Ísafold - 16.03.1910, Blaðsíða 3

ISAFOLD
63
miljónir dollara. Mestan hluta fjár
þessa hefir hann þegar gefið, en af-
ganginn fær sjóðurinn að honum látn-
um — og fyrir þetta á að koma upp
velgerða- og uppeldisstofuunum og
reka aðra mannúðarstarfsemi, meiri
en dæmi eru til áður. Nobel og
Camegne verða að engu i samanburði
við þetta.
Stofnandi sjóðsins John R. Rocke-
feller ætlast til, að aðrir auðmenn leggi
fé í sjóðinn og kveðst mundu reyna
að fá þá til þess. — lafnframt hættir
Rockefeller öllum »spekulationum« og
sezt í helgan stein.
Reykjavikur annált.
Fiðluspil. Hr. Oscar Johansen, fiðluleik-
arinn, styttir Reykjavikurhúum marga kvöld-
atundina á Hótel Island. Hann ætlar nu
að efna til hljómleika i Bárubuð á föstu-
dagBkvöldið og má þá óefað eiga von á
góðri skemtun. Hann leikur þar sitt af
hverju eftir heimsmeistarana Edvard Grieg,
Bach, Mozart og Beethoven. Em þar að
auki leikur hann tvö ný lög eftir eitt tón-
skáldið okkar íslendinga, hr. Sigfús Einars-
son. Það eru Romance og Ballade. Oss
vitanlega hsfir ekkert íslenzkt tónskáld,
nema Svbj. Svbj. smiðað lög sórstaklega
fyrir fiðlu eða yfirleitt annað en sönglög
fyr en Sigfús gerir það nú. — Það verður
gaman að heyra þessar nýsmiðar Sigfúsar
— og enginn hætta á öðru, en að jafn-lag-
tækur leikari og hr. 0. J. fari vel með þær.
Húsbruni: í gærkvöldi|á áttunda tíman-
um kviknaði í húsi einu vestur í Sauða-
gerði, eign Stnrlu kaupmanns Jónssonar.
Steinoliuvél hafði oltið um koll og kveikt
eldinn. Stinningsrok af vestanátt var á, og
fuðraði húsið — ibúðarhús, hlaða og fjós,
alt i einni byggingu — upp á rúmum 2
timum. Slökkviliðsstjórinn hinn nýi, hr.
Guðm. Ólsen, vatt þegar við, erhonumvar
gert viðvart og kom með menn sína að
hrunanum kl. 7'/j — En ekkert viðlit var
að bjarga húsinu. Bar hvorttveggja til, að
rokið var svo mikið og þó miklu fremur
hitt, að vatnið varð að sækja um langa
leið í brunahana langt inni á Kaplaskjóls-
veg og í lífi nýtan brunn skamt þar frá.
Sprautunum varð að eins með mestu
herkjum komið út, að eldinum; enginn al-
mennilegur vegur að húsinu og jafnvel yfir
grjótgarða að sækja. Virðist það litt ver-
jandi að leyfa að byggja hús þann veg, að
illkvæmt sé að þvi, er brnna ber að hönd-
um.
ísafold átti tal við slökkviliðsstjórann i
morgun. Hann kvartaði mjög undan þvi,
hversu tregir menn væru til hjálpar við
hruna hér, menn gegndu alls eigi, þótt
beðnir væru að hjálpa til, enda þótt það
sé skýlaus skylda hvers ólamaðs manns,
samkvæmt hrunareglugjörðinni. — Ekki taldi
slökkviliðsstjóri heldur enn vera komið það
lag á slökkvitækin sem þarf; t. d. vantar
enn vagn handbægan, sem megi hafa vatns-
Blöngurnar liggjandi á; nú verða að mestu
einstakir menn að drösla þeim á herðum
sér, en það er bæði erfitt verk og gengur
dræmt. Auðvitað herðir slökkviliðsstjórinn
á þvi, að undinn verði bugur að þvi, að
koma slökkviliðinu i lag. Hann hefir þeg-
ar tekið upp lialdkvæma nýlundu: komið
upp 12 manna fastri sveit, sem vanir menn,
svo sem járnsmiðir, trésmiðir og þess hátt-
ar menn skipa og fá þeir sérstaka borgun
fyrir verk sitt. Þeir eiga að vera undir-
foringjar, er bruna ber að höndum, taka
þátt i æfingum, sem halda á oftar miklu en
áðnr hefir gerst o. s. frv. Ein þess hattar
æfing var einmitt haldin i gær frá kl. 5—7.
