Ísafold - 07.10.1925, Blaðsíða 3

Ísafold - 07.10.1925, Blaðsíða 3
1 S A F 0 L D 3 Vesturför Einars H. Kvaran Hann fðr um allar íslendinga- bygöir. Erindi hans í Nýja Bíó. Einar H. Kvaran rithöfundur 'ö nýlega kominn heim frá Vest- tirheimi. Hefir hann ásamt konu dnni verið eitt ár í ferðinni, far- ið um allar bygðir og borgir, þar sem Islendingar eiga heima þar vestra og haldið fyrirlestra. Hann kom heim laust fyrir síðustu mán aðamót. Á laugardaginn var flutti Tiiann erindi í Nýja Bíó og sagði þar frá hinu og þessu, er fyrir iann bar. Er óskandi að þessi ferð Einars get.i orðið til þess að vekja meiri samhug manna hjer heima til landa vestra, og að við- lcynning og samband milli vor og Vestur-íslendinga megi aukast og eflast, til margskonar gagns fyrir þjóð vora. Prásögn Einars H. Kvaran í -Výja Bíó um Vesturheimsferð hans, var alveg óvenjulega á- nægjuleg og skemtileg.Hann sagði lauslega frá ferð sinni. En aðal- ,!efnið var um Vestur-íslendinga, ííferni þeirra, menningu, dugnað, álit þeirra meðal enskumælandi Ameríkumanna, heimþrá þeirra og ást til gamla landsins. 011 v* *ar lýsingin skýrð með sögum og dæm hm þaðan að vestan. Hann lýsti úthafi vanþekkingar- tnnar á öllu því, sem að íslandi lýtur meðal stórþjóðanna. Seint líður úr minni saga ein um skóla- lelpu eina, dóttur íslenskrar konu ■er hröklaðist úr skólanum vegna þess að kennarinn sagði íslend- iöga vera Eskimóa. Samheldni hins íslenska þjóð- 9-rbrots lýsir sjer m. a. í morð- ‘ ‘töálinu í fyrra, þegar Islendingar vestra tóku sig saman til að frelsa tslenska auðnuleysingjann frá líf- lati. En allra átakanlegast lýsti hann iinni ríku heimþrá og fögnuði manna yfir allri viðkynningu við „gamla landið“. Til merkis um það, tók hann m. a- dæmi um bónda einn er hann hitti. Hafði bóndi þessi komið snauður vestur, en síðan haft nóg fyrir sig að leggja.Bónda þessum fórust þann- ig t>rð: „Jeg hefi verið hjer í 20 ' ár, en aldrei hefir dagur liðið, svo að jeg hafi ekki hugsað til fs- | lands, og enga þá nótt hefi jeg 1 sofið, að mig hafi ekki dreymt um | eitthvað frá íslandi.“ Kvaran mintist allmargra mikil- hæfra manna og hreinustu afreks- ■ manna meðal Vestur-íslendinga. i Er líklegt að þá hafi margir áheyr ! enda fundið vel til þess, hve þekk- | ing og kunnugleiki á högum Vest- ur-íslendinga er af skornum skamti hjer heima, er þeir heyrðu nöfn margra ágætismanna, sem þeir aldrei hefðu áður heyrt og vissu engin deili á. Um framtíð íslenskunnar og ís- lenskrar menningar vestra, fór Kvaran nokkrum orðum. Sýndi hann fram á, að það væri undir okkur komið lijer austan hafs I I hver afdrif og endalokin yrðu. Ef tómlæti lijeldist hjer í þeim efn- um, væri einskis góðs að vænta. En það er sárt til þess að vita, ef hin núlifandi kynslóð hjer á landi rækir svo illa skyldur sínar gagnvart framtíðinni, að henni . lærist eigi að virða og meta sam- ' úð Vestur-íslendinga, henni lærist eigi að skilja, hvers virði það er hinni litlu þjóð vorri, að eiga jafn ötula og duglega, gáfaða og drenglynda ættingja og landar | vorir hafa reynst þar vestra. Kvaran gat þess, að þegar væri ákveðið, að Vestur-íslendingar fjölmentu hingað árið 1930. Sagð- ist hann hafa hitt marga, er teldu dagana þangað til. Og enn aðr- | ir, aldraðir, hefðu ineð klökkum ,huga getið þéss, að þeir vonuðu, 1 að þeim auðnaðist að taka þátt í