Ísafold - 23.10.1915, Blaðsíða 3

IS AFOLD

Kvenna-skrúðgangan
í Lundúnum
18. júlí.
(Eg sá ekki alla skrúðgönguna
og hefi þvi að nokkru leyti orðið
að styðjast við enskar blaðagrein-
ar. Einkum hefi eg notað grein,
er birtist hér í blöðunum, eftir
hina góðkunnu norsku kvenrétt-
iudakonu, Ellu Anker).
Það rignir eins og það sé heit
úr fötu. En hvað gerir það til.
Menn hafa vöknað svo oft kvenn-
anna vegna. Og þarna standa þeir
í þúsundum á götum og gatnamót-
um og biðu eftir því að þær komi.
Og loksins koma þær! Fjörutíu
þúsundir i einu ! Það hafði eng-
an dreymt um! Allir á verði!
Og nú er horft og nú er liugsað.
Nú er hlegið. En þeir töfrar!
Dýrðin ! Dýrðin ! Þvílíkt blóma
haf ! Fáni eftir fána ! Þjóð eftir
þjóð ! Þjóðiag eftir þjóðlag. Og
nú gellur við Marseillaisen.
Marseillaisen ! Marseillaisen!
Frelsissöngur mannkynsins kallar
alla bandamenn til vopna.
Aux armes! Til vopna borg-
meyjar!
Meðfram Tempsánni er þyrping
in þéttust. A »Victoria Embark-
ment« hefir verið reistur hár ræðu-
pallur. Þar standa þeir Lloyd
George og Churcill og horfa yfir
hópinn. Það er gaman að taka
eftir svipbrigðunum á Lloyd Ge-
orge þegar fylkingin fer fram
hjá. Þær veifa til hans með fán-
unum og fagna honum á ýmsa,
lund. Húrrahrópunum ætlar aldr-
ei að linna.
En Lloyd George er svip-
þungur í dag. Það er eins og
skyggi yfir augun. Námumenn-
irnir í Wales hafa gert verkfall,
en það er honum til mikilla óþæg-
inda. — En nú koma konurnar
til hjálpar. Ljósblár fáni blaktir
við honum.
»Við viljum smíða vopn!
Vegna sóma landsins'
Við viljum smíða vopn
handa mönnum vorum!
Aux armes ! Citoyennes !«
Hvítklæddar meyjar dansa fram
hjá og strá rauðum rósum. Sum-
ar kyssa á fingur til hans og
veifa með brezkum fánum.
Nú birtir yfir brúnum Lloyd
George og hann brosir við þess-
um þúsundum af hlæjandi aug-
um.
En hver er þarna ? — Hvaða
stúlka er þetta? Hún er blátt
áfram til fara og berfætt. Hún
heldur á stórum sundurtættum
fána. Hann er svartur, gulur og
rauður. Það er belgiski fáninn !
Á eftir henni koma margar dökk-
klæddar konur., Lloyd George
tekur ofan og horfir á eftir þeim
— lengi.
Nú kveður við brezki þjóðsöng-
urinn! Rule Britannia! Brezk-
ar konur koma í þjóðbúningum.
Þær lyfta upp logarauðum fána:
»Við berjumst fram í rauðan
dauðann!
Niður með þýzkt ofbeldi!
. Við viljum heiður Englands og
frelsi Evrópu!«
Nú ætlar alt um koll að keyra
af fögnuði. Fánaáletrunum er
tekið með húrrahrópum og hvín-
andi lófaklappi.
»Men must fight
and women must work!«
Lloyd George skilur undireins
að gömlu vísunni hefii verið snúið.
»Men must fight
and women must weep!
Hann hvíslar einhverju að
Churcill og báðir brosa.
Nú koma rússneskar konur í
þjóðbúningum með perlukórónur
á höfði. Þær syngja rússneska
þjóðsönginn, sem þykir fegurstur
allra þjóðsöngva.
Þvínæst koma franskar og
ítalskar konur, en þá ætlar alt
að ganga af göflunum, því að
gömul »suffragetta« — pilsvarg-
ur, sbr. Jónas — æpir upp að
pallinum: We want the vote!
Votes for women! Sú er nú
skrækróma!
Það er fyrsta sinni í dag að
gamla herópið heyrist!
»Já«, segir Lloyd George, og
ætlar að rifna af hlátri, »en fyrst
byssur og blý!«
En þetta »fyrst« það er ein-
mitt loforðið, sem konurnar altaf
hafa veaið að bíða eftir.
