Tíminn - 21.05.1994, Blaðsíða 15

Laugardagur 21. maí 1994
H&otíwei
15
Gybríöur Pálsdóttir
frá Seglbúöum
Fædd 12. mars 1897
Dáin 15. maí 1994
Györíöur Pálsdóttir fæddist í syöri
bænum í Þykkvabæ í Landbroti 12.
mars 1897. Hún lést á Hrafnistu í
Reykjavík 15. maí 1994, níutíu og
sjö ára aö aldri. Foreldrar hennar
vom hjónin Páll Sigurösson í
Þykkvabæ (d. 1939) bónda í Eystra-
Dalbæ Sigurðssonar og Margrét El-
íasdóttir (d. 1922) bónda og smiðs á
Syðri-Steinsmýri Gissurarsonar.
Gyðríður var elst sjö systkina. Hin
vom Elías Gissur f. 1898, Sigríður f.
1899, Páll f. 1901, Guðrún Margrét
f. 1904, Gissur f. 1909 og Aðalheiö-
ur f. 1912. Páll missti konu sína ár-
ið 1922, en giftist síöar Györíði Sig-
urðardóttur. Gissur er nú einn á lífi
af þeim Þykkvabæjarsystkinum.
Györíður Pálsdóttir var af skaft-
fellsku bergi brotin, m.a. af Hlíða-
rætt í Skaftártungu. Einnig átti hún
ætt ab rekja til Argilsstaða í Hvol-
hreppi. Hún ólst upp á miklu
myndarheimili hjá foreldmm sín-
um í Þykkvabæ. Hún gekk í barna-
skóla í efri bænum í Þykkvabæ hjá
Elíasi Bjarnasyni kennara frá Hörgs-
dal, sem giftur var Pálínu móður-
sysmr hennar. Árið 1913 lærði hún
fatasaum í Reykjavík. Margir leit-
uðu síöar til Gyðríðar með að fá
saumuð föt, en við þá iðn kom vel
fram hin mikla snyrtimennska sem
hún hafði til ab bera á svo mörgum
sviöum. Á slíku myndarheimili,
sem var hjá foreldmm Gybríöar,
átti sér stað óvenju notadrjúg upp-
fræösla í hinni daglegu önn sveita-
lífsins. Slíkt hefuT að sjálfsögbu
myndað jákvæb viðhorf bamanna í
uppvextinum.
Sagt var að efni hefðu verið mjög
af skomum skammti á fyrstu bú-
skaparámm þeirra Páls og Margrét-
ar. Þeim famaðist samt vel og þegar
árin liðu var til þess tekið hve mikil
ráðdeild og dugnaður hafi hjá þeim
ríkt í hvívetna, enda fór svo að bú
Páls varð eitt af stærstu búum þar
um sveitir. Húsbóndinn fór vel með
fjármuni og þótt búið stækkaði
stöbugt meb ámnum, þurfti ekki ab
leita eftir lánum. Taliö var að Páll
hafi ekki þurft að taka nein lán alla
sína búskapartíð.
Árib 1918, þegar Gybríður var mtt-
ugu og eins árs, giftist hún Helga
Jónssyni, sem þá stóð fyrir búi móð-
ur sinnar í Seglbúðum. Giftingar-
dagur þeirra hjóna var mikill ham-
ingjudagur í lífi þeirra. Jafnræði var
með þeim hjónum, bæði vom vel
gefin og glæsileg á velli og höfðu
bæbi til að bera mikla mannkosti.
Þegar Helgi í Seglbúðum er 12 ára
missir hann fööur sinn, Jón Þorkels-
son, sem þá var 49 ára gamall. Ólöf
Jónsdóttir, móðir Helga, gekk þá
með sjötta barn þeirra hjóna sem
upp komust. Helgi var elsmr og
Sveinn bróðir hans næsmr, þá 11
ára. Við fráfall heimilisföburins var
því ekki bjart framundan hjá Segl-
búðafjölskyldunni. Allt fór þó betur
en áhorfðist. Dugnaður Ólafar var
mikill og tmlega hefur það skipt
sköpum hve Helgi og bróðir hans
Sveinn sýndu fádæma dugnaö, svo
ungir sem þeir vom, viö að sjá
heimilinu farborða. Til marks um
dugnaö fjölskyldunnar í Seglbúb-
um, þá náöu öll bömin að afla sér
góðrar mennmnar á þeirra tíma
mælikvarða. Helgi varð búfræbing-
ur frá Hvanneyri, Sveinn trésmiður,
Þóranna lærði fatasaum, Jón tók
stúdentspróf og starfabi í Lands-
bankanum, Guðríbur var yfirhjúkr-
unarkona á Kleppsspítala í fjölda-
mörg ár og yngsta bamiö Ólöf var
húsmæðrakennari.