förinni hingað heim — þó gamlir væru. Erindi Kvaran gaf mönnum til- efni til margskonar hugleiðinga, ' en ekki síst þess: Vestur íslend- ingar undirbúa komu sína hingað ' e. t. v. svo þúsundum skiftir ár-! ið 1930. En hvað er aðhafstj til undirbúnings alls þess, sem þá. þarf að vera fullgert hjer heima? V AXTALÆKKUN. Talsvert háværar raddir hafa heyrst um það, bæði í ræðu og riti, að bankavextir ættu að lækka hjer. Runnu margar stoðir undir það, að svo yrði. Erlendir bankar hafa nú margir lækkað vexti sína mjög nýlega, og er þó ekki langt síðan, að sumir þeirra höfðu fært þá niður áður. Og alt árferði hjer. á landi bendir til þess, að íslensku bankarnir gætu gert hið sama. Bankarnir hafa nú sjeð sjer fært að læk'ka vextina um síð- ustu mánaðamót. Hefir Lands- bankinn lækkað iitlánsvexti úr 8% niður í 7%, en íslandsbanid 7i/2%. Innlánsvextir lækkuðu um leið í báðum bönkum um %%. —-—-------------- Siðalærdómur Laufás- ritstjórans. Atflutnings, þurfa þær að hanga A köldum stað (helst í íshúsi), J’annig að þær blóðgi ekki hver aðra. Til útflutnings ætti aðeins velja ferskar og fallegar rjúp- br og leggja þær vandvirknislega í ^assa þannig: Hver rjúpa skal ^afin innan í þjettan pappír (i,pergamentpappír‘ ‘), eða sett í pappírspoka, sem til þess eru gerð V- Ekki má stinga hausnum undir ?fenginn, því oft rennur blóð úr ^onum, sem úldnar við geyraslu; *tti hann því að hanga út úr íappírsurnbúðunum og lenda við othliðar í kössunum. Einnig setti forðast að salta rjúpurnar, því ^ið það blotna þær og Ijókka að Vtliti. Kassarnir, sem þær eru ^agðar í, ættu helst að vera gerðir þjettum rimlum eða með bili milli fjala (þó ekki svo stóru, Nýlega var frá því sagt í Tím- anum, að meðritstjóri Vísis, Bald- ur Sveinsson, læsi prófarkir af ísafold. Með ákaflega fjálgleg- um orðum var um þetta talað, sem ótilhlýðilega vanvirðu fyrir undirritaðann. Þetta væri yfirleitt sú mesta hneisa, sem nokkurn blaðamann hefði hent — og gæti hent. Mjög er það þess vert, að lofa Laufásritstjóranum að njóta þess sannmælis, að skemtilega vitlaus- ari ritstjóri en hann mun eigi hafa fengist við blaðamensku hjer á landi. Ummæli hans um prófarkalest- urinn er ágætt dæmi þessa. prír menn við ritstjórn Morgun blaðsins og, ísafoldar gefa út 7 blöð á sama tíma og hann (með aðstoð Jónasar venjulega) gefur á rjúpunum verði náð út um þaði ættu þeir ekki að vera stærri svo, að í þeim rúmist 40—50. ^íúpur. Þeir sjeu þaktir að innan ^oð sterkum pappír, og á milli | *aganna þarf að vera vel þjettar j ^aPpír eða helst páppaspjöld, bæði ^ Þess að varna því, að rjúpurn- y' blóðgist hver af annari, og að Pa!r falli þjett saman. Vegna þessj rjúpurna,r eru venjulega geymd í frystihúsum meðan þær bíða 1 flutnings eða sölu, hefir það mikla þýðingu, að þær sjeu þannig um- búnar, svo að loft og kuldi nái til þeirra. ; Kindagarnir. Kindagarnir eru verðmæt vara, ef þær eru rjett og hreinlega hand leiknar frá því þær eru telcnar úr skepnunum, en á það hefir oft skort, og þar af leiðandi hafa margar skemst eða eyðilagst. Ef garnirnar eru eigi vandlega hirtar, verða þær meirar og þola eigi hreinsunina; koma þá oft göt á þær eða þær slitna. Þær eru að mestu notaðar við bjúgnagerð, og þurfa að vera sterkar, til þess að þola að kjöti sje troðið í þær. í allri meðferð á görnum þarf vandlega að varast að slíta þær. Best