Tíminn - 26.11.1993, Blaðsíða 9

Föstudagur 26. nóvember 1993
Sæmundur Sæmundsson
verslunarmaður 85 ára
ÁRNAÐ HEILLA
„ Und was auch des Filz von dem Leibe
sich schmorgt,
so bleibtfiir den Heitem doch immer
gesorgt. “
(Goethe)
Helstu hugsuðir veraldarsöguimar
hafa allir staðnæmst við gleðina,
sem hið æðsta hnoss. Boðberar
hinnar fögru gleði eiga alltaf von í
brjósti, hvemig sem annars freyðir
ölið, eins og Goethe sagði. Einn
slíkur gleðigjafi, Sæmundur Sæ-
mundsson, er 85 ára í dag og köll-
un sinni trúr hefur hann lengi
hlakkað til að hailda uppá það.
Egill Skallagrímsson talar um
það, að örlögin hefðú of snemma
orðið honum þung. Sæmundur
tók nafn föður síns við kistu hans,
yngstur 7 s'ystkina, sem öllum var
komið í fóstur við dauðsfallið aust-
ur í sveitum, nema Sæmundi, sem
fylgdi móður sinni til Reykjavíkur.
Sæmundur kynntist Friðriki Frið-
rikssyni í KFUM og dáði hann
mjög. Varð Valsari, en á sumrum
var hann í Landsveitinni. Hann
varð sendisveinn tíu ára og síðan
vann hann hjá versluninni Li-
verpool í tíu ár. Hann stofnaði eig-
in verslun, Aðalbúðina, og vann
líka í Kiddabúð. Síðustu starfsárin
var hann hjá Jámsteypunni í Ána-
naustum.
Eðliskostir Sæmundar, gleðin,
jafnlyndið og bjartsýnin, eiga sér
djúpar rætur í ættarfylgjunni.
Móðir hans, Sigríður Theódóra,
var dóttir Páls hreppstjóra á Sela-
læk á Rangárvöllum, Guðmunds-
sonar hreppstjóra á Keldum
Brynjólfssonar, sem hin kunna
Keldnaætt er kennd við af Vík-
ingslækjarættinni. Föðurforeldrar
Sæmundar vom aftur á móti Sæ-
mundur Guðbrandsson, hrepp-
stjóri á Lækjarbotnum á Landi, og
Katrín Brynjólfsdóttir ljósmóðir frá
Þingskálum, en við þau er hin
upplitsdjarfa Lækjarbotnaætt
kennd með gleðigjöfunum Bubba
Morthens söngvara, Signýju Sæ-
mundsdóttur söngvara, Guðrúnu
Erlendsdóttur hæstaréttardómara
og Gulla Bergmann náttúrulækni.
Bróðir Sæmundar á Lækjarbotn-
um var hinn einstaki Ampi, sem
lagðist út um hávetur uppí Veiði-
vötn og fékkst ekki til þess að
koma til byggða fyrr en hann var
búinn að sprengja fylfulla meri við
að sundríða uppi álft á Ampapolli í
Veiðivötnum. Minnir reyndar á
annan Sæmund, hinn fróða, sem
sundreið andskotanum til íslands
eftir námsdvöl í Sorbonne og kom
honum síðan fyrir við Landeyjas-
and með Biblíuna eina að vopni.
Svo mikið um ættfræðina, en
karlleggur Lækjarbotnaættarinnar
beinn er rakinn um Brynjólf Jóns-
son, lögréttumann á Skarði á
Landi, í Torfa sýslumann í Klofa
og áfram um Loft ríka Guttorms-
son hirðstjóra á Möðruvöllum í
Ólaf feilan Þorsteinsson landnáms-
mann í Hvammi í Dölum, sem
kominn var sem kunnugt er af
Skotlandskonungum, írlandskon-
ungum, Noregskonungum og
Svíakonungum.
Þetta eru auðvitað framættir allra
íslendinga og fyrir þá, sem enn
dreymir um það að veita Evrópu
vitsmunalega forystu, er mjög
auðvelt að rekja þetta í Karla-
magnús og Rómverja, sem sam-
einuðu víst Evrópu fyrstir, eða
reyndu það.
Sæmundur hefur staðfastar skoð-
anir í pólitík, hann er mikill jafn-
aðarmaður og spyr jafnan hvemig
gangi í Alþýðuflokknum þegar við
hittumst — sem er oft. Ástin til
landsins er heit og til sveitarinnar
sem fóstraði hann. Hann getur því
tekið undir með bóndanum á upp-
foksárunum, sem horfði á þúfum-
ar sínar fjúka, en sagði að á þessu
hefðu forfeðurnir lifað og hann
ætlaði sér að lifa á þeim líka. Upp-
gjöf er ekki fyrirferðarmikið hug-
tak í sálu Sæmundar, heldur hefur
hann svipaða afstöðu til þeirra
sem yfirgefa sveit sína og Canio í
Pagliacri, sem stynur upp tárvot-
um augum: „Sei tu forse un uom?