Nánari upplýsingar um brunann.
Bergur Jónsson hét maður sá, er i hús-
inu bjó og var hann að vinnu úti á höfn,
er brunann bar að, en kona hans var að
mjólka kú allskamt frá. Tvö börn voru
beima, 9 ára stúlka og 4 áradrengur. Þau
höfðu komið eitthvað við olíuvél, sem stóð
þar á stól, svo að hún valt um koll, og
stóð þegar alt i björtu báli. Börnin urðn
lafhrædd og stukku út i næsta hús.
Fólkið misti aleigu sina. Er mjög bág-
statt og mjög hjálparþurfi, bæði um fatn-
að og annað.
Málverkasýning Ásgríms Jónssonar hefir
verið mjög vel sótt, svo sem hún og marg-
faldlega á skilið.
Á sunnudaginn komu þangað nálægt 400
manns, en minna auðvitað i gær og i fyrra-
dag.
Sýningum heldur áfram þessa viku og
næstu viku. Enginn, sem listum ann, má
láta tækifæri þetta ónotað! — Ein mynd
af Heklu hefir verið seld (70 kr.).
Skot það, sem varð barninu úti á Yestur-
götu, að bana á föstudaginn, hljóp úr byss-
unni i höndum drengs á 12. ári, en var
ekki af völdum barnsins sjálfs.
Kappglíma.
Nærri lá, að ekkert yrði úr kappglím-
unniílðnaðarmhúsinu ígærkveldi vegna
brunans úti í Sauðagerði. Aðalglímu-
kapparnir eru bunumeistarar í slökkvi-
liðinu og þurftu að sjálfsögðu að gæta
þeirrar skyldu framar öllu öðru. En
eldurinnn rénaði það snemma, að þeir
gátu þotið til glímunnar nokkru eftir
þann tíma, er hún á 11 i að byrja, svo
að töfin glímumannanna, sem af brun-
anum stafaði, og óstundvísin islenzka
af áhorfenda hálfu, féllust nokkurnveg-
inn í faðma.
Rúmir 20 yngimenn glímdu í 4 flokk-
um, ogvar i þá skift glimumönnum
eftir þyngd. í hverjum flokki giimdi
einn við alla og allir við einn. Tvö
voru verðlaun í flokki hverjum. Þess-
ir hlutu:
4. (léttasti) flokkur,
1. verðlaun: Magnús Tómasson.
2. — Ólafur Magnússon.
3. og 2. flokkur,
1. verðlaun: Jóhann Einarsson.
2. — Guðm. Sigurjónsson.
1. (þyngsti) flokkur,
1. verðlaun: Hallgrímur Benediktsson.
2 — Sigurjón Pétursson.
Jóhann Einarsson er nýliði í glímu-
iþróttinni hér syðra, hefir akirei glímt
opinberlega fyr. Hann er Þingeying-
ur og nemandi við kennaraskólann,
mjög sterklegur og þrekvaxinn yngis-
maður, og glímir mikið vel. Hann
bar sigur úr býtum yfir öðrum eins
glímuköppum og Guðm. Sigurjónssyni
og Halldóri Hansen, en varð i val að
hníga fyrir aðalköppunum, Hallgrimi
og Sigurjóni.
Fegurstar og liprastar glímur í gær-
kveldi voru óefað þær, er þeir glímdu
Hallgrímur og Sigurjón, Guðmundur
Sigurjónsson og Hallgrímur, og Guð-
mundur og Halldór Hansen. Var hrein
unun að horfa á þá lipurð og léttleika,
og ekki síður hitt, hvað þau glímu-
tökin — minsta kosti í leikmanna-
augum — voru ljómandi drengileg.
Hallgrímurfeldi Sigurjón í gærkveldi.
Og mjög virðast þeir jafnir; — ágætis-
kappar báðir.
Lítilsháttar slys vildi til í glímunni.
Einn glímumanna, Kristinn Pétursson,
fór úr liði, en læknir var við hendina
og kipti þegar í liðinn.
Horfinn útbústjóri.
Frá Akureyri var ísafold símað síð-
astliðið mánudagskvöld, að Friðrik'-Krist-
jánsson, forstjóri útbús íslandsbanka,
væri horfinn. Hið seinasta, sem ti
hans hefir spurst er, að hann aðfara-
nótt föstudags síðastl. sat við vinnu
heima hjá sér í húsi því er útbúið var,
°g þykjast menn hafa spurnir af hon-
um fram til kl. 3 um nóttina en síð-
an ekki söguna meir.
