Ísafold - 15.02.1919, Blaðsíða 3

landbúnaðarmanDa sem verða að fara
eftir lifsbjörg sinni i margar ferðir,
vikulega eða oftar yfir árið, er geysi-
hár (það hafa h^gfiæðingar best
sýnt, sem mest meta mannslífið og
vinnuna til tekna). Þar við bætist
verðið óhæfilega, og hestarnir ófærir
til flutninga. Þessi Dýmóðins sel-
stöðuverslnn, þetta Hörmaugarafélag
er með öllu óþolandi.
Það er stórté, sem landbúnaðin-
um verður að blæða með þessu
fyrirkomulagi. Til dæmis að taka
er ca. 14 kr. dýrari matartunnan á
Eyrarbakka en í Reykjavik — að
ógleymdri síldinni og ýmislegt ann-
að eftir þvi. Þetta er það verðið
sem flestir Arnes- og Rangæingar
neyðast til að brúka, af hesta- áhalda-
fólkleýsi m. fl., eða og kaupa afar-
dýran flutning í lifsbjörg sinni.
Mun öll sú upphæð skifta tugum
þúsunda í einni sýslu, en hundruð-
um þúsunda ef ekki miljónum í
heild sinni fyrir þjóðatbúið.
Að reikna þetta út nákvæmlega,
er eitt hlutveak nýtilegrar stjórnar,
sem flest skilríki hefir við höndina.
í þessu sambandi er vert að minn-
ast á Ensku samningana, sem nálega
eingöngu hafa verið gerðir vegna
sjávarsiðunnar, á kostnað alls þjóðar
búsins. Þeir hafa verið blóðtakan
mikla (jUum landbúnaði, en um ieið
margar málsmissur landssjóðnum til
handa.
Hinþarfastofnun,Eimskipafél. hefir
greitt mikið verslunina íhöfuðdráttun-
um, en ekki sem vænta mátti, borið að
sama skapi jafn farsæla ávexti. Þar
hefir stjórnin verið of nærsýn; sparað
eyrinn en fleygt krónunni. Aðalhlut-
verk þess á að vera það, að vinna
þjóðargagn og þjóðarsóma, hlut-
drægnislaust. Hinn ósegjanlegi litli
arður þess »rentan«, er alveg hverf-
andi hjá þeim arði, er þjóðarbúið
mætti hafa af liðlegustu viðskiftum
og vöruflutningi til allra mögulegra
staða á landinu, þar sem mikil þörf
er fyrir.
Það er dásamlegt að allir hluthaf-
ar Eimskipafélagsins, jafnt þeir sem
eiga einn hlut og þúsund, skuli fá
upp á eyri nákvæmlega sina tiltölu
i vaxta greiðslu þess. En l'ti mað-
ur á heild félagsins, gengur að villu-
þoka mikil, því rentan er hverfandi
Htil týra, móti þeirri björtu leiðar-
stjörnu, í aðaltilgangi félagsins,
samgonqubötunum. Vaxta greiðslan
bendir ótvírætt á, að hér eru menn
skriftlærðir, en síður á hitt, hvað að
mestum nctum kemur.
A nú stjórn félagsins, eða land-
i þessu þjótandi inn með dagblað í
hendinni: — Hafið þér lesið það —
Mortensen? Ná er það orðið tak-
markalaust! Lesið þér fyrir mig þessa
grein um atkvæðiBrétt verkamanna.
-— Að annað eins og þetta skuli vera
skrifað, prentað, útbreytt opinberlega
— 0! þeir ættu að hengjast!
Mortensen leit hirðuleysislega í
blaðið:
— þetta las eg í morguu— mesti,
þvættingur — karl minu!
— þvættingur — Mortensen I Verra
en það! þetta er lýgigirni, óeyrðar-
vekjandi, hættulegt þjóðfélaginu —
6 —þegar eg hugsa mér — hróp-
aði Orseth með beisku brosi — að
öú smjaðraþeir fyrir skrýlnum, leggja
Iag sitt við verkamenn, flytja ræður
Uta hraustan verkalýð — rétt eius
og þessir daglaunamenn hefðu feng-
ið einkarétt á vinnunni og við vær-
um ekki annað en — en —
— Slæpingar — bætti Mortensen
Við.
