Tíminn - 28.03.1982, Blaðsíða 22

Tíminn - 28.03.1982, Blaðsíða 22
Sunnudagur 28. mars 1982 ■TO LOSE- fl BflTTLE FRflNCE 1940 Alistair HORNE- ■ Bækurnar hér að ofan eru fengnar hjá Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar. Tekið skal fram að um kynningar er að ræða en öngva ritdóma. R.C. Hutchinson: Tcstamcnt King Penguin/Penguin Books 1982 Hutchinson þessi, Ray Coryton fæddist árið 1907 á Englandi og gaf á ævinni út margar skáldsögur enaf þeim eru þekktastar þessi hér og Rising en henni hafði hann ekki aö fullu lokið er hann iést árið 1975. Hann hefur aldrei verið i hópi þekktustu rithöf- unda Englands en engu að siður ákaflega virtur i ýmsum kreðsum og nú finnst bók- menntamönnum þar i landi timi til að vekja athygli á hon- um upp á nýtt. Og það eiga vist margir siður skilið að lifa... Frásagnarefni Hutchin- sons hér er allbvenjulegt af enskum höfundi nefnilega Rússland, en þá má lika geta þessaðRising er „suður-ame- risk” skáldsaga svo hann leit- aði viðar fanga en titt er um enska. Sagan hér hefst i byltingunni og er sagan af Scheffler greifa. Hutchinson bregður upp skýrum myndum af óreiðunni ruglingnum og æsingnum i byltingu bolsevika og lýsing hans á greifanum þykir gullfalleg. Alistair Horne: To Lose a Battle — France 1940 Penguin 1982 Alisstair þessi Hron hefur mikinn áhuga á striðsbrölti Frakka. Þessi bók er eiginlega hin siðasta i' trilógfu sem hann hefur skitið á pappir — hin fyrsta fjallað um Parisar- kommúnuna og frá henni höf- um við þegar sagt, mig minnir hún hafi fengið bestu dóma eða þvi sem næst, næsta bók sagði frá orrustunni við Verdun i fyrri heimsstyrjöld og nú er þessi komin og segir frá Blitz striði Þjóðverja á hendur Frökkum árið 1940, hruni Frakklands og niður- lægingu. Horne rekur söguna á mjög frisklegan hátt, það skiptast á smáatriði af vig- völlunum og stórar strategisk- ar ákvarðanir sem teknar voru i stjórnstöðvum herjanna tveggja eða þriggja, ein- staklingurinn gegn hernaðar- vélinni. Jafnframt blandar hann i söguna andrúmsloftinu i löndum striðsaðila, blaða- fréttum og svo framvegis. Fróöleg bók og skemmtilega skrifuð. Kerry Stewart: Absence of Malice Ballantine 1982 Kurt Luedtke heitir banda- riskt mannkerti sem hefur verið tilnefndur til Óskars- verðlaunanna fyrir frumsam- ið handrit sitt að kvikmynd- inni Absence of Malice sem um þessar mundir þykir góö i Ameriku og leika i henni þau skötuhjú Paul Newman og Sally Field en leikstjóri er Sydney Pollack, en ekki vitum við af hverju hann heitir Sydney. Þaö er þvi ljóst mál og ekkert farið í felur með það að Kerry Stewart hefur samið þessa bók eftir handriti myndarinnar en sllkt tiðkast gjarnan þarna vestra. Sagan segir frá blaöakonu sem reyn- ir að vera harður tappi en kemst að þvi að maður sem blööin höfðu flækt í mikiö hneyksli er alsaklaus. Spurningin um siðferði blað- anna, sem er ekki i hávegum haft i bókinni. Erfitt að dæma bók sem er gerðeftir mynd en spennandi þykir hún altént vera. Bæði mynd og bók. HCOHD HIVIttD IDITION. rULLY UPDJLTID - ■ Charles Gallenkamp: Maya Pcnguin 1982 Hver er þessi Mæja? Er það einhver svaka skutla? En djöfull er hún ljót ef marka má myndina á kápu bókarinnar! En látiö ekki blekkjast þvi hér segir Charles Gallenkamp sögu Indianaþjóðflokksins Maya sem átti