mun vera að taka þær innan úr, meðan skrokkurinn hangir í gálga, og rekja þær niður í grunn- an kassa. Úr kassanum eru þær lagðar niður í stamp með ilvolgu vatni (15—18° Celsius), þannig, að mjógarnirnar leggist yfir barm inn. Eftir að þær hafa legið nokkra stund (jafnvel dægur) í vatninu og hitinn er farinn úr þeim, eru þær stroknar upp úr vatninu þannig, að gorið' verður eftir í stampinum. Viðvaningar strjúka aðeins eina görn í senn, en þeir , sem orðnir eru æfðir, geta strokið úr alt að 5 görnum í einu. Um leið og strokið er úr þeim, falla þær niður í annan minni stamp eða kassa, en varast skal að láta þær falla á gólf, þar sem þær óhreinlcást eða blóðgast. Þá eru þær gerðar upp í hönk og 1& gðar á borð, svo að vatnið sigi af þeim. Eftir nokkra stund eru þær lagðar niður í lagarlielda tunnu og saltaðar með hreinu nýju salti, meðalgrófu (matar- salti). Síðan eru tunnurnar „pælcl | aðar“ eftir þörfum (tvisvar eða þrisvar) og sendar til hreinsunar. Eftir því sem garnirnar eru víðari og lengri,, eru þær verð- mætari. Garnir úr fullorðnu fje eru því betri og verðmætari en lamba- eða dilkagarnir, sem gjarnan ættu að saltast út af fyr- | ir sig. Smá garnaslitur undir I þremur metrum eru verðlaus, en lengri garnaparta skal leggja saman þannig, að full lengd verði í hönk (um 25 metrar). Ef j í hönkinni eru aðeins 2 garna- partar af líkri lengd, getur hún venjulega selst fullu verði, en j sjeu fleiri styttri partar í hönk- (inni, þarf að halda þeim aðslcild- um í tilliti til verðmismunar. út eitt. Þegar tveir af þessum þremur eru samtímis að nolckru og öllu leyti frá verki á sá þriðji óhægt ineð að gefa út sjö blöðin á sama tíma og Tryggvi (hæst launaði ritstjóri á íslandi) gefur út eitt blað. Er það í augum Tiyggva hin mesta hneisa, sem nokkurn blaðamann getur hent, að eiga óhægt með að afgrelða margfalt verk á við hann. Telur hann það hreinustu svívirðingu tyrir manninn og ósæmilegt að fá aðstoð nokkrar klukkustunclir. Hann, hinn hægt launaði rit- stjóri, gerir sig sekann í sífeldum blékkingum, ekkert er honum hei- lagt í blindri flokksofstæki — hvorki velferð landsmanna, sbr. framkoman í kjöttollsmálinu, minning dáinna mikilmenna og vandamanna, sbr. blaður hans um Tryggva Gunnarsson. Hann snar- snýst í málum þeim, sem hann fer með, man ekki missirinu leng- ur hvað hann ljet blað sitt flytja, og verður oft á ári sjer til mink- unar með innihaldslausum stór- yrðaaustri sínum. Þessi ritstjóri rýkur upp með fjálgleik og talar um að það sje hin mesta hneysa, að geta ekki komið jafnmiklu verki af dag- lega, sem hann afkastar með s kömm á viku. V. St. Krækiber. Nú er óvenjulega gott berjaár. Það ættu húsmæðurnar að nota sjer og búa nú til saft í súpur og rauðgrauta sem entist þeim í heilt ár. Ekki er saftin svo gefin í búðunum. Af eigin raun get jeg borið um, að krækiberjasaftin er eins drjúg og að mjer finst mikið bragðbetri en sú aðkeypta. Það er meira að segja mesta furða að menn skuli ekki hreint og beint gera sjer það að atvinnu að tína ber. Því þótt sumir hafi 1—2 kr. um tímann við vinnu, þá eru margir liðljettingarnir, sem gætu unnið sjer þarna inn laglegan skilding.