Tíminn - 27.07.1982, Blaðsíða 8

8
ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚLÍ 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn.
Framkvœmdastjóri: Glsli Slgur&sson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgrei&slustjóri: Slgur&ur Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúl:
Oddur V. Úlafsson. Fréttastjórl: Kristlnn Hallgrlmsson. Umsjónarma&ur Helgar-
Tlmans: lllugi J&kulsson. Bla&amenn: Agnes Bragadóttir, Atll Magnússon,
Bjarghlldur Stefánsdóttir, Frl&rik Indri&ason, Hel&ur Helgadóttir.lngólfur Hannes-
son (Iþróttlr), Jónas Gu&mundsson, Kristin Leifsdóttir, Sigurjón Valdlmarsson,
Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttlr. Utlitsteiknun: Gunnar Trausti Gu&björnsson.
Ljósmyndir: Gu&jón Elnarsson, Gu&jón Róbert Ágústsson, Elin Ellertsdóttlr. Arl
Jóhannesson. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarklr: Flosl Kristjánsson,
Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorstelnsdóttlr.
Ritstjórn, skrlfstofur og auglýsingar: Slðumúla 15, Reykjavlk. Slmi: 86300.
Auglýsingasiml: 18300. Kvöldsimar: 8E387 og 86392.
Ver& I lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Áskrift á mánu&l: kr. 120.00.
Setning: Tæknidelld Tlmans. Prentun: Bla&aprent hf.
Harmleikurinn
í Beimtborg
■ Daglega berast ófögur tíðindi af hörmungunum í
Beirut, höfuðborg Líbanons, sem er umkringd af
hersveitum Ísraelsríkis, gráum fyrir járnum. Stór-
skotalið ísraelsmanna lætur sprengjum rigna yfir
borginni, þar sem mikill fjöldi manna - skæruliðar
samtaka Palestínumanna og sennilega hátt í tvö
hundruð þúsund óbreyttir borgarar - er innilokað-
ur. Óbreyttu borgararnir eru eins konar gíslar í þessu
stríði.
Hernaðaraðgerðir ísraelsmanna í Líbanon hafa
eðlilega vakið mikla andstöðu víða um lönd, - ekki
aðeins innrásin sem slík heldur fyrst og fremst
umsátrið um Beirut og miskunnarlaus afstaða
ísraelskra yfirvalda til þeirra, sem þar eru
innikróaðir. Hefur því verið haldið fram með réttu,
að þótt ísraelsmenn hafi unnið hernaðarsigur í
Líbanon, þá hafi þeir beðið stjórnmálalegan og
áróðurslegan ósigur. Það er ekki aðeins að
stuðningsmönnum ísraels hafi verulega fækkað við
þessar óbilgjörnu aðgerðir, heldur hefur umsátrið um
Beirut einnig haft þær hörmulegu afleiðingar í sumum
löndum, að andúð gegn Gyðingum hefur farið vaxandi
á ný. Það er óneitanlega ömurlegt til þess að vita, að
aðgerðir ísraelsmanna skuli verða til þess að magna
þann óhugnanlega draug.
Fórnarlömbin í þessum harmleik eru ekki fyrst og
fremst Líbanir, sem orðið hafa að flýja frá heimilum
sínum í rústum, heldur enn frekar palestínsku
flóttamennirnir, sem búið höfðu í nokkur ár í
Líbanon. Þetta er sú heimilislaúsa þjóð, sem með
réttu ætti að búa í eigin ríki á vesturbakka fljótsins
Jórdan, en hefur hrakist úr einu landinu í annað; fyrst
af herteknum svæðum ísraels, en síðar úr Jórdaníu
yfir í Líbanon, þar sem þeim er ekki vært lengur.
Að sögn erlendra blaða verður hið umsetna svæði
í vesturhluta Beirut sífellt minna eftir því sem
ísraelsmenn þrengja meira og meira að. Það er nú
aðeins um fimm ferkílómetrar. Þar er að finna um
5000 skæruliða, um það bil 80.000 palestínska
flóttamenn og sennilega svipaðan fjölda líbanskra
ríkisborgara, þótt þeim fari stöðugt fækkandi. Ef ekki
finnst pólitísk lausn á næstu dögum má búast við því,
að Palestínumenn verði svo til einir eftir í hinni
umsetnu borg sem ísraelsmenn hóta að leggja í rúst.
Aðgerðir Israelsmanna í Beirut kalla að sjálfsögðu
fram í hugann svipaða atburði úr síðari heimsstyrj-
öldinni. Sá samanburður er ekki af því tagi, sem ætla
mætti að ísraelsmenn væru að sækjast eftir. En
kannski skiptir það fyrrverandi skæruliðaforingjann,
sem nú ræður ríkjum í ísrael, engu máli hvað
umheiminum finnst um framferði ísraelsmanna, eða
hvaða hliðstæðum liðinnar sögu aðgerðir þeirra minna
helst á.