Á giftingarárinu 1918 tóku þau
Helgi og Gyðríður vib búskap í Segl-
búðum. Venjuleg verkaskipting var
milli þeirra hjóna. Þaö kom í hlut
Gyðríöar að stjóma innanhúss.
Hún var mikil húsmóbir, gerði
miklar kröfur til sjálfrar sín og lagði
mikinn memab í ab halda fagurt
heimili, þótt húsakynnin væru ekki
mikil í gamla húsinu í Seglbúbum.
t MINNING
Hún stjómabi heimilinu af fesm, en
líka forsjálni. Allt var þar hreint og
fágab innandyra, trégólfin sand-
skúmð og hvít og í búrinu niðri í
kjallaranum var hægt að ganga á
sokkaleistunum á moldargólfinu.
Þar stóðu á stokkum tunnur af súr-
mat, en Gyðríður var líka mikil
matreiöslukona. Hún bjó vel um
vetrarforðann að haustinu til. Þá
var hún á undan sinni samtíð ab
rækta grænmeti í myndarlegum
matjurtagarði, sem hún kom sér
upp. Einnig var plantab trjáplönt-
um sunnan við íbúðarhúsiö og
blómabeöin vom svo snyrtileg að
undran sætti.
Heimilið í Seglbúðum var sérstakt
myndarheimili. Má í því sambandi
bera það saman, að eins og Margrét
móðir Gyðríðar lagði gmndvöll að
merkilegri heimamenntun, þá gerði
Gyðríður slíkt hið sama, enda þótt
böm hennar fengju öll framhalds-
menntun utan heimilis. Oft var
hart í ári á öðmm og þriðja áratugn-
um. Þá kom það sér stundum vel að
Seglbúðaheimilið gat miðlað mat-
föngum og klæbi þegar verst var í
ári. Mikil gestrisni mætti hverjum
þeim sem bar ab garöi í Seglbúðum,
enda var heimilið og búskapurinn
orðlagt fyrir myndarskap.
Árið sem Gyðríbur og Helgi giftu
sig urðu þau þáttaskil í verslun
eystri hluta Vestur- Skaftafellssýslu,
ab vélbáturinn Skaftfellingur hóf að
flytja vömr, sem skipaö var upp við
Skaftárós. Leið þeirra sem sóttu vör-
ur í Skaftárós, úr Landbroti, Síðu og
Fljótshverfi, lá framhjá Seglbúðum,
sem varð áfangastaður flestra
þeirra. Þar fyrir utan áttu margir er-
indi að Seglbúbum. Helgi var sér-
staklega vinsæll maður, enda tók
hann mikinn þátt í félagsstörfum.
Gyðríður húsfreyja hafði því oft á
tíöum mikið að starfa vib ab sinna
fjölmörgum gestum sem bar að
garði.
Györíður í Seglbúðum var mjög
trúub kona og einlægni hennar í
trúmálum var einstök. Hún tók
mikinn þátt í safnaðarstarfi í sókn-
inni, var ein af stofnendum Kirkju-
kórs Prestsbakkakirkju og söng
reglulega í kómum. Eftir að hún
flutti til Reykjavíkur sótti hún
reglulega messur í Dómkirkjunni.
Hún var líka mikil bindindiskona
og hafði ákveðnar skobanir á þeim
málum. Hún var hvatamaður að
stofnun stúkunnar Klettafrú, sem
starfaði um 15 ára skeið.
Gybríður var kona sem gekk vask-
lega fram í því sem hún vildi koma
til leiöar. Góður vitnisburbur um
það er minningarkapellan um séra
Jón Steingrímsson eldprest á Kirkju-
bæjarklaustri, enda var hún í for-
ustusveit þeirra sem söfnuöu fé til
þess ab koma upp þessum minnis-
varða um sr. Jón. Hún bróderaði
sjálf dúk á altari kapellunnar.
Gyðríður tók líka mikinn þátt í
öbm félagslífi sveitarinnar. Ung
gekk hún í UMF Ármann, sem
stofnað var 1908 er hún var búsett í
Þykkvabæ. Hún tók virkan þátt í rit-
stjóm handskrifaðs blaðs, Leiðólfs.
