Fréttablaðið - 05.07.2008, Blaðsíða 56

Fréttablaðið - 05.07.2008, Blaðsíða 56
34 5. júlí 2008 LAUGARDAGUR menning@frettabladid.is Það er engu minni þraut að þýða ljóð en yrkja og ljóðaþýðingar Gyrðis Elíassonar eru mikið þrek- virki, birta íslenskum ljóða- unnendum úrval heimsbókmennta og í sömu andrá ný alíslensk úrvalsljóð. Í þýðingum Gyrðis er frummálið horfið, hvergi leifar af annarlegum tungum, glittir hvergi í snörun, ekkert sem ekki er hugs- að frá grunni á íslensku. Listasmíð sem ber mikla virðingu fyrir feg- urð tungumálsins okkar og eykur því ætt. Í bókinni eru 120 ljóð eftir 27 höfunda frá 8 þjóðlöndum, öll eru skáldin karlar, utan tvö. Ljóðið á bls 143 er ekki nefnt í efnisyfirliti og er það við fyrstu sýn eini feill bókarinnar. Ljóðunum er raðað eftir áreiti og hugboðum þannig að hvert skáld tekur við kyndli annars og glæðir eldinn, sérhvert ljóð á sér samhljóm í öðrum sem smám saman safnast í sveipi sem síðan mynda eina margóma hviðu með vaxandi styrk bókina á enda. Úrvalsljóð eftir einkar spennandi skáld. Mikill fjársjóður. Ljóðaþýðing er í orði kveðnu þversögn. Ljóð, ekki síst nútíma- ljóð, eru fyrst og síðast smíðuð úr orðum og inntak ljóðanna þá oftar en ekki rígbundið þeim orðum. Merking ljóðsins getur falist í rit- tákninu ekki síður en viðmiðinu og er þá lokleysa án þess. Í nútíma- ljóðum geta smæstu einingar borið merkingu og falið í sér bæði inntak og innræti ljóðsins – verið óafmáanlegur hluti þess, jafnvel hljóð, tónar, þagnir, stafirnir, stærðir, útlit, greinarmerki, upp- runi orðanna, margræðni þeirra, tónlist þeirra, lögun, litur, rithátt- ur, blær og saga. Svo fátt eitt sé nefnt. Ljóðið er þá ekki hægt að segja með öðrum orðum, þá er það ekki lengur til. Þýðing er þá stað- leysa og tilgerð. Umorðun og endur sögn á texta sem bundinn er eigin orðum er misskilningur og mótsögn, óvinur ljóðsins, gengur ekki upp. Í þessu er fólginn höfuðvandi þýðandans; að yfirfæra á nýtt tungumál texta sem í eðli sínu er orð fyrir orð með aðferð sem er „hugsun fyrir hugsun“ og skilar því ekki „réttum“ orðum – af því hin klassíska þýðingaraðferð, „orð fyrir orð“, skilar í tilfelli ljóðsins aldrei „heilli“ hugsun og getur því ekki orðið að ærlegu ljóði. Flókin gáta sem ráða má ef þýðandinn er „andanum vaxinn“, er sjálfur lif- andi partur af sínu móðurmáli, er sjálfur skáld með öll skynfæri opin: Þá hverfur allt smælkið hér að framan (frá hljóði til sögu) átakalaust inn í samsvarandi heildarmynd á alveg nýrri tungu, inn í íslensk orð og íslenska mál- hugsun, íslenska hefð og íslenska „forskrift“, inn í alíslensk ljóð sem spegla skáldskap frumtungunnar í öllum greinum án þess að spegla tunguna sjálfa. Þýðandinn/skáldið leikur þá á orðin án þess að svíkja þau. Bókin er til vitnis um að þetta er hægt – og um leið hverfur ská- strikið. Gyrðir leysir þrautina af stöku listfengi, vinnubrögð hans öguð og sjálfstæð. Gömul bókstafstrú kennir að „virðing við höfundinn“ felist í því að þýðing sé tvífari frumtextans, hér er hún gott betur, jafningi. Gyrðir snarar ekki orðum skáldanna á íslensku, hann kennir þeim íslenska tungu áður en þau yrkja ljóðin, það er galdurinn, veislan í farangrinum – og án þess að eigna sér heiðurinn. Flautuleikur álengdar er afburðagóð ljóðabók, „einsog að fá ástarbréf frá tré“ (52). Sigurður Hróarsson Lesið af ljóðatrjám