Tu se' Pagliaccio", — ég verð að
vera maður, en ég er bara trúður.
11. nóvember 1930 telur Sæ-
Hjörtur Hjálmarsson
t MINNING
Fxddur 28. júní 1905
Dáinn 19. nóvember 1993
í dag fer fram útför Hjartar
Hjálmarssonar, skólastjóra á Flat-
eyri.
Hann fæddist 28. júní 1905 á
Þorljótsstöðum í Vesturdal í
Skagafirði. Foreldrar hans voru
Hjálmar Þorláksson og kona hans,
Kristín Þorsteinsdóttir. Þau hættu
að hafa heimili saman þegar Hjört-
ur var ungur að aldri. Leiðir hans
lágu þá ásamt Kristínu móður
hans og eldri systur, Steinunni, og
manni hennar, Þórarni Árnasyni.
Þau fluttust vestur í Reykhólasveit
þar sem þau Steinunn og Þórarinn
bjuggu í Miðhúsum.
Hjörtur lauk gagnfræðaprófi í
Flensborgarskólanum í Hafnarfirði
1922. Eftir það var hann kennari í
Reykhólasveit, en fór svo í kenn-
aranám og lauk því 1926. Þá varð
hann aftur kennari í Reykhóla-
sveit 1926-31.
Hjörtur tók mikilli tryggð við
Reykhólasveit og var henni bund-
inn traustum böndum. Það fór því
vel á því að þar ætti hann athvarf,
farinn að heilsu og kröftum, og
þaðan væri gerð síðasta ferðin.
Haustið 1931 varð Hjörtur kenn-
ari á Flateyri og þar vann hann
síðan lífsstarf sitt. Sveinn Gunn-
laugsson varð þá skólastjóri á Flat-
eyri, en hann hafði verið einskon-
ar námsstjóri í Barðastrandarsýslu
eða kennsluprófastur, eins og al-
menningur orðaði það. Sveinn
hafði því fylgst með kennslu Hjart-
ar og vildi fá hann með sér til Flat-
eyrar. Þar úrðu þeir svo samstarfs-
menn þar til yfir lauk. Hjörtur tók
svo við skólastjóm þegar Sveinn
hætti fyrir aldurs sakir.
Hjörtur kvæntist 15. desember
1934 Rögnu, dóttur Sveins Gunn-
laugssonar. Þeir tengdafeðgar
byggðu sér hús saman og þar
fæddust synir þeirra Hjartar og
Rögnu, Emil og Grétar Snær.
Ragna andaðist 1980.
Næstum hálfa öld var Hjörtur
Hjálmarsson störfum hlaðinn á
Flateyri. Allan þann tíma var hon-
um fyrir mörgu trúað og öðrum
ekki betur treyst. Hann var odd-
viti, hreppstjóri, sýslunefndarmað-
ur, sparisjóðsstjóri og margt ann-
að. Verður það ekki allt nefnt hér.
Hann var varaþingmaður Alþýðu-
flokksins á Vestfjörðum 1959-62
og tók tvívegis sæti á Aiþingi.
Það hefur löngum verið talið lík-
legt til mannhylli á íslandi að
menn væru gamansamir. Þar má
nefna til dæmis frá fyrri öldum
menn eins og Sighvat Sturluson
og Jón biskup Arason, en þeim var
lagið að tengja alvörumál spaugi.
Hjörtur Hjálmarsson hafði góða
kímnigáfu. Hann var ágætlega
hagorður og nýtti þá gáfu vel til
skemmtunar græskulaust. Af stök-
um hans er sennilega vísan um
týndan og fundinn frægust:
Týndur fannst, en fundinn hvarf,
að fundnum týndur leita þarf,
en týndist þá og fundinnfer
að finna þann sem týndur er.
Öðru sinni var lýst svo eftir
manni:
Til eftirlits er hver einn hvattur,
hefur tapast fundarmaður.
Stuttfættur og borubrattur,
breiðmynntur og sjálfumglaður.
Svo er þessi afrekaskrá:
Dani slyngur dró á þing,
drjúgur þxfði hið besta,
málin kringum hring afhring
hökti og svæfði flesta.
Þetta sýnishom verður hét látið
nægja, en oft var góð fagnaðarbót
að framlagi Hjartar Hjálmarssonar
á mannamótum. En gamansemi
hans breytti því ekki að hann var
alvörumaður og gerði kröfur til
sjálfs sín og annarra. Hann var
bindindismaður vegna þess að
honum þótti öll staupagleði aum-
ur hégómi móts við allt það
auðnuleysi sem áfengi veldur.
Hann sá og skildi ábyrgð manns í
þeim efnum. Þar vildi hann ekki
vísa á villigötur. Enginn sér fyrir
hrakfallasögu þess sem ánetjast
áfenginu. Þar er manndyggð að
vera til vamar.
