Ísafold - 26.10.1918, Blaðsíða 4

4
ISAFOLD
Nú hefi eg feDgið aftar birgðir
af hinum margþráða
FRAM-
skilvindum.
Ennfremur skilvindu-hringa.
F r a m-skilvmdur skilja 130 litra á
kl.stund, eru vandaðar að efni og smíði,
skilja mjög vel, eru einfaldar og þvi fljót-
legt að hreinsa þær. Odýrari en aBrar
skilvindur. Yfír 300 bændur nota nú
F r a m-skilvindur,
og helmingi fleiri þurfa að eignast þær.
Jirisfján Ó. Skagfjörð.
ÆÐARDÚNN
óskast keyptup
Tiiboð s@nd.ist
Carl Höepfner ki
Reykjavík. Simnetni: Höepiner.
Fyrri Kötlugos.
Katla hefir gosið 11 sinnum
svo að sögur fari af. Er skýrt frá
gosum þessum í bók Þorvalds Thor-
oddsens, »Landskjálftar á íslandi«,
sem Bókmentafélagið gaf út árið
1905. Segir þar m. a.:
»1 landaámstíð hefir Mýrdalssand-
ur ?■' inklu leyti verið grasi vaxinn
og byggilegur; þar mynduðust heil-
ar sveitir með mörgum bæjum og
vita menn enn nöfn margra býla
sem þar hafa verið. Katla hefir því
líklega haft langan hvíldartíma, svo
mestdlur sandurinn var gróinn upp.
Hið fyrsta Kötluhlaup yfir Mýr
dalssmd, sem getið er um, var
Sturluhlaup 1311, og á það að hafa
eytt stórri bygð, sem hét Lágeyjar-
hverfi. . . .
Líklega hafa önnur Kötlugos kom-
ið áður, þó að menn hafi ekki vissu
fyrir þeim. . . .
1416. Kom cpp eldur i Höfðár-
jökli og brendi mikinn dal I jökul-
inn. Þetta er kallað Höfðahlaup,
hefir að líkindum stefnt fram að
Hjörleifshöfða.
1580. Kötlugos 11. ágúst. Sprakk
og hljóp fram Mýrdalsjökull, með
eldgangi suður hjá Þykkvabæjar-
klaustri. Sá bær eyddist, en ei sak-
aði fóik. Dunur og dynkir heyrð-
ust til Hafnarfjarðar og ísjakar stóðu
á 40 faðma dýpi þar sem hlaupið
bar fram.
1625. Kötlugos mikið með nokk-
urum jarðskjálftakippum. . . .
1660. Kötlugos sem ]ón prestur
Salomonsson hefir lýst. Um kvöld-
ið hinn ;3. nóvember sást frá Höfða-
brekku til eldsuppkomu þaðan í uorð-
ur og fylgdi henni jarðskjálfti, sem
helzt hérumbil í eina stund, þó stund-
um yrði kyrð nokkur á. Um hátta-
tíma kom jökulhlaup niður Kerlingar-
dalsá fyrir austan Fagradal og hljóp
það 49 föðmum hærra og lengra
upp í Múla hjá Höfðabrekku heldur
en tvö fyrirfarandi Kötluhlaup; hlaup
ið hélt áfram næsta aag með stór-
kostlegum jakaburði og miklu af
jökulleir...........Hinn 7. nóvember
hljóp straumáll fyrir framan og
austan bæinn á Höfðabrekku, sem þá
stóð fyrir neðan fjallið og tók af
fjórðung túnsins, en í birtingu næsta
dag braut hlaupið kirkjuna og fór
inn í bæ, svo menn stóðu í mitt
lær í vatni, og bar sand, aur og
leir á tún og bæjarhú?, og flýðu
menn úr bænum og tjöiduðu í brekk-
unni fyrir ofan. Næstu nótt féll á
svo svart myrkur af öskufalli að
eigi V2rð gerð grein á nokkurri
birtu. Hinn 9. uóvember var veður
gott og vatnslaust og fólk ætlaði að
flytja aftur til bæjarins, en í því
heyrðist ákaft vatnsflóð og dynjandi,
svo alt skalf ,og titraði; þá sópaðist
burt kirkjan og því nær allur bær-
inn, svo varla sást steinn yfir steini.
Þetta vatnsrensli hélc áfram allan
þann dag, þó nokkur sefun yrði á
sjálfu jökulhlaupinu.
Þessi jökulhlaup báru fram öll
ódasrri af sandi, íeir .og grjóti; þar
sem fiskiskip sátu áður á sjó á 20
faðma dýpi, var eftir gosin þur
fjcrusandur; þá misti Höfðabrekka
útræði sitt við Skiphelli og eru þar
nú breiðir sandar til sjávar.
1721. Hinn 17. maí tók Katla
að gjósa; eftir messu sást öskumökk-
orinn frá Skálholti, en nokkru fyr
frá Siðu og Öræfum. Fyr um morg-
unin (kl. 9) fundust harðir jarðskjálfta-
kippir í Mýrdal, á Síðu, undir Eyja-
fjöllum og í Fljótshlíð. Smáhrær-
ingar og kippir fundust altaf við og
' við i þessum héfuðum fram á mitt
sumar. . . .