Hr. Sighvatur Bjarnason hafði um
föstudaginn verið að vinna með hon-
um að endurskoðun útbúsins.
Leitað var dauðaleit að Friðriki all-
an laugardaginn og sunnudaginn, en
kom fyrir ekki. — Og í dag um há-
degi höfðum vér símtal af manni á
Akureyri og var Friðrik þá ófundinn
enn. Þess er þvi helzt getið til, að
hann muui hafa týnt lífi, en hvern
veg, er hulin ráðgáta.
Sighvatur bankastjóri er eftir á Ak-
ureyri og fór eigi með Láru suður,
eins og hann ætlaði sér. Hann hefir
verið spurður *að, hvort um nokkra
óreglu af Friðriks hálfu í stjórn útbús-
ins hafi verið að tefla, en hann hefir
varist allra frétta.
Vér höfðum og simtal af Schou
bankastjóra í dag, og spurðum hann
hvort hann hefði eða vildi frá nokk-
uru segja, en hann svaraði því, að
hann vissi ekkert ábyggilegt um þetta
mál enn.
Botnvörpusektirnar.
Hannes Hafstein hefir skrifað J. C.
Christensen og Neergaard og spurt
>á um hvernig lægi í ummælum þeirra
um botvörpusektaíamwmy hans. Þeir
íafa svarað, að ummæli þeirra um
samning þenna (Overenskomsten)
hafi lotið að þeim samningi (Overens-
komst) milli H. H. og J. C. Chr.,
að H. H. skyldi flytja málið um
skiftingu sektanna inn á þingið og
styðja það þar, sem hann og gerði.
Með öðrum orðum: Hér er þá
eigi um bindandi samning að tefla
fyrir íslendinga heldur að eins ein-
falda fjárveitingu á fjárlögunum. Og
virðist nokkuð djúpt í ár tekið að
telja oss íslendinga samningsrofa fyr-
ir það, að fjárveiting þessi var numin
úr fjárlögunum.
Hirðmálgagn H. H. er að væna ráð-
gjafann sem nú er um, að hann hafi
farið með ósannindi í máli þessu.
Slík ósvífin fjarstæða á þ a r heima,
annarstaðar eigi.
Ráðgjafi sagði það eitt á Iðnaðarhúss-
fundunum, sem óhrekjandi er, að hinir
dönsku ráðgjafar hefðu sagt, að H. H.
hefði gert samning um botnvörpu-
sektirnar, sem íslendingar hefðu brot-
ið með því að nema botnvörpusekta-
f)árveitinguna úr fjárlögunum og hann
heitið því að reyna að koma á ein-
hverju samkomulagi á næsta þingi, ej
um slíkan samninq vœri að teýla.
Frekara gerði ráðgjafi ekki að, til að
fullvissa sig um eðli samningsins,
með þvi að það í þann svipinn var
alls ekki neitt áríðandi, þar sem ekki
varð þetta neitt fótakefli fjárlagastað-
festingunni
Osannindin í þessu máli eru úr
andóýsherbúðunum. Þar voru þau
breidd út í þeirri mynd, að ráðgjafi
hefði brotið f]árlögin með því að lofa
Dönum botnvörpusektahluta á þessu
fjárhagstímabili.
En eins og margoft hefir verið
tekið fram, fellur hver eyrir af botn-
vörpusektunum þetta fjárhagstimabil
landssjóð. Og hvað síðar verður er
alþingis að ákveða um.
Sjái það sér fært að láta íslanc
sjálft taka að sér strandvarnirnar er
það auðvitað hin langskemtiiegasta
lausn, sem hugsast getur.
Verzí. Björn Krisfjánssoti
í Keijkjavík
hefir nú fengið miklar birgðir af nýjum vefnaðarvörum t. d.:
Léreft af ýmsum tegundum — Húfur margs konar
Sjöl, smá, — Gardinutau og gardinur tilbúnar, mikið úrval
Flúnnell, fleiri tegundir
Nærfatnaður kvenna, svo sem skyrtur, bolir, náttkjólar o. fl.
Moiré pils — Handklæði og handklæðadregill
Barna bleyjur — Koddaver tilbúin — Dömuklæði
Vaxdúkur í hillur.