sitt blómaskeið i Mexikó á niundu öld eftir Krist en hvarf svo skyndilega og er hnignun Mayanna talin einhver mesta gáta veraldar- sögunnar. Hér gerir Gallen- kamp sitt til að leysa hana en umfram allt ritar hann fróð- lega og læsilega bók um menningu Mayanna sem var svo háþróuð að undrum sætir. Þeir byggðu miklar borgir og pýramida á óútskýrðan hátt, þvi þeir notuðu ekki hjóliö — þótt þeir þekktu það — né dráttardýr. Þeir fundu upp fúnksjón núllsins f reikningi, höfðu 365 daga f árinu og voru sannkaliaðir meistarar i steinskurði, en allt þetta hvarf á að þvi er virðist örfáum ár- um. Af þessari bók má fræðast vel um þessa stórkostlegu menningu. Mm ■ wuw-wk/m mntRiDÐL AND HEDISCOVEHT Of A LOST CIVILIZATION MV OOUUXS CALICHKAHP Matthew J. Bruccoli: Some Sort of Epic Grandeur, The Life of F. Scott Fitzgerald Hodder & Stoughton 1981. ■ Er Francis Scott Fitzgerald lést þann 21. desember 1940 voru birtar minningargreinar um hann i velflestum dagblöðum og bók- menntatimaritum i Bandarikj- unum og viðar. Hann hafði jú ára- tugina tvo þar á undan verið ein- hver þekktasti og vinsælasti rit- höfundur vestra og bækur á borð við This Side of Paradise og The Great Gatsby hi^ðu selst I risa- vöxnu upplagi. Eftir þvi hefur aftur á móti verið tekið siðar að enda þótt flestir höfundar þessara minningargreina færu lofsamleg- um orðum um Scott Fitzgerald og bækur hans, þá var eins og þeir teldu hann ekki liklegan til aö verða minnst lengi. Greinarnar voru ekki einvörðungu grafskrift yfir honum sjálfum, heldur og verkum hans. Eöa það var allt útlit fyrir það. Siðan hefur komið á daginn að verk hans hafa lifað góðu lifi, að minnsta kosti i Bandarikjunum, og hefur það komiö ýmsum á óvart — margir töldu að verk Fitzgeralds voru svo bundin þriðja áratugnum að siðari.tima fólki segðu þau ekki neitt. Nú er aftur á móti svo komið að þessar bækur eru hreint ekki taldar sista heimildin um þetta timaskeið, ■ Francis Scott Fitzgerald. Myndin tekin ’37. Einhver ljómi ... — Fitzgerald lifir enn, öllum á óvart þegar var umrót eftir fyrri heimsstyrjöld, nútiminn var að hefja innreiö sina og gekk mikið á, svo kom kreppa eins og allir vita — refsing guðs fyrir hubris hins léttlynda fólks. Eða gæti það ekki alveg verið? Annað atriði var þó i enn rikari mæli valdandi þess að menn hneigðust til að telja bækur Fitz- geralds eiga stutt llf fyrir hönd- um. Hann var i raun og veru eng- inn rithöfundur i þeim skilningi að hann skrifaði um annað fólk, tilfinningar þess og athafnir, eða að hann gerði einhvers konar út- tekt á sfnum samtima — nema þá fyrir tilviljun, slikt flaut bara meö. Scott Fitzgerald skrifaði fyrst og fremst um sjálfan sig, eða réttara sagt: út frá sjálfum sér. Ég hygg að megi vel heim- færa upp á Fitzgerald það sem Ólafur Jónsson, bókmenntagagn- rýnandi, segir um „our own” Þórberg Þórðarson i splúnku- nýrri grein i Dagblaðinu & VIsi, að höfðum eölilegum fyrirvara: „Sjálfsagt eru lika flestir les- endur sammála um það að sjálfs- saga, eöa öllu heldur sjáifslýsing (hans) sé uppistaöa i ritum hans, alltfrá æskuritum hans til ýmissa ritgerða frá hans siðustu árum. Hér er auðvitað ekki aðeins átt við frásagnarefnið, þau drög til og þætti úr ævisögu sem lesa má i einstökum ritum og ritgerðum, heldur umfram allt bæði