Hvað sem því líður er ljóst að ísraelsmenn verða að
taka tillit til Bandaríkjastjórnar, sem sér um að
útvega þeim nauðsynleg vopn og er helsti bandamaður
þeirra á alþjóðavettvangi. Af þeim sökum hafa
Bandaríkjamenn einir ríkja tök á því að bremsa
Israelsmenn af, aflétta umsátrinu um Beirut og knýja
á um samninga sem veita palestínsku flóttaþjóðinni
það sem skiptir hana, eins og aðrar þjóðir, öllu máli;
eigin heimkynni, eigið ríki. Án slíkrar réttlátrar
lausnar verður aldrei friður á milli ísraelsmanna og
Araba, og harmleikurinn heldur áfram. ESJ
á vettvangi dagsins
Athugasemd
eftir Hauk Jörundarson,
skrifstofustjóra í
landbúnaðarráðuneytinu
■ í viðtali, með fyrirsögninni „Sauðfé
þarf að fækka um 100 þús.“, sem
dagblaðið Tfminn á við Hákon Sigur-
grímsson 6. þ.m., koma fram ummæli,
sem rétt er að leiðrétta, en mér er málið
skylt vegna starfs míns.
1. Hákon segir orðrétt: „Þessar hug-
myndir voru kynntar landbúnaðar-'
ráðherra fyrir rúmum mánuði og
óskað eftir stuðningi ríkisstjómarinn-
ar við að framkvæma þær. Við því
hafa enn engin svör borist og er það
mjög bagalegt því nauðsynlegt er að
fara að vinna að málinu sem fyrst.
Vandinn er þess eðlis að hann
magnast stöðugt því lengur sem
dregst að við honum sé brugðið. Mér
finnst það skolli hart, að þegar
bændasamtökin eru ákveðin í að
grípa þurfi til slíkra aðgerða þá skuli
vera hik á stjórnvöldum og það án
þess að þau bendi á nokkur önnur
úrræði.“
Sannleikurinn um þetta atriði er sá,
að bréf Framleiðsluráðs landbúnaðarins
til landbúnaðarráðherra með samþykkt
Framleiðsluráðsins er dagsett 5. júlí og
kemur í landbúnaðarráðuneytið 7. júlí
eða daginn eftir að grein Hákonar birtist
í Tímanum, þótt framkvæmdastjóri
Framleiðsluráðs hafi þá verið búinn að
afhenda ráðherra Ijósrit af bréfinu og
hugmyndir um þessi efni kynntar fyrr.
2. Þá ræðir Hákon um ýmsar greinar
sem komið gætu í stað þess er bændur
verða að fækka búfé hinna hefð-
bundnu greina. Um loðdýraræktar-
þáttinn farast Hákoni svo orð:
„Að mínu mati er loðdýraræktin
lang líklegust til að geta á skömmum
tíma orðið umfangsmikill þáttur í
landbúnaði."
Og síðar:
„Það verður hins vegar að segjast
eins og er, að markvissar aðgerðir
hefur skort til að hrinda þéssu í
framkvæmd. Enginn hefur forustu
um heildar skipulag eða beitir sér
fyrir framkvæmdum.
Bæði stjórn Stéttarsambands bænda
og búnaðarþing hafa sett fram
íslensk alþýdulist
KJARVALSSTAÐIR
Sýning í tilefni
Ars aldraðra.
íslensk alþýðulist.
Myndiistarsýning.
17. júlí-8. ágúst.
opið á venjulegum tímum.
Ár aldraðra
■ Það hefur þótt gefast vel, bæði hér
á landi og í öðrum löndum, að helga árið
ákveðnu málefni, og eru þá gjarnan
valin þau atriði í mannlífinu, er
einhverra hluta vegna hafa orðið
útundan, ellegar tekin eru fyrir nýmæli
í vandræðum, sem orðið hafa til í
heiminum, vegna breyttra aðstæðna.
Nú er ár aldraðra á íslandi. Öldrunar-
mál hafa orðið hér nýr vandi, þar eð
langlífi hefur aukist með framförum í
lænisfræði og fl. Banvænum, ólæknandi
sjúkdómum hefur fækkað og gífurleg
framför hefur orðið í endurhæfingu
þeirra er lenda í slysum og veikindum.
Og svo er það hitt, að körin hin
merkilega félagsmálastofnun forníslend-
inga er ekki lengur til. Hún gufaði upp
með saltfiski, frystihúsum og borgarlífi.