TUí vattdaðar vörur og ódtjrar effir gæöutn.

Stór rýmingarútsala!
Til þess að rýma til fyrir nýjum vörum verður
nú alt selt með 10—20—50 °|0 afslætti.
Komið og fullvissið yður um að þetta sé satt.
H. S. Hanson
29 Laugaveg 29.
s Sterling
a að fara beint til Kaupmannahafnar
21. marz.
Tækifæriskaup.
Skemtivagn tvihjólaður, fyrir
4, lítið brúkaður er til sölu.
Sigurður Guðmundsson, Hafnarstræti 16.
Stulka, sem er útlærð i matar-
tilbúning með góðum meðmælum
óskar eftir atvinnu. Afgreiðslan ávísar.
Yflrfrakki i óskilum frá Sterling.
Geymdur á afgreiðslu Thorefélagsins.
kemur út í dag og verður lögð fram
á bæjarþingsstofunni á morgun.
Hún fæst og í bókverzlun ísafoldar
frá þvi á morgun.
Stúlka óskast til ársvistar frá
14. maí. Ritstj. vísar á.
Þingmálafundur á Seyðis-
firði. Svoielt símskeyti barst ísa-
fold, er blaðið var að fara í pressuna:
Þingmaður Seyðisfjarðar boðaði þing-
málafund í gær á Seyðisfirði fyrir til-
stilli minmhlutamanna. Þeir höfðu
æsingar miklar frammi og mættu flestir.
Fundurinn lýsti vantrausti á ráðgjafa
fyrir afskifti hans af bankanum með 55
atkvæðum gegn 18 — eða einmitt
þeim atkvæðum, sem dr. Valtýr fekk
við siðustu kosningar. Aukaþings
kröfðust 42 gegn 17, en vantrausts-
yfirlýsing til ráðgjafa samþykt með
35 atkv. gegn ir.
Valtýsatkvæðin 5 3 uppskáru þá þess-
ir heiðursmenn i minnihlutanum og
ekki eitt fram yfir þau.
Sigurinn er því ekki armað en
ósigurinn við síðustu kosningar.
Uppkastsberserkirnir hafa gengið
berserksgang á Seyðisfirði eins og á
Borgarnessfundinum.
En eftirtekjurnar munu Hkar og
eftir Borgarnessfundinn.
Því spáum vér.
Og eitt er vert að athuga. Hvergi
nokkurstaðar geta þeir, æsingapostul-
arnir, herjað út m e i r i hluta kjós-
enda og er þvi allur bægslagangur
þeirra furðu lítils virði fyrir þá sjálfa.
Tjón í Vestmaimeyjum.
í ofviðrinu mikla í febrúarlok varð
mikið tjón og spillvirki í Vestmann-
eyjum, enda stórveður þar svo afskap-
legt, að menn minnast trauðla neins
slíks.
Tvo bifbáta tók upp. Annar lá við
stjóra, en slitnaði frá honum, rak upp
og mölbrotnaði. Hinn sökk á festinni,
dróst út á Eyrarháls og brotnaði þar.
Annar var vátrygður, en hinn ekki.
Tjón það metið 5000 kr.
Þá tók einnig útum 20 smábáta
og fóru 9 af þeim í spón, en hinir
skemdust meira og minna. Mjög kunn-
ugur maður metur tjónið ein 2000 kr.
Loks skemdist ný og ramgerð
bryggja, er Edinborgarverzlun á, og er
talið að kosta muni viðgerð hennar
nál. 1000 kr.
Svo var flóðhæðin óvenjumikil i of-
viðrinu, að einn bifbátinn rak nærri
efst upp á sýslubryggjuna, en það er
jafnhátt veginum, að heita má.
Aðflutningsbann áfengis.
1. Hverju sætir það, að vér íslend-
ingar höfumst við á hinum veðursæl-
ustu og frjósömustu stöðum lands
þessa, sem kostur er á að fá en lát-
um Dyngjufjalladal, Vonarskarð og
hinar víðáttumiklu lendur Ódáðahrauns
og Sprengisands liggja ónumdar?
Mundi eigi ráð að flytja bygðir sínar
og bú þangað ? Gnógt mundi þar
ýmis konar annmarka og meinsemda
við að berjast, svo að engi hætta
mundi á verða, að hæfileikar vorir
eða afkomanda vorra eyddist eða
gengi úr sér fyrir sakir áreynsluleysis.