Hlaupin gengu hátt og lágt yfir
Álftaver hinn 3. nóvember; eigi
grönduðu þau mönnum, en nokkur
varð þar peningsmissir og 4 jarðir,
Hraunbær, Skálabær, Sauðhúsnes og
Hraungerði eyddust nær að túni og
engjnm og Þykkvabæjarklaustur spilt-
ist mjög mikið. Öskufall varð víða
mikið og spilti högum, en mest var
það i Skaftártungu.
Þegar allur hinn mikli jökull kom
út á sjóinn gekk sjór á land fram
með allri suðurströnd alt i Grinda-
vík og tók sums staðar skip og
hjalla. Jökulhlaupið gekk jafnhátt
Höfðabrekkufjalli og tók af graslendi
öll alt upp undir hamra og flutti
burt með sér 5 stór björg úr fjalls-
öxlinni fyrir ofan bæinn. Hlaupið
tók af bæinn Hjörleifshöfða, flutti
burt drang, sem þar var nærri, tvi-
tugan á hæð og annað eins um-
máls, og sópaði burtu grasi vöxnum
hálsi milli Seldals og Léreftshöfuðs,
sem tók yfir 5 kýrfóðursvelli. Þá
fylti hlaupið Skiphelli og stíflaði
Kerlingardalsá og gerði margt annað
jarðrask og óskunda. . . .
Hinn 13. maí nær miðjum
morgni varð öskufalhð ákafast; þá
sló svo miklu myrkri yfir Rmgár-
valla og Arnessýslu, að kveikja varð
ljós og gengu sifeldir stórbrestir,
stóð myrkur þetta til hádegis, varð
aska og sandur i Biskupstungum á
sléttlendi sauðum yfir lágklaufir, en
fyrir austan Hvítá hestum upp fyrir
hófskegg. . . .
1755. Landskjálftar miklir á
Norðurlandi hinn 11. september.
Hinn 17. október gaus Katla. Gosið
byrjaði með áköfum landskjálftum,
bæir í Mýrdal nötruðu þann dag
og næstu nótt og þorði enginn i
húsum að vera. Steinar hrundu úr
veggjum og hús gengu til. A Mýr-
dalssandi fundu menn eigi til land-
skjáiftanna. Um kvöldið og nóttina
hljóp Kötlujökull ákaflega og kvísl-
uðust hlaupin í ýmsar áttir; aðal-
hlaupið fór niður milli Höfðabrekku
og Hafurseyjar, beint á Hjörleifshöfða,
klaufst um hann og svo á sjó út,
stóðu jakarmr á 40 faðma dýpi og
þar myndaðist nes út i sjóinn af
jökum, grjóti, sandi og aur. Á ein-
nm jakanum var klettur eins hár
og »stærsta kirkja í Mýrdfl, þó bún
hún stæði upp á endann«. . . .
— Eftir hlaupin byrjuðu ösku-
gosin með snjóhvitum gufugosum
og biksvörtum reykjarmekki, braki
og brestum, eidingum og öllum
þeim ólátum, sem vandi er til;
héldust gosin með stórrykkjum út
mánuðinn, eftir það dró úr afli
gosanna, þó héídust þau við og við
alt fram undir ágústmánaðarlok 1756.
Eftir 25. ágúst varð hvorki vart við
eld né ösku.
Takmörk öskufallsins voru Leirá
í Borgarfirði að vestan, en Djúpi-
vogur að austan..........
1823. Hinn 26. júní tók Katla
að gjósa. Gosið byrjaði kl. 6 e. h.
með jarðskjálftakippum og dynkjum,
en kl. 9 um kvöldið ruddist gos-
mökkurinn upp i háa loft og sam-
tímis hljóp jökullinn. . . .
Gosið stóð í 28 daga og gerði
minna mein en mörg hin eldri gos.
1860. Hinn 8. maí fundust í
næstu sveitum jarðskjálftakippir allan
daginn, kl. 2 hljóp jökuliinn; hlaup-
ið skiftist um Hafursey, rann nokk-
uð af því niður farveg Múlakvíslar,
en nokkuð fór austur i Skálm, mið-
hluti Mýrdalssands var auður, siðar
fóru þó önnur smáhlaup yfir sandinn
miðjan. Mökkurinn sást fyrst kl. 5
e. h. Hlaupið kom fram í einum
ál undan jöklinum vestur við Höfða-
brekkuafrétt og fylgdi þvi mikil jaka-
ferð; í hlaupi þessu jókst sandurinn
milli Kerlingardalsár og Hjörleifshöfða
sumstaðar 400 faðma út á við. Gos-
ið hætti hinn 26. maí, og hafði verið
fremur lítið........