Slíkt er viðhorf hins félagslega
þroskaða manns, sem skynjar
ábyrgð samfélagsins.
Síðustu árin dvaldi Hjörtur, eins
og áður er að vikið, á elliheimilinu
Barmahh'ð á Reykhólum.
Þegar fundum okkar bar fyrst
saman var það í Reykhólasveit fyr-
ir 63 árum. Þá sagði hann mér að
hann hefði orðið fyrir vonbrigðum
þegar hann sá Barmahlíð fyrst.
Kjarrið þar var ekki samboðið því
sem Jón Thoroddsen kvað um
hlíðina sína fríðu. Má vera að
henni hafi hrakað á þeim 100 ár-
um sem liðin voru frá því að
skáldið sá hana fyrst. En síðan
þetta var hefur verið unnið að
skógrækt í hlíðinni með góðum
árangri. Birkið hefur tekið við sér
og grenitré vaxa vel í skjóli þess.
Byggt hefur verið dvalarheimili
aldraðra á Reykhólum og gefið
nafn hlíðarinnar fríðu. Vel fer á
því að þar naut fóstursonur og
tryggðavinur sveitarinnar, sá sem
hér er kvaddur, hvíldar og skjóls
þegar kraftana þraut.
Jafnframt þökkum við hálfrar
aldar starf Önfirðingsins Hjartar
Hjálmarssonar, heiðursborgara
sveitar sinnar þar. Hann er gott að
muna.
H.Kr.
9
mundur sinn mesta gæfudag, en
þá giftist hann Helgu Fjólu Páls-
dóttur, sem nú er nýlega látin.
Hún var dóttir Páls Friðrikssonar
sjóinanns í Reykjavík, af Bergsætt,
og konu hans Margrétar Ámadótt-
ur hreppstjóra að Meiðsstöðum í
Garði og síðar bónda að Innra-
Hólmi hjá Akranesi. Voru bræður
hennar leikfélagar Sæmundar í
æsku. Böm þeirra eru þijú: Sigríð-
ur Theódóra húsfreyja í Skarði í
Landi, gift Guðna hreppstjóra
Kristinssyni; Margrét hjúkrunar-
framkvæmdastjóri við Kleppsspít-
alann, gift Jóni Marvin Guð-
mundssyni kennara frá Karlsá við
Dalvík, og Sæmundur vélstjóri í
Reykjavík, kvæntur Elísabetu
Kristjánsdóttur frá Siglufirði.
Barnabörnin eru 9, barnabarna-
börnin 11 og svo er eitt lítið
bamabamabamabarn.
Sæmundur er einn af þessum
yndislegu mönnum, sem auðnan
hefur fært manni í lífinu. Glaðvær
og hlýr, tillitssamur og bjartsýnn.
Ekkert er betra en að eiga góðan
vin, segir í Óðinum til gleðinnar.
En þegar vinirnir samfagna Sæ-
mundi í kvöld, mun heyrast tíst á
grein:
En sætust af öllum og sigrandi blíð
hún söng mérþar Ijððin um dalbúans
næði,
um lundinn sinn kxra og lynggróna hlíð,
þó lítil ogfátxkleg vxru þau bæði,
en svipurinn hýmar, þér sýnast þau fríð
í syngjandi snjótittlings vomæturkvæði.
(Þorsteinn Erlingsson)
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
Félagsvist á Hvolsvelli
Félagsvist verður I Hvolnum sunnudagskvöldin 28. nóvember og 12. desember
W. 21 (ekki 5. nóvember, eins og áður var auglýst). Góð kvöldverðlaun.
Framsóknarfélag Rangælnga
Aðalfundur
Framsóknarfélags Reykjavíkur veröur haldinn mánudaginn
29. nóvember n.k. i Hótel Lind kl. 20.30.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Finnur Ingólfsson alþingismaöur mun ræöa stjómmálavið-
horfiö.
Framsóknarfélag Reykjavíkur
Aðalfundur
Aðatfundur tulltnjaráös framsóknarfélaganna I Reykjavlk verður haldinn mánudag-
inn 6. desember n.k. I fundarsal A, Hótel Sögu, og hefst kl. 17.00.
Auk venjulegra aðalfundarstarfa fjallar fundurinn um borgarmál og stjómmálaviö-
horfiö. Nánari dagskrá verður auglýst síöar.
Sljóm fulltrúaráðslns
( Blaðbera
vantar
AÐALLAND • ÁLFALAND ■ ÁRLAND •
SLÉTTUVEGUR • BJARMALAND ■
BÚLAND - DALALAND
BRÚARÁS - DEILDARÁS • FJARÐARÁS •
GRUNDARÁS • HEIÐARÁS - KLEIFARÁS -
LÆKJARÁS • NÆFURÁS
Hverfisgötu 33 sími 618300
Flnnur