2. Búandi nokkur hefir sáð góðu
sæði matjurta í garð einn. Ungjurt-
irnar koma í ljós. Þær vaxa vel og
dafna og þekkja þó enga baráttu og
hafa ekkert annað að starfa en taka
næringu sina til sín úr frjómoldinni,
og andrúmsloftinu og njóta sólaryls-
ina. En nú vill svo til, að óvinur-
inn hefir sáð arfa og alls konar ill-
gresi á meðal matjurtanna, þvi skýt-
ur unnvörpum upp og nú hefst óvægi-
leg og miskunnarlaus barátta milli
þess og matjurtanna. En árangurinn
verður dálítið annar en vænta mætti,
eftir kenningu hr. M. E., sé hún (bar-
áttan) látin afskiftalaus: Um haustið
kemur það í ljós, að hinar blómlegu
og þrekmiklu ungjurtir eru orðnar að
ónýtum aumingjum, krömdum, kyrkt-
um og ofurliði bornum af iilgresis-
margnum, er þær máttu ekki við.
3. Annar búandi tekur lömb sín i
hús til eldis öndverðan vetur. Hann
gefur þeim bezta og hollasta heyið
og hirðir þau svo vel sem verða má.
Þau eiga sannarlega ekki í ströngu
að striða, en þó má lesa út úr svip
þeirra og öllum tilburðum sæld og
framfarir. En nú vill svo til, er lengra
kemur fram á, að hjörðin verður al-
tekin af illkynjaðri skitusótt og f]ár-
kláða. Er nú lif þeirra orðið langt
frá þvi að vera baráttulaust eða mein-
semdasnautt.
En nú verður atburður er undar-
legur má þykja frá sjónarmiði Magn-
úsar dýralæknis: Þessi hjörð er svo
hraust, sælleg og framfarasöm hafði
verið áður en baráttan byrjaði, hún
dregst fram, veslast upp og veltur
út af, yfirstigin og eyðilögð af orma-
grúa þeim, er að innan át innýfli
hennar og af kláðamaurunum, er að
utan nöguðu hörund hennar, »hverra
tala að er legíó«.
Svo heldur hr. M. E. áfram og
leitast við að sýna fram á, að með
aðflutningsbanninu hafi bindindismenn
unnið máli sínu hið mesta mein. Að-
flutningur áfengis til landsins og neyzla
þess muni hætta og þar á eftir muni
öll bindindisstarfsemi deyja út af sjálfu
sér »Áhuginn og varúðin dofna. End-
urminningarnar um þenna fláráða
fjanda verða óljósari. Hinar uppvax-
andi kynslóðir alast upp í baráttuleysi
og fara því á mis við þroskun þeirra
eiginleika, sem forfeðrunum komu að
góðu haldi þegar þeir ráku fjandann
af höndum sér«. Svo »uppdaga«
menn áfengið og þá liggja niðjar vor-
ir »álíka flatir fyrir »eldvatninu» og
blökkumenn á vorum tímum«.
Það,sem veldur grun um,að þessi kenn-
ing hr: M. E. sé eitthvað dálítið geggj-
ug er það, að samkværht henni hefð-
um vér átt að gjöra kýlapestina aust-
urlenzku (svarta dauða, pláguna miklu),
sárasóttina (fransósinn), bólusóttina —
allar saman landlægar hér, er þær bár-
ust hingað, til þess að geta haldið
þessum meinsemdum i hæfilegum
skefjum. Nú geta þær komið yfir
oss óviðbúna hvenær sem vera vill
og þá liggjum vér »flatir fyrir þeim«.
Alveg hið sama er um útrýming
fjárkláðans að segja; hún var grund-
völluð á þröngsýni einni saman. En
þar er bót við böli, frá sjónarmiði
Magnúsar dýralæknis, að fyrir algjörðri
útrýmingu hans er ekki full vissa
fengin enn þá.
Auðvitað skal það játað, að líkur
eru fyrir því, að heíði Svartidauði t.
d. orðið landlægur, þá hefði mein-
gjörðir hans, er fram i sótti, ekki
orðið jafn stórskornar og í upphafi.
Þvi mundi barátta vor gegn honum
hafa áorkað og að því leyti er ofur-
lítið sannleikskorn i þessari kenn-
ingu hr. M. E. En þrátt fyrir það
munu' fáir vera í efa um að útrým-
ingin var langtum æskilegri, fyrst og