GYRÐIR ELÍASSON SKÁLD OG ÞÝÐANDI BÓKMENNTIR Gyrðir Elíasson: Flautuleikur álengdar. Ljóðaþýðingar. ★★★★★ Menningarráð Vesturlands og Skógrækt ríkisins á Vesturlandi vinna saman að eflingu listar og útiveru í skógum svæðisins í sumar með því að styrkja lista- menn til þess að sýna útilista- verk sem unnin eru úr efniviði skóganna. Listsýning af þessu tagi verður opnuð í fallegum lundi í Jafnaskarðsskógi við Hreðavatn kl. 14 á morgun og mun standa þar út sumarið. Guðbjartur Hann- esson, þingmaður Norðvestur- kjördæmis, opnar sýninguna. Listafólkið sem sýnir í skóginum á allt rætur að rekja til Vestur- lands, en litið var til þess við skipulagningu sýningarinnar að efla samstarf á milli listamanna á Vesturlandi og auka áhuga fyrir myndlist á svæðinu. Samvinnan við skógræktina lýtur einnig að því að auka fjölbreytilega nýtingu skógarins í þágu almennings. Listamennirnir sem eiga verk á sýningunni eru Anna Leif Elísdóttir frá Leirá, Ása Ólafsdóttir frá Lækjar- koti, Ásdís Sigurþórsdóttir frá Hvanneyri, Dögg Mósesdóttir frá Grundarfirði, Guttormur Jónsson frá Akranesi, Helgi Þorgils Frið- jónsson frá Dölum, Lára Gunnars- dóttir frá Stykkishólmi og Páll Guðmundsson frá Húsafelli. Sýningin er tilraunaverkefni, en ef vel tekst til verður hugsanlega haldið áfram með svipuð uppá- tæki sem vekja athygli almennings bæði á fagurri náttúru Vesturlands og því spennandi myndlistarlífi sem þrífst á svæðinu. - vþ List unnin í tré Myndlistarkonan Mar- grét Zóphóníasdóttir opnar myndlistarsýn- inguna Vistarverur veruleikans í Listhúsi Ófeigs, Skólavörðustíg 5, í dag kl. 16. Verkin sem Margrét sýnir þar eru olíumálverk á striga sem öll eru unnin á síðustu tveimur árum. Margrét á rætur að rekja til tveggja landa: Íslands og Danmerkur. Á sýningunni fléttar Margrét saman minn- ingarbrotum sem mynda munstur og tengjast þessum tveimur löndum. Margrét lauk for- skóla Myndlista- og handíðaskóla Íslands 1977 og útskrifaðist úr Danmarks Design háskólanum í Kaup- mannahöfn árið 1981. - vþ Minningar tveggja landa fléttast MINNINGARBROT Málverk eftir Margréti Zóphónías- dóttur. Kl. 20.30 Söngvaka verður haldin í Minjasafn- inu á Akureyri, nánar tiltekið í Minjasafnskirkjunni, í kvöld kl. 20.30. Áhorfendur verða leiddir í söngferðalag í tali og tónum um íslenska tónlistarsögu frá miðöldum til okkar daga. Efnisskráin er afar fjölbreytt og spannar allt frá drótt- kvæðum miðalda til þjóðlaga frá tuttugustu öld. Eigendur sýningarrýmisins Gall- erí + á Akureyri eru þau Joris Rademaker og G. Pálína Guð- mundsdóttir. Á morgun kl. 16 opna þau saman sýningu á sínum eigin verkum í galleríinu, en þau hafa aldrei sýnt þar saman áður. Joris hefur þó haldið tvær einkasýning- ar þar og Pálína eina. Pálína sýnir gömul og ný mál- verk og Joris skúlptúra, bæði nýja og gamla. Joris valdi verkin á sýn- inguna og reyndi að hafa einhvers konar samsvörun eða samræður á milli verkanna. Joris er Hollendingur og hefur verið starfandi myndlistarmaður á Akureyri frá árinu 1991. Pálína nam myndlist í AKI í Hollandi og svo Jan van Eyck-akademíunni í Maastricht 1987-89. Þau hafa tekið þátt í samsýningum og/eða haft einkasýningar meira eða minna árlega síðan þau út skrifuðust sem myndlistar- menn. Verk Joris eru unnin úr náttúru- legum efnum og fundnum hlutum. Pálína vinnur aðallega með andlits- myndir, málverk, ljósmyndir