Sú aðstaða, er bændaþjóðfélagið gat
boðið gamalmennum áður, er ekki
lengur fyrir hendi. Allir eru að vinna.
Börnin í skólum, eða á stofnunum með
lykla um hálsinn, og í svoleiðis samfélagi
er lítið svigrúm fyrir aldrað fólk. Þess
vegna hefur orðið að finna ný úrræði til
að finna hinurn öldruðu athvarf. Það er
gjört með ýmsu móti. Smíðuð hafa verið
elliheimili og víða hafa verið byggðar
íbúðir fyrir aldraða, og í öðrum tilvikum
er öldruðum veitt aðstoð heima.
í þessari grein verðjir ekki gjörð
tilraun til að meta lífskjör gamalmenna
á íslandi, nema hvað öllum var orðið
ljóst, að það var ekki nóg að gefa fólki
að borða og veita því húsaskjól. Það
þurfti einnig að gæða ellina lífi eins og
það er orðað. Menn hímdu iðulega á
stofnunum oft árum saman, með óútfyllt
dánarvottorð í höndunum. Og við það
sat. Lífið var á öðrum stöðum og
fegurðin líka.
Það má því segja að mál hafi verið til
komið, að gjöra eitthvað til að gæða
ellina lífi, og einn liðurinn í þeirri
viðleitni er Ár aldraðra á íslandi.
Sýning að gefnu tilefni
Einn liðurinn í Ári aldraðra var sá að
halda listsýningu og handmenntasýn-
ingu sem nú stendur yfir á Kjarvals-
stöðum.
í Vestursal er málverkasýning og um
hana mun verða fjallað nokkuð í þessari
grein. íslensk alþýðulist nefna menn þá
sýningu, cn þar eru sýndar myndir eftir
menn, sem ekki hafa notið skólagöngu
í listum, nema að á sýningunni eru
einnig verk tveggja íslenskra mynd-
höggvara, þeirra Ásmundar Sveinssonar
og Sigurjóns Ólafssonar.
Málverkasýningin í Vestursalnum
verður að teljast til meiriháttar viðburða
í myndlist, því þar hefur verið safnað
saman verkum, sem sjaldan, eða aldrei
hafa verið sýnd, þótt einstaka verk og
myndlistarmenn séu þegar þjóðkunnir
menn fyrir list sína.
Elstu myndirnar eru af guðspjalla-
mönnum frá Staðarhóli, eða fimm fjalir
úr predikunarstóli frá árinu 1738
(120x30 cm), sem eru í eigu Þjóðminja-
safnsins. Höfundur þessara málverka er
óþekktur.
Yngstu myndirnar eru svo að segja
nýjar.
Þótt fullt samræmi ríki á sýningunni,
eru myndverkin af ýmsum gerðum, eða
stíltegundum. Sumar myndirnar eru
nýlist, eða abstrakt. Svonefndir nai-
vistar eiga þó stærsta hlutann, en á
síðustu áratugum, hefur sú listastefna
notið vaxandi vinsælda. Um naivista
ritar Bjöm Th. Björnsson, listfræðingur
í sýningarskrá frá árinu 1962 á þessa leið:
„Margar fremstu listmenningarþjóðir
heims hafa eignast frábæra alþýðumál-
ara, svonefnda naivista. Með hispurs-
lausu sjálfræði sýna þeir okkur gjarnan
hlutina á hinn óvæntasta hátt, rata
ævintýralega stigu þar sem aðrir sáu ekki
nema venjugróna slóð. Þann skilning
getur enginn lagt sér til. Hann verður að
spretta innra með manni sem ósnortinn
er af allri venju, manni sem hefur til
brunns að bera ósvikna listræna gáfu.“
Undir þessi orð geta víst flestir tekið,
og fróðlegt er það líka að bera naivistana
í Vestursal saman við verðlaunamyndir
eftir börn, sem tóku þátt í myndasam-
keppni Rauða krossins. Þá sést hversu
vel sumir varðveita barnsaugun og
hjartað.
Myndirnar
Þegar inn er komið eru á vinstri hönd
myndir eftir Jón Hróbjartsson frá
ísafirði (?) (1877-1946) sem er vel
þekktur myndlistarmaður og einn sá
nákvæmasti í sínu verki, er þjóðin hefur
eignast. Hann taldi girðingarstaura
skilmerkilega í sínum myndum og lét
raunar ekkert smáatriði fram hjá sér
fara.
Allmikið er til af myndum eftir Jón
Hróa, eins og hann hét á innansveitar-
máli, en á sýningunni á Kjarlvalsstöðum
eru 6 málverk, sem ég hygg að gefi mjög