Aux armes! Citoyennes! Til
vopna borgmeyjar.
Konur vinna nú víða þar sem
menn hafa unnið áður. Og mað-
ur rekst alstaðar á konur klædd-
ar í »Khaki« —- enskan her-
mannabúning. Þær vinna á járn-
brautum og símastöðvum. Þær
eru járnbrautarþjónar, símaþjón-
ar, bankasendlar og bílstjórar,
yfirsetumenn og ökumenn, og
kolamokarar, og yfirleitt alt
sem nöfnum tjáir að nefna.
— Það vinna nú yfir átta-
tíu þúsundir kvenna í vopna-
smiðjunum og það er þörf fyrir
fleiri.
Og það var einraitt þessvegna
að frú Pankhurst smalaði þessum
fjörutíu þúsundum saman. Það
var til að gefa stjórninni kost á
almennri varnarskyldu kvenna í
verksmiðjunum.
Þær hafa nú gengið um öll
helztu höfuðstræti í borginni.
Þær hafa nú farið fram hjá
stjórnarhöllinni, þar sem Lloyd
George tók á móti sendinefndinni.
Og nú erum við aftur stödd fyr-
ir framan pallinn, og biðum þess
með eftirvæntingu að »01d Pank«,
því að svo er frú Pankhurst al-
ment kölluð, taki til máls við
hliðina á Lloyd George.
Það er ekki lengi að skipast
vcður í lofti. Fyrir tveim árum
síðan var það hún sem var pott-
ur og panna í öllum árásum á
»parlamentið« — og lét spfengja
hús Lloyd George!!
Og þarna standa þau saman !
Frú Pankhurst er há og rennileg
»ladylike«, með ljósbláan hatt á
höfði, Hún er samt farin að eld-
ast í útliti, enda ekki að furða,
eftir margra ára erfiði, fangavist-
ir og hungurstilraunir á sjálfri
sér. Lloyd George hefir elzt til
muna síðasta kastið. Hárið lið-
ast í silfurlokkum upp frá enn-
inu, sem er hátt og breitt, en
augun tindra af eldfjöri andans.
Hann reynir til að tala, en
fagnaðarópunum vill ekki linna.
Hann fer að skellihlæja yfir
öllum þessum árangurslausu til-
raunum, en það verður ekki til
annars en að alt lendir i skelli-
lilátri. Loks kemst hann þó að.
Hann þakkaði frú Pankhurst
og talaði nokkrum orðum um
skrúðgönguna. Hún væri nýr
vottur þess, hve mikla hæfileika
hún hefði til að haga því, sem
hún tækist á hendur — eins og
hann reyndar áður hefði reynt
(sprengingin). Skellihlátur.
Hann þakkaði öllum konum í
skrúðfylkingunni, sem hefðu látið
þá ósk í Ijósi, að þær vildu koma
landinu til hjálpar. Hann væri
viss um, að þær væru ekki ein-
ar um þá ósk, heldur einnig
miljónir annara kvenna, sem ættu
menn og syni í hernum. Og með
þessum þjóðaranda ættum við að
sigra.
Það risu nú ægilegir skýja-
bólstrar í austrinu, en þá væri
engin ástæða til að óttast. Rúss-
ar mundu greiða úr þeim öllum,
nú sem endranær. —
Nú væri alt í lagi í London.
Við þyrftum á hjálp kvennanna
að halda, og þeirra hjálp væri
tekið með þökkum. Við værum
nokkuð á eftir, við þyrftum að
vinna upp á 12 mánuðum, það
sem óvinirnir hefðu verið að búa
sig undir árum saman.
En við mundum vinna!
Við skyldum vinna! —---------
Nú get eg ekki heyrt orðaskil
lengur. Eg ætla að ærast í
»Tipperary«.
London 28. júli.
H. Hamar.
Erl. sfmfregnr
frá fréttarit. ísafoldar og Morgunbl.
Kaupmannahöfn 15. okt.
Búlgarar hafa opinber-
lega sagt Serbum stríð á
hendur.
Grikbir neita að koma
til liðs við Serba.
Bómenar hlutlausir.
líússar og ítalir senda
lið (til hjálpar Serbum ?)
Kaupmannahöfn 17. okt.
Brezkur kafbátur sökti
þýzkum tundurbát hjá
Möensklint.
200 þús. ítalir eru farnir
til Serbíu.