— xllveg rétt, hrópaði Örseth. En
Uiér þætti gaman að vita hver af-
rekaði meira, einhver þessara grjót-
tQulDÍngamanna eða einn okkar.
— 6 —
I
stjórnin einungis sök á þessu? Nei.
Sveitar- og sýslustjórmr og aðrir
leiðandi menn, eiga þar að hlut mik-
inn. Þær virðast líta á þetta fyrir-
komulag óhagganlegt, eins og frá
guði komið, virðist óttast dæmi Jóns
Steingrímssonar, sem hálf-féll á
þeirri tiltekju sinni, að láta fl|ótt í
té hjálp ósegjanlega mikla á hörm-
unga tíma síns fólks.
A móti alþjóðar hag er einkis
virði að fá háa rentu, því qróöafyrir-
taki emstaklinga má Ehuskipafél. aldr-
ei veröa. Ariðandi að það starfi til
hinnar mestu nytsemdar alls fjölda
félagsmauna þá ber það góða rentu.
Það skal sannast, að þá fyrst nær
það hinum rétta tilgangi sínum, og
ber hundraðfaldan ávöxt.
Sk. G.
ReykjaYíknraimáll.
Burðargjald ÍDnanbæjar hækk-
ar frá 1. marz næatkomandi, þannig,
að gjaldið verður 8 aurar undir bréf,
5 aura epjaldbréf og 5 aura prentað
mál. þá verður og Reykjavík skift
i 4 bréfbera umdæmi. Umaóknir um
þessa starfa, er launaðir verða með
1500 krónum hver, eiga að vera
komnar til póstmeistara fyrir 20. þ.
mán.
Arni Pálsson sagnfræðingur
heflr nýlega verið skipaður 1. bóka-
vórður Landsbókasafus, en Hallgrím
ur HalIgríms8on sagnfræðingur aðstoð-
arbókavórður.
Fiskverðið í Englandi hefir fall-
ið afarmikið fyrir skömmu. Skalla-
grímur seldi afla sinu í siðustu ferð
Binni fyrir 2300 pund sterliug eða V3
hluta verðs er áður hefir fengist.
Björgunarskipið »Geir« fór
um miðja vikuua vestur að Búðum
til þess að sækja kolaskip, er var á
leið hingað með kolafarm til lands-
verslunarinnar. Kom Geir aftur með
skipið í fyrrinótt.
Skipafregn:
Gullfoss kom hingað í gærmorgun
frá Ameríku. Magnús Th. S. Blön
dahl kaupmaður var einn farþegi.
Villemoes kom á fimtudagsnóttina
frá Khöfn.
Sterling fór frá Khöfu síðastliðiun
sunnudag, ætti að geta komið í dag.
Botnia kom til Khafuar á laugar
daginn var. Fer líklega ekki þaðan
aftur fyr en í byrjun marz.
I eama bili kom lítill, gráhærður
maður undur hljótt inn í stofuna.
það var aldrei hægt að vita hvaðan
hann kom, haun gekk hljóðlauet um
hurðírnar, og var vanur að ganga á
flókaskóm í stjóruarráðiuu.
— Nú — Mó — sagði Mortenaen,
og deplaði augunum kumpánlega, er
hann farinn.
Rfkisróðið keyrði burt fyrir
augnabliki siðan með Falck Ólsen
svaraði Mó og hélb áfram.
Örseth var fyrir löngu kominn í
sæti sitt í hlíðarherberginu, og skrif-
arnir beygðu sig betur yfir blaða-
hrúgurnar, meðan litli maðurinn fór
fram hjá.
það var stjórnarráðsboðberi Aand-
ers Mo. — Hann var í brún-
um frakka með löngum löfum, bar
háan flibba og hálsbindi upp að höku.
