið ágengt.
Eg segi það síðan jafnan, að meiri
ólyfjan er ekki til í mannlegu félagi
en saurblöð eða samvizkulausir saur-
blaða-útgefendur og saurblaðastjórar,
hvort heldur er þeir, ritstjórarnir, tala
eða rita frá sjálfs sín brjósti, af sjálfra
þeirra varmensku-innræti, eða þeir eru
»leppar« fyrir aðra, — ekki annað en
leiguþjónar sér enn verri manna, flugu-
menn, gerðir til höfuðs heiðvirðustu
mönnum alsaklausum, — gerðir út af
ærulausum skúmaskotsbófum, ýmist
lágt eða hátt settum í mannfélaginu,
stundum svo hátt, að þeir vitasér mundi
hvergi vært með nokkurn veginn mæt-
um mönnum, ef athæfi þeirra væri al-
menningi kunnugt, en eru þeir dreng-
skaparmenn (!), að þeir vega á þá
lund aftan að þeim, er þeir leggja fæð á.
Eg met stórmikils heiðvirða stjórnar-
andstöðu. Tel hana ómissandi í hverju
landi. Felli mig vel við orðatiltækið
enska: hans hátignar stjórnarandstöðu-
flokkur. Skil það svo, að andstöðu-
flokkinn beri að meta landinu raunar
ekki fremur óþarfan en stjórnarflokk-
inn, og eigi hann jafnt tilkall til að
vera kendur við imynd landsins, kon-
unginn. Og það er rétt, ef hann
gerir skyldu sína, gerir hana sleitu
laust og hlífðarlaust, en með sæmi-
legri kurteisi og með fölskvalausri
sannleiksást.
En að hugsa sér hitt: látlausar
lygar, látlausan róg, látlaus illyrði og
svivirðingar um þá menn, er standa
fyrir stjórn lands, jafnt hvort sem
þeir gera það vel eða miður vel, —
fyrir það eitt, að þeir gera það, að
þeir eru i þeirri stöðu, og það þótt í
hana séu kjörnir eða tilnefndir af full-
trúum þjóðarinnar. Leggja stjórn í
einelti annaðhvort til að þjóna
illu innræti, hatri eða öfund i stjórn-
endanna garð, e ð a til að þóknast
lélegri og fávísari hluta þeirra, er blöð-
in lesa, þessi sem nefnd eru sorp-
blöð, kitla eyru þeirra, er ilt vilja
heyra. Hugsa ekkert um það, þó að
þeir geri samvizkusömum og vönd-
uðum stjórnarandstæðingum hinn mesta
ógreiða með háttalagi sínu, veki ef
til vill ímugust, ef ekki andstygð á
a 11 r i stjórnar-gagnrýni, komi almenn-
ingi á þá skoðun, að alt sem fundið
er að gjörðum stjórnar, sé fals og
lygi, tómur ósanninda-samsetningur og
illgirnisþvættingur. Fara oft með svo
aulalegan ósanninda-samsetning, svo
endemislegar lyga-fjarstæður, að engu
er líkara en að þeir séu viti sínu fjær,
eða þá að með þá sé farið líkt og
segir frá um þræla, er böðlar stóðu
bak við með reiddar svipur og létu
dynja á þeim, ef þeir unnu ekki eins
og þeim var sagt. Eins er engu lík-
ara en að grímuklæddir yfirmenn þess-
ara þræla, leppanna, standi bak við
þá með reiddan vöndinn, er þeir hóta
að láta ríða á þeirra ófélegum skrokk,
ef þeir rægi ekki nógu þrælmannlega,
ljúgi ekki nógu ósvífið, svívirði ekki
nógu hlífðarlaust, — hugsi ekkert um,
hvort nokkurt vit, nokkur heil brú er
í nokkurri setningu.
Naumast getur fyrirlitlegri atvinnu
en þá, er þrælalið þetta rekur, þ. e.