og texta út frá stjörnukortum. Á þess- ari sýningu eru eingöngu olíumál- verk. Gallerí + er til húsa að Brekku- götu 35 á Akureyri. - vþ Andlitsmyndir og fundnir hlutir GALLERÍ + Notalegt sýningarrými á Akureyri. UNNIÐ Í EFNIVIÐ SKÓGARINS Anna Leif Elísdóttir vinnur að verki sínu fyrir myndlistarsýninguna í Jafnaskarðsskógi. Enn fást menn við að endurbæta kvikmyndir frá elstu árum kvik- myndalistarinnar þótt þúsundir kvikmynda frá fyrstu áratugunum séu glataðar og enn séu lifandi leikstjórar að gera nýjar útgáfur á verkum sínum. Nú hefur fundist eintak af langri gerð myndar Fritz Lang, Metropolis, frá 1927 og þar eru 25 mínútur af upphaflega verk- inu sem til þessa hafa talist glatað- ar. Vantar þá enn fimm mínútur í verkið. Kvikmyndasafnið Pablo Ducrós Hicken í Búenos Aíres átti í hirsl- um sínum eintakið af löngu útgáf- unni. Metropolis er af mörgum talin einn margra tinda í kvik- myndalist Evrópu milli stríða meðan sá iðnaður í álfunni var stærri og afkastameiri en kvik- myndaiðnaður Bandaríkjanna. Metropolis var framleidd 1927 og var þá ein dýrasta mynd sem fram- leidd hafði verið, kostaði þá 200 milljónir dala og átti að vera 150 mínútur að lengd. Eins og margar lengri myndir var hún klippt grimmilega í dreifingu. Adolfo Z. Wilson, dreifingaraðili í Argentínu, keypti löngu útgáfuna 1928 til sýningar þar í landi. Ein- takið komst í einkaeigu eftir það uns safnari seldi Listasjóði Arg- entínu eintakið á sjöunda áratugn- um. Það komst í hendur Kvik- myndasafnsis 1992 og þegar nýr stjórnandi tók þar við taumum um áramótin var eintakið skoðað og kom þá í ljós að þar voru langir bútar sem ekki voru áður þekktir. Er eintakið í slæmu ásigkomulagi og mun taka langan tíma að hreinsa það ramma fyrir ramma með staf- rænni tækni. Lengsta útgáfa Metr- opolis var fyrir fáum árum sýnd á Berlínarhátíðinni, en fyrir þann tíma hafði þýski tónlistarmaður- inn Giorgio Moroder gert sína útgáfu af verkinu með mörgum þekktum stefjum frá helstu tón- listarmönnum poppsins. Metropolis er ein þekktasta „sci- ence fiction“-mynd sögunnar. Hún var gerð af Fritz Lang sem var Austurríkismaður en starfaði mest í Þýskalandi uns hann flúði til Bandaríkjanna á tíma nasista. Hún var tekin í Babelsberg-kvikmynda- verinu og byggði á handriti Langs og konu hans, Theu von Harbou sem hafði samið framhaldssögu sama efnis 1926. Sagan gerist í býsna tæknivæddum heimi skýja- kljúfa og loftfara. Róbotar þjóna yfirstétt sem býr við vellystingar meðan þrælar strita í djúpunum. Kvikmyndin gerist 2026 og hefur haft gríðarleg áhrif á framtíðar- sýn kvikmyndagerðarmanna allt til okkar dags. - pbb Bætist við Metropolis KVIKMYNDIR Úr Metropolis. Vélmennið og vísindamaðurinn. Listamennirnir Friðrik Örn Hjaltested, Þóranna Dögg Björnsdóttir, Þórunn Björns- dóttir og Viðar Þór Guðmunds- son opna vinnustofur sínar í Mýrargötu 28, gömlu fisk- geymsluhúsi og núverandi húsgagnaverslun, kl. 15 í dag og standa þar fyrir sýningunni Alliance fram til 31. júlí. Sýningarrýmið nefnist Él og kennir þar ýmissa grasa. Þóranna sýnir hljóðskúlptúr- inn Strengir, Þórunn hefur glætt húsgögn verslunarinnar Saltfélagið lífi, Viðar Þór sýnir málverkaröðina Sjóndeildar- hringur og Friðrik Örn birtir nýjan kafla í verkefninu 1:. - vþ Él í fisk- geymslu
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.