Látinn
er Tétur Sœtnundsen fyrrum verzl-
unarstjóri á Blönduósi. Fluttist
hann til Akureyrar í fyrra eftir mik-
ið og gott æfistarf meðal Húnvetn-
inga. Hann varð tæpra 75 ára að
aldri. Hafði verið lítið eitt lasinn
nokkra daga, en þó haft fótavist.
En aðfaranótt þriðjudags varð hann
bráðkvaddur i svefni.
Kona Péturs, Magðalena, f.
Möller, lifir matin sinn ásamt þrem
börnum: Edvald verzlunarstjóra á
á Blönduósi, Carli umboðssala og
Sigríði konu Hallgrlms Daviðssonar
verzlunarstjóra á Akureyri,
Góður drengur og vinfastur
hreinlyndismaður er i val hniginn
með Pétri Sæmundten.
--------------------
ísland erlendis.
Eggert Stefánsson söngvari efndi
til söngskemtunar i Khöfn þ. 5. okt.
og hafði á söngskrá m. [a. nokkur
Íslenzíí lög. En hann fær ekki
góða dóma í blöðunum, þykir syngja
»óhreint« og eiga eftir að læra mik-
ið enn, áður en fær sé um að syngja
fyrir almenning.
Ýnis erl. tíðindi.
Látnir Danir. Snemma i október
dó Axel Heide bankastjóri við Privat-
bankann í Khöfn, kominn nokkuð á
sextngs aldur. Heide var um nokk-
urt árabil einna áhrifamestur fram-
kvæmdamaður um allan fjármálarekst-
ur meðal Dana, og þá maður stór-
auðugur. En hann, eins og fleiri,
fekk áfall i viiðingu og trausti, fyrir
Aiberti-fjárprettina og gekk mjög af
honum síðan. í stað mörgu milj-
ónanna voru nú við dauða hans eigi
eftir af eignum hans meira en um
300 þús. kr.
Knupmannahafnatbæ sýndi Heide
mikla rausn, gaf boiginnitvær mikl-
ar myndastyttur, aðra af skáldinu
Oehlenschleger, en hina af Absaloni
biskupi, höfundi borgarinnar. Fyrir
þessa rausn hlaut hann konferenz-
ráðsnafnbót. »
Nokkur afskifti hafði Heide af
fjármálum vorurr, aðallega þó með
sinni tilstuðlan að stofnun íslands-
banka.
— Þá er og nýlátinn allkunnur
stjórnmálamaðnr danskur, H.Hamme-
rick etazráð. Sat hann á þingi Dana
frá 1890 og til dauðadags. Var ein-
hver helzti maður í hinum fámenna
hópi hægrimanna í þjóðþinginu.
Loks er látinn þ. 4. okt. Otto
Mallint', nafnkunnasti organleikari
Dana og tónskáld gott.
Karl staaff, fyrrum yfirráðherra
Svla og einhver merkasti stjórnmála-
forkólfur þeirra, dó þ. 4. okt. hálf-
sextugur að aldri. Hann var foringi
frjálslynda flokksins, stoð hans og
stytta. Tvivegis var hann yfiiráð-
herra. En lét af því starfi i síðara
skifti i febrúar 1914, vegna ósam-
þykkis við Gustaf konung um fram-
kvæmd landvaruarmála.
Ingólfsminnisvarðiiin. Til hefir
staðiS að reisa hið nýja Landsbanka-
hús uppi á Arnarbólstúni, á horni
Hverfisgötu og Ingólfsstrætis. En nú
hefir verið bent á, að sú fyrirætlun
muui koma alveg í big við fyrirhug-
aðan Ingólfs-minnisvsrða á Arnarhóli,
og í bág við áður gefin loforð lands-
stjórnar um landrými þar til minnis-
varðans.
Margan manninn hefir furðað á þeirri
ráðbreytni að fara með Landsbankann
f r A miðblki bæjarins, að nauðsynja-
lausu, og er vonandi að horfið verði
frá því, úr því að svona mikil vand-
kvæði eru að fá húsið á þeim stað, sem
fyrir bankastjórn mun hafa vakað.
Brunaveggur lirynur. Aftaka aust-
an rok var á þriðjudaginn var. Þá fóll
brunaveggurinn, sem var milli Hótel
Reykjavíkur og Vöruhússins, og staðið
iS hefir uppi síðan í brunanum mikla
í vor.