saurblaðalepparnir. Vanalegt þjófahyski
er hefðarfólk hjá þeim, hinum leigðu
mannorðsþjófum. Vanalegir þjófar
hafa oftsinnis eitthvað upp úr sínu
starfi, — þeim fénast eittfivað. Hinir
ekki neitt. Þeir vinna yfirleitt fyrir
gýg, nema ef þeir fá umsamið kaup
fyrir vinnu sina, málann, sem þeim
hefir verið heitinn, en þeir eru oft
sviknir um af »heiðursmönnum« þeim,
er þá hafa ráðið og fela sig bak við
þá. Þeim hlotnast ekki sú hugsvöl-
un, sem varmennum er að því, að
skaprauna saklausum sæmdarmönnum;
slíkir menn lesa aldrei saurblöð, þeir
sjá aldrei né heyra það sem í þeim
stendur; þeir leggja sér ekki til munns
andlegan óþverra fremur en líkamleg-
an; eru ekki þeir heimskingjar, að
hjálpa rægitólunum til að koma sínu
fram með því að ljá þeim eyra. Og
áhrif hafa þau nauðalítil sem engin á
aðra, að minsta kosti ekki nokkurn
málsmetandi mann, úr því að atvinna
þeirra er orðin heyrinkunn, úr því að
kunnugt er orðið, að þau fara varla
með annað en róg og lygi og eru
ekki til annars fædd og í heiminn
borin, þótt »heiðarlegheita« grímu beri
- fyrir andliti fyrst i stað sum þeirra;
gera það til að láta fólk glæpast á
sér. Það eru hugsunarlausir einfeldn-
ingar, sem að taka nokkurt mark á því
sem þau fara með. Og þá hitt, að
börn og óþroskaðir unglingar kunna
ekki að greina sora frá hollmeti.
Þ a r kemst eitrið að. Og þar í
felst aðalskaðræðið, aðalhættan að saur-
blöðunum fyrir mannfélagið. Þ e s s
v e g n a er nauðsynlegt að verjast
þeim eins og næmum sóttum.
Þórr.
Póstafgreiðslura enn
eru þessir skipaðir i dag:
1. i Reykjavik Ole P. Blöndal
póstskrifari, í stað Guðna Eyjólfsson-
ar, er vikið var frá stöðunni í sumar.
2. á Blönduósi Böðvar Þor-
1 á k s s o n skrifari i stað Gísla sýslu-
manns ísleifssonar, er sagt hafði sýsl-
aninni lausri.
3. í Keflavík Ólafur J. A. Ól-
a f s s o n verzlunarmaður.
4. á Vopnafirði E i n a r R u n -
ó 1 f s s o n símastjóri þar.
Mikill fiskur
hefir veiðst á ísafirði þessa viku. —
(Eftir símtali).
Leikfélagið
byrjar að leika um aðra helgi, leik-
ritið John Glaydes Honour (Ástir og
miljónir).
Stýrimenn á Thoreskip. Hann
heitir Jóhann P. Jóusson, en ekki Jón,
stýrimaður sá, er sigldi um daginn og get-
ið var í síðnstu ísafold.
Úr bréfi af vestfjörðum
6. okt. »Flestir þeir, sem ekki eru
enn gagnsyrðir af óhroða hugsunum og
flokksæsingi, mæla á eina leið um lubba
legan rithátt Lögr. og Rvíkur. Er rauna-
legt til þess að hugsa, að jafnmikil ó-
hroði og hjá þeim blöðum kemur fram,
skuli eiga heima í hugartúnum manna,
sem framarlega vilja standa, og eru tald-
ir meðal helztu manna þessarar þjóðar.
Þann arfa þarf þjóðin að reita upp,
vísa honum til sætis í safnhaugum, þar
sem hann ekki spillir góðum og hollum
gróðri.«
Svo mikla ósvinnu hefir »danski flokk-
urinn í frammi«, að hann lætur bera það
út um alla Reykjavík, að maður sá, er
þetta hefir skrifað, sé snúinn frá stefnu
sinni, frá því að verja landið danskri
innlimun, segja að hann só nú snúinn
gegn stjórninni o. s. frv.
Hvað er það, sem ekki má segja fólki,
sem ekkert veit um tildrög ósannind-
anna ?
Gestur.
Clemenceau Fyrverandi ráðuneytisfor-
leikritaskáld. seti Frakkland, Clemen-
ceau, kvað vera að semja
leikrit núna eftir að hann fór frá. Það
kvað vera soðið upp úr skáldsögu þeirri
(»Les plus fortes«), er hann gerði fyrir
nokkrum árum síðan. Leikritið á að
leika í einhverju helzta leikhúsinu í
París.
Likbrensla er að verða almenuari og
almennari. Á Þyzkalandi t. d. voru
brend 2451 lík í 17 borgum á fyrra
missiri þessa árs, en ekki nema 2089 á
sama tímabili í fyrra. í júnímáuuði þ.
á. voru 383 lík brend í bæjum þessum,
en ekki nema 319 í júní í fyrra. Flest-
ar líkbrennur i júnímánuði hafa farið
fram í Hamborg, sem só 35 móti 34 í
fyrra í sama mánuði.