Af þessum ^únaði varð hann fram-
úrskarandi virðuglegur ásýndum. Alt
andlitið var milb og vingjarnlegt; og
snjóhvítt hárið var svo sítt í hnakk-
anum, að það myndaði failega lokka
á frakkakraganum.
|>egar boðberinn var hljóðlaust horf-
— 7 —
IS AFOLD
■» --
Sharples, 5 stærðir.
Undsins bestu
skilvindutegundir
fást í
Versi. Jóns ÞórBarsenar
Keykjavík.
Sharples og Diabolo.
Varahlutir ávalt fyrirliggjandi.
íslenskir leiðarvísar.
Fyrirspurnum svarað um hæl.
Diabolo, 4 stætðir.
Bæjarskrá Reykjavíkur
1919
kemur út um næstu mánaðamót
/ fjciítii verður:
Gataaskrá, sem flestir söknuðu svo mjög í fyrra, og
Nafoaskrá í stafrófsröð.
í báðum þessum skrám eru taldir allir bæjarbúar er eldri eru en 18 ára.
Auglýsingum í Bæjarskrána er veitt móttaka á skrifstofu ísa-
foldar á hverjum degi.
ísafold -- Ólafur Björnsson.
Benedikt Arnason syngur
annað kvöld, í síðasta sinn, um nokk-
ur ár sennilega. ZEttu þvi bæjar-
búar að nota tækifærið, og hlusta á
söngvarann: þeir styðja einnig með
því góð efni. |>ví hann mun vera
að draga saman fé til utaufarar og
söngnáms.
Efnafræðisprófi við Hóskól-
ann hafa þessir stúdentar Iokið:
Jónas Sveinsson I. ág. einkun
Valtýr Albertsson I. — —
Björn Arnason I. — —
Guðm. Guðmundsson I. — —
Steingr. Eyfjörð I. einkun
Páll Sigurðsson I. —
Asg. Brynjólfsson I. —
Skúli Guðjónsson I. —
Prófi í grísku við háskólann hafa
inn f eitt hinna innri herbergja,
hrópaði Mortensen:
— Örseth! Ef okkur tækist nú
líka að Iosna við skrifstofustjórauu, þá
væri ekki amalegt að fá sér eina
svalandi ölflösku í Keldunni, — ha.
— O —já, sagði aukaskrifarinn, og
slepti skærunum ofau á gólfið.
Morteusen leit kuldalega á þenn-
an unga mann. En svo gáði hann
að sér. Hjörtur var amtmannsaon-
ur af vesturlandinu umgékst gotb
fólfr, og var líklega Btálslegiun með
penÍDga. Hann svaraði þess vegna
fremur vingjarnlega:
— Ungir kvistir vaxa fljótt.
|>etta skildi Hjörtur ekki. En
hann hafði tekið eftir því, að í stjórn-
arráðiuu var Mortensen talinn fynd-
inn, svo hanu hló, og hélt áfram i
mesta sakleysi:
— |>að sem eg sakna mest, er
morgunverður minn á »Grand HoteU
Maður hefir fengið þar núna yndis-
legustu Iambasteik og nýtt agurku-
salab — Oh!
j?að heyrðist eins og svínshrín
innan úr herbergi Örseths. En
Mortensen svaraði:
— 8 —
þessir nemendur lokið: Friðrik Frið-
riksson stud. theol., ágætiseinkunn
(15 stig), Hálfdán Helgason stud.
theol., ágætiseinkunn (16 stig), Magn-
ús Guðmundsson stud. theol., 1. eink-
unn (13 stig).
20 ára afmæli á „Knattspyrnufélag
Reykjavíkur“ í dag. Mun það vera
elzta knattspyrnufélag landsins. I til-
efni dagsins hefir félagið mannfagn-
að mikinn í Iðnó, verður þar etið og
drukkið og.ýmiskonar skemtanir hafð-
ar um hönd — en danz verður eng-
inn, því að þar verða eintómir karl-
menn, um 100 talsins.