Fisksalan til Englands. Þrír ís-
lenzkir botnvörpungar hafa nýverið selt
afla sinn í Fleetwood fyrir ágætt verð,
Eggert Ólafsson fyrir 1070 sterl. þd.,
Ýmir fyrir 1125 sterl. pd. og Njörðnr
fyrir 1 7 0 8 sterl. pd. — eða nærri
32000 kr., en það er hæsta verð, sem
nokkurntíma befir fengist fyrir skips-
farm af nýjum fiski.
Hjúskapur: Jón Hjartarson kaup-
maSur og jungfrú Sigrún Jónsdóttir
Gift 16. okt.
Jón Guðnason cand. theol. og jgfr.
Guðlaug BjartnmrsdÓ8tir. Gift 20. okt.
Einar Gíslason bóndi í LeirárgörSum
{ Borgarfirði og jungfrú Málfríður Jó-
hannesdóttir. Gift 22. október.
Skipafregn. Gullfoss kom til
Khafnar 17. okt.
S t e r 1 i n g kom hingað á miðviku-
dagsmorgun frá Khöfn og Leith. Far-
þegar: Lúðvík Andersen klæðskeri og
jungfrú Sigríður SigurSardóttir (pró-
fasts í Stykkishólmi).
í Leith var annar stýrimaður tekinn
fastur fyrir að hafa haft meðferðis vfn-
birgðir, er hann BkýrSi eigi frá yfir-
völdum þar, og 2 skipverjar voru sekt-
aðir um rúmar 200 kr. af sömu ástæðu.
Silfurbrúðkaup sitt hóldu þau Sig-
geir kaupm. Torfason og frú hans þ.
18. þ. mán.
Rán tekin, en Iátinn laus aftur.
Botnvörpungurinn Rán hólt í fyrri
viku á stað til Khafnar í viðgerðar-
skyni. En á leiðinni var hún tekin
af brezkum herskipum og höfð til Leir-
víkur, þrátt fyrir yfirlýsingu frá brezka
ræðismauninum hór, um, að skipið vseri
tómt og í þeim einum erindum, að láta
skoða sig erlendis.
Eftir nokkurt staut 1 Leirvík var
skipinu slept úr haldi og hólt þá leið-
ar sinnar til Khafnar, og kom þangað
á miðvikudag.
Ráherra komst fyrst f fyrrakvöld
til Björgvinjar, á Flóru. Skipið var
tekið inn til Kirkwall og tafðist þar
svona lengi.
Til New-York kom vöruflutninga-
skip þeirra Johnson og Kaaber í fyrra-
kvöld, eftir góða fsrð og greiða.
Dýrtíðaruppbót fá flestir starfsmenn
Reykjavíkurbæjar eftir sama mæli-
kvarða og dýrtíðarlögin frá síðasta þingl
gera ráð fyrir handa starfsmönnum
landsins.
Fyrsti vetrardagur er í dag, með
vorhita. En meiri muu samt hitinn
verða þenna dag að ári, því þá eiga
kjördæmakosningar að fara fram fyrir
6 ára tímabil.
Messað f dómkirkjunni á morgun
kl. 12 síra Bjarni Jónsson (ferming og
altarisganga), kl. 5 sr. Jóh. Þorkelsson.
í frfkirkjunni í Hafnarflrðl kl. 12
síra Ól. Ölafsson. Misseraskifti. Alt-
arisganga.
í fríkirkjunni í Reykjavík.kl. 12 síra
Har. Níelsson, kl. 5 síra Ól. Olafson.
Erl. simfregnir.
Opinber tilkynning frá brezku utan-
ríkisstjórninni í London.
Skýrsla French.
London 14. okt.
Eftir að stórskotalið vort hafði
skotið á óvinina um hríð, hófum
vér áhlaup á skotgryfjur þeirra og
skildum oss með reyk og gasi. Á-
hlaupið gerðum vér á 600 metra
svæði, suðvestur frá Hulluch til
Hohenzollernvigisins. Vér náðum
um 1000 metrum af skotgryfjum
rétt fyrir sunnan og vestan Hulluch,
en gátum ekki búið um oss þar,
vegna ákafrar skothriðar óvinanna.
•
— Fyrir suðvestan St. Elie
tókum vér og höfum á voru valdi
skotgryfjur Þjóðverja bak við Ver-
melles—Hulluchveginn og suðvestur-
hlutann af Quárries. —
Þá náðum vér og aðalskotgröf-
inni hjá Hohenzollernvíginu, en óvin-
irnir sitja fastir í tveimur samgöngu-
gryfjum milli vigisins og Quarries.