* Berin eru skoluð í gatasigti, og látin í pott (ekki járnpott) Ekkert vatn er notað. Berin eru soðin litla stund, eða þangað til þau eru orðin meir, þá eru þau síuð í grófri strigasíu, sumir vinda safann úr. (Þeir sparsömustu láta hratið aftur í pottinn, hella vatni a og sjóða það litla stund og neta þá saft í súpur, sem á að nota næstu daga, í það sem á að ge/m * er ekki vert að láta vatn). Nú er saftin látin aftur í pottinn og a. m. k. % pund af sykri ætlað í hvern pott, og þetta soðið við hægan eld hjer um bil tvo tíma. Froðan sem kemur ofan á er *) Hjer er átt við lcaup og kring umstæður í Reykjavík. Síðan grein þessi lcom út í Morgun- blaðinu hefir talsvert verið selt af berjum hjer í Reykjavílc, enda alveg óvenjulega mikið af kræki- berjum hjer nærlendis í sumar. Gömul trú hjer er það, að á eftir miklum berjasumrum komx harður vetur. í Danmörku er sú trú, að þegar mikið ber á haga- músum að sumri til, sje von á vetrarhörku þar. 1 sumar hefir verið óvenjumikill músagangur þar á ökrunum. fleytt af. Saftin er látin sjóðheit í hreinar, þurar flöskur, %em bak- aðar hafa verið í ofninum um stund. — Tappar þurfa að vera góðir, vel reknir í og lakkað yf- ir með flöskulakki, ef geyma þarf saftina lengi. Flöskurnar eru geymdar á þurrum og svölum stað. Ykkur mun ekki iðra þess, góðu húsmæður, að reyna þetta sparn- aðarráð. Holt er heima hvað. H. B. — ----<-'«/->— Áf engis-ly f seðlarnir. Nýr dómur í hæstarjetti. Mönnum er ennþá í fersku minni dómur hæstarjettar í máli því, er valdstjórnin höfðaði gegn Þórði J. Thoroddsen lækni, fyrir brot gegn reglugerð frá 7. ágúst 1922, um sölu áfengis til lækn- iuga. Eins og kunnugt er, var læknirinn ákærður fyrir að hafa gefið út áfengis-lyfseðla á önnur eyðublöð, en þau, er reglugerðin á- lcveður, og einnig fyrir að hafa gefið út meira áfengi á seðla, en þar er leyft, án þess að tilgreina nægilega ástæður. En Þ. J. Th. var sýknaður af kærum vald- stjórnarinnar, og bygðist sýknun- ardómurinn á því, að reglugerðin hefði eigi haft næga stóð í lögum, þ. e. a. s. þau ákvæði hennar er snerti læknana. Nú fyrir skömmu var samskon- áv mál enn fyrir hæstarjetti, gegn tveim læknum á ísafirði, þeim Eiríki Kjerúlf og Halldóri Georg Stefánssyni, og einnig gegn Gunnari Juul lyfsala á ísafirði. Hafði undirrjettardómarinn (bæj- arfógetinn á ísafirði) dæmt alla í sekt, Eirík Kjerúlf í 900 kr., Halldór G. Stefánsson í 600 kr. og Gunnar Juul í 700 kr., einnig voru þeir dæmdir til þess að greiða all- an málskostnað. Hæstirjettur sýknaði alla hina ákærðu og ákvað að málskostnað- ur skyldi greiðast af almanna fje. Var dómur hæstarjettar bygður á sömu forsendum og dómurinn í máli Þ. J. Thoroddsen, svo nú er öll von úti með þessa reglugerð frá 7. ágúst 1922 ,enda ný reglugerð komin í hennar stað, eins og kunnugt er. Japanar og Bandaríkjamenn í Kína, Hver má sín þar meira? Kastast hefir nú í kekki milli Japana og Bandaríkjamanna í Kína. Deilan er um það, hver þjóðanna eigi rjett til þess, að setja þar upp loftskeytastöðvar. Hefir Pekingstjórnin gefið Bandaríkjamönnum einkarjett til þess til 30 ára. En stjórnin hefir iðrast eftir að hafa gefið það leyfi og hefir komið til mála að hún ógildi það. Bandaríkjamenn vitna í laga- ákvæði þess efnis að útlendingum sje heimill atvinnurekstur í Kína Veiðar Færeyinga við Grænland. Símað er frá Thorshavn, að 3 . kútterar sjeu nýkomnir af veið- j um á Grænlandsmiðum. Allir skip- . stjórarnir eru ánægðir yfir ár-< ' angringum.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.