beina og óbeina sjálfslýsingu höfundarins i verkinu, sjálfshyggju hans eins og hún umfram allt birtist i og mótar stilsháttinn á ritum hans.” (DV, 24. mars 1982, „Um Þór- berg”.) Logandi hræddur Sjálfshyggju, Francis Scott Fitzgerald gerðist ekki rithöf- undur út úr neinu nema sjálfs- hyggju, ekki af ást á bókmennt- um, ekki af innri þörf til að setja orð á blað eða lýsa fólki og stað- háttum. Hann langaði til að slá i gegn, komast á bekk með höfð- ingjum, og svo vildi til að hann hafði hæfíleik a til, ekki til að lýsa öðrum, heldur sjálfum sér, gegn- um uppbyggingu bókanna, beina atburðarás og stil. Og eins og fleiri var hann logandi hræddur um að það dygði ekki til lengdar, er hann dó aðeins 44ja ára gam- all, nagaði hann illur grunur um að allt verk hars hefði verið fá- I Zelda. Það er nú saga að segja frá hcnni... nýtt og hundómerkilegt, myndi deyja og týnast á skömmum tima. Sem hefur ekki orðið, þótt auðvitað sé ekki fyrir það aö synja að fjöldi manns hefur ekk- ert við Francis Scott Fitzgerald að gera og finnst hann leiðinleg- ur. Þessi timi milli ’20 og ’30, hefur verið kallaöur „the jazz age” og það var enginn annar en Mr. Fitz- gerald sem orðaði þann frasa. Hann á, skal tekið fram, ekkert skylt við músik, enda var Fitz- gerald mesti rati I tónlist, heldur þótti honum seiðandi frjálslegheit jazzins — eða getur maöur annars ekki sagt þaö? — eiga prýðilega við timann. Og sjálfur var hann æðstiprestur og var finn maður, rithöfundur og gekk smart til fara og átti bil og annan og fallega konu, og hreyfði sig gjarnan inn- anum svokallað fint fólk, og var, eða reyndi mikið til að vera, rikur. Ég veit ekki til þess að svona rithöfundar hafi skotið annars staðar upp kollinum nema i Ameriku, nema þá aumlegar eftirlikingar hér og hvar um heiminn, alveg eins og Heming- way átti sér fjölda sporgöngu- manna sem voru virilir og fóru á ljónaveiðar og nautaat. Asni eða óvenju heiðar- legur Það hafa myndast ótal sögur ■ Ævisöguritarinn Bruccoli. Ekki er’ann beint fýsilegur.... um Fitzgerald og þá ekki færri um konuna hans, hana Zeldu, sem var gáfuð, tilfinninganæm og óhamingjusöm, að lokum doltiö klikkuð og h jónabandið var farið i hundana og hún á hæli áður en lauk. Allar þessar sögur rekur Matthew Bruccoli samviskusam- lega i bókinni sinni, hann segir sjálfur hreinskilnislega i formála að þessi nýja ævisaga hafi það helst fram yfir aðrar fyrri að staðreyndirnar séu fleiri. Maður sem segir svona lagað um ævi- sögu sem hann er nýbúinn að skrifa hlýtur að vera annað hvort asnieða þá óvenjulega heiðarleg- ur. Hitt er svo annað mál að bökin hefur fengið mikið lof beggja vegna Atlantshafs, enda mætti nú minna vera að Bruccoli skrifaði ekki af skynsemi um Fitzgerald, hann er spesjalist i manninum og hefur þegar ritað um hann fjölda greina og nokkrar bækur um af- mörkuð efni úr verkum hans eða lifi. Gegnum bókina skin þessi skrýtni, dálftið ruglaði maður, i gegn, og lif hans er ekki ómerk- ara en hvað annað. Hann var tákn timabils og geymdi i sér flesta þætti þess. Skrýtin viðbót við þessa bók er birting bókhalds Fitzgeralds sem hann bar jafnan á sér og færði allt inn i, að minnsta kosti tölur. En litur smámunasamlega út. Og var það vafalaust. —>j-

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.