— Agurkusalat bragða eg aldrei
íyrri hluta dags, það er svo freist-
andi. Hollenskt buff með steiktum
jarðeplum og einn snaps ogöl — það
er morgunverður í lagi.
— |>að fær maður líka ágætt á
•Grand Hótel«
— Ó, mér finst, að maður eta
ekki eins vel þar, kastaði Morten-
sen fram.
— Eg fullvissa yður um, ef þér
viljið gera mér þá virðingu að borða
með mér, að...........
Sama bljóðið heyrðist irinan úr
hliðarherberginu. En Mortensen svar-
aði:
— þakka — en það var nú eigin-
lega eg og Orseth, sem höfðum
hugsað okkur ...........
— Ef þér haldið. sagði aukaskrif-
arinn óttaslegiun, að herra Örseth
vildi líka sýna mér þá virðingu þá .
— Hann er fjandi teprulegur. En
eg Bkal reyna, ansaði Mortensen vin-
gjarnlega og gekk inn í hliðarher-
bergið.
I einu horninu á herbergi Örseth’s
sat roskinn náungi og grúfði sig yfír
— 9 —
Brunatryggið hjá
„Ned@rlandene“
Félag þetta, sem er eitt af heims-
ins stærstu og ábyggilegustu brnna-
bótafélögum, hefir starfað hér á landi
í fjölda mörg ár og reynst hér sem
annarstaðar hið ábyggilegasu í alla
staði.
Aðalumboðsmaður:
Halldór Eiríksson,
Lanfásvegi 20 — Reykjavík.
Sími 175.
Messað í Dómkirkjunni á morgun;
kl. 11, síra Bjarni Jóusson; kl. 5, síra
Jóh. Þorkelsson.
Orðabókin.
Svar ti! sira Jóh. L. L. Jóh.
í »Lögréttu« 12. þ. rn. gerir síra
Jóh. L. L. Jóhannsson enn nokkr-
ar athugasemdir við grein mina i
»ísafold« (5. tbl.). Getur hann þess,
að eg hafi ekki minst á Torp og
Falk og Torp, en orðabækur þeirra
hafi þeir dr. Björn viljað taki til
fyrirmyndar við ssmningu islensku
orðabókarinnar. Slepti eg að minn-
ast á þessar orðabækur, af þvi að
þær standa miklu fjær þeirri orða-
bók, er íslendingar óska að eignast,
heldur en þær fyrnefndu efti; Aasen
og Ros;, því hinar sejja frá upp-
runa orðanna (etymologiskar), en
sleppa neerkingu orða, skilgrein-
ingu hugtaka, framburði o. fl. —
Orðabók sú, er vakir fyrir síra Jóh.,
er því einmitt svipuðust orðabóknn-
borðið. þegar Örseth hafði hvíkrsað
um stund við Mortansen. kallaði hann
til þessa manns:
— Hansen I Eg verð líklega nanð-
beygður til þess að fara héðan stund-
arkorn. Segið þér, ef Mó spyr eftir
mér, að eg sé að endurskoða og bera
saman — heyrið þér, Hansen gamli!
Hansen laut höfði lftið eitt.
— Hann er þá orðinn svona heyrn-
arBljór, sagði Mortensen hálfhátt.
það var ekki að ófyrirsynju að hann
hætti við blaðið.
Mortensen átti við »Alþýðuvininn*
Hafði gamli Hansen, eins og hann
var kallaður, orðið að láta af ritstjórn
hans, végna þess að yflrboðurum
hans þótti stefna blaðsins hættuleg
þjóðinni. Nú var Mortensen ritstjóri.
þegar ÖrBeth fór að týgja sig til,
hélt Mortensen, að það dygði ekki
fyr en þeir hefðu séð skrifstofnstjór-
ann leggja af stað i morgungöngu
sína. En i sama bili opnuðusfc dyrn-
ar að innra herberginu, og skrifstofu-
stjórinn, Georg Delphin, gekk út og
niður stigann.
Mortensen sneri yfir í herbergi siít
og hvíslaði að Hirti:
— 10 —