Vélbáturinn Vísir,
tæpar 28. smá!., eign Oskars
Hallórssonar garðyrkjumanns, sökk
nýlega 3—4 milur undan Lóndröng-
um. Annar vélbátur, Minerva, sem
hafði orðið Vísi samferða að norðan,
fékk við ilian leik bjargað skipverj-
um.
Einkeimilegt slys
vildi til í Ólafsvík 17. þ. m. Þar
voru ,fimm menn að setja uppskip-
unarbát, en veður var hvast og byij-
ótt, og snöggtega gerði hvirfilbyl
svo snarpan, að báturinn tókst hátt
á loft, hvolfdist í loftinu og féll svo
til jarðar, en þrír mennirnir urðu
undir honum. Tveir mennirnir urðu
fyrir svo miklum áverkum, að þeir
dóu báðir. Sá þriðji slapp óskemd-
ur, hafði lent alveg inn undir bátinn.
Finnland sjálfstætt konungsrlKi,
Þau urðu úrslitin á stjórnarskrár-
deilunum í Finnlandi, að lýðveldis-
sinnar báru lægra hlut, rétt eins og
í Noregi, fyrir 13 árum.
Merkur háskólakennari finskur,
sem nú dvelur í Kaupmannahöfn
hefir látið svo um mælt, að enginn
stjórnmálamaður núlifandi sé sá
meðal Finna, er svo beri ægishjálm
yfir aðra, að þorandi hafi verið að
fela honum forsetatign í finsku lýð-
veldi. Þetta hafi verið einhver helzta
ástæðan til þess, að konungs-
fyrirkomulagið var tekið framyfir.
Finnar hafa kjörið til konungs yfir
sig, Friedrich ptinz frá Hessen, mág
Vilhjálms keisara, en prinzinn beðið
um umhugsunartíma — áður en hann
fari til Finnlands.
Gerið svo ve!
að koma inn í söðlasmlðabúðina á
Laugavegi 18 B og skoða ódýrustu
reiðbeizlin, sern nú eru fáanleg.
Söðlasm.búðin Laugavegi 18 B,
Sjmi 646.
ÆanRasaðiíí
fundinn á veginum milli Hafnar-
fjarðar og Vogastapa. Eigandi segi
stærð seðilsins og hvenær hann týndi
honum.
Grindavik 24. okt. 1918.
Einar G. Einarsson.
Tapast
hefir jörp hryssa, mark: sneitt fr.
hægra, granngert, dökk í tagl og
fax, með litlu laufi hvítu á nösinni.
Finnandi geri viðvart hjá Eyjólfi
Magnússyni, Krókskoti Miðnesi eða
Jóni Hjartarsyni, Hafnarstræti 4,
Reykjavík.
Slósvik og Danmörk
Lundúnaskeyti frá 20. okt. hermir
svo frá:
»Berliner Tageblatt* hefir það
eftir þýzkum þingmönnum, að danska
stjórnin hafi beint þeim tilmælum til
þýzku stjórnarinnar að 3. gr. friðar-
samninganna í Prag verði nú látin
koma til framkvæmda, ogi íbúunum
í norðurhluta Slésvíkur og Holtseta-
laudi gefinn kostur á því, að skera
úr því með þjóðaratkvæðagreiðsiu,
hvort þeir vilji heldur lúta Dönum
eða Þjóðverjum.
Erl. simfregnir
Frá fréttaritara ísafoldar.
Khöfn 24. okt.
Inflúenzan hér er hin skæðasta
pest sem komið hefir síðan 1863.
Öllum skemtistöðum, skólum og
háskóla hefir verið lokað og allar
samkomur bannaðar.
Rakarastofan
Pósthússtfæti 11
hefir fengið miklar birgðir
af ýmsum vörum, svo sem:
Handsápur
margar tegundir.
Raksápur Colgates
i blikkhulstrum.
Mörg hundruð pund af
Raksápu*
í stórum stykkjum
Margar tegundir
Hármeðala:
B a y r h u m,
C h i n o 1,
Philodermin,
V i 1 i x i r.
Feikna mikið af
Hárgreiðum
Og
Rakhnífarnir
alþektu.
Bkeggvax
Hárvax
Brillantine
feiknamikið.
Sömuleiðis hefi eg nú fengið
Andlits-Massage-Vibrator.
Fyrsta flokks rakarastofa!
Fyrsta flokks vinna'
Eyjólfui lónsson,
írá Herru.
cV dlnóersen & Sonm
Reykjavík.
Landsins e 1 z t a klæðaverzlnn og
saumastofa. Stofnsett 1887.
Aðaistræti 16. Sími 32.
Stærsta úrval af alls-
. konar fataefnum .
. og öllu til fata. .
Trævarer.
Forbindelse söges med Köbere af
Planker, Brædder, Tömmer, Lister,
Snedkerier etc.
Aktiebolaget Backlund & Rönqvist,
Göteborg, Sverige.
T apast
hefir jarpur hestur, mark: Blaðstýft
framan hægra.
Hver sem yrði var hestsins er
beðinn að gera viðvart
á Hverfisgöta 66 A
eða
Brekkum i Holtum.