Hún var ein af stofnendum Kvenfé-
lags Kirkjubæjarhrepps og fljótlega
formaður þess í mörg ár og síbar
heibursfélagi. Þá tók hún þátt í
starfi Kvenfélagasambands vestur-
skaftfellskra kvenna og var fulltrúi á
mörgum þingum Kvenfélagasam-
bands íslands. Gyðríbur var ætíb já-
kvæð í störfum og bjó yfir mikilli
starfsorku. Hún var vel lesin og vel
máli farin. Henni hlotnaðist sá
heiður ab taka á móti hinni ís-
lensku Fálkaorðu.
Helgi í Seglbúbum var góður
bóndi, en jafnframt farsæll í hinum
margvíslegu störfum sem hann
gegndi á sviði félagsmála. Hann var
myndarlegur á velli, fríður sýnum,
léttur í lund og góðviljaður, hafði
skemmtilega kímnigáfu, traustur og
prúðmannlegur. Einn af vinum
hans lét þau orö falla ab skemmti-
legri samferðamann eða betri félaga
væri tæplega hægt ab finna. Sá, sem
þessar línur skrifar, fékk ab reyna
þab sjálfur hve gott var að umgang-
ast Helga.
Þau Gyðríöur og Helgi áttu fimm
böm, en þab fyrsta dó í fæðingu.
Hin fjögur em:
Margrét f. 1922, gift undirrituðum.
Þau eiga þrjú böm: Helgu, Eddu og
Einar.
Ólöf f. 1924, d. 1990, var gift Bimi
B. Bjömssyni f. 1918, d. 1986. Þau
eignuöust fjögur böm: Ragnhildi,
Helga, Erlend og Gyðu Björk.
Ásdís f. 1929, giftist Einari Hauki
Ásgrímssyni f. 1928, d. 1989. Þau
eignuðust tvö böm: Ásgrím og
Gyðu Sigríði. Seinni maður Ásdísar
(1993) er Roger Hodgson, banda-
rískur.
Jón f. 1931, giftur Gubrúnu Þor-
kelsdóttur. Þau eignuðust tvö böm:
Helgu og Bjama.
Þau Seglbúðahjónin, Gybríður og
Helgi, ólu upp Harald Bjamfreðsson
frá fimm ára aldri.
Helgi hóf byggingu á nýju íbúðar-
húsi í Seglbúbum í lok síðara stríðs.
Var það fullgert árið 1946. Ekki fékk
hann þó ab njóta þess lengi. Hann
lést langt fyrir aldur fram, eftir fjög-
urra ára veikindi, hinn 22. maí
1949, fimmtíu og fimm ára gamall.
Banamein hans var asma. Með hon-
um gekk merkur maður og hans var
mikiö saknab. Missir Gybríðar var
mestur, en hún bar harm sinn vel.
Hennar sterka trú hefur eflaust létt
henni þennan sára missi, sem var
mikib áfall fyrir alla fjölskylduna.
Þegar Helgi lést, var Jón Helgason í
menntaskólanum. Hann hafði
hlaupið yfir fimmta bekk, enda
góbur námsmaður. Þrátt fyrir
ástæbumar heima, var ákveðib ab
Jón lyki stúdentsprófi, sem hann og
gerði. Eftrir því sem ég best veit, þá
ætlaði Jón sér ekki að verða bóndi,
heldur fara í framhaldsnám í Há-
skólann. Fráfall föður hans varð því
mikill örlagavaldur. Gyðríður mat
það mikils að Jón hjálpaði henni
við búreksturinn og hann hlýddi
kalli og gerðist bóndi í Seglbúðum,
fyrst í umboði móður sinnar til árs-
ins 1958, en eftir þab stóð hann fyr-
ir eigin búi.
Gyðríður dvaldi í Seglbúðum fram
yfir árib 1960, en eftir það fór hún
að dvelja hjá Ásdísi dóttur sinni,
fyrst á Siglufirði, síðan í Reykjavík
og svo í Garðabæ. Hún kom þó
Félag eldri borgara í
Reykjavík og nágrenni
Göngu-Hrólfar fara í sína
venjulegu göngu kl. 10 f.h. í
dag. Félagsstarf í Risinu fellur
niður um hvítasunnuna.
Dagsferð 25. maí kl. 10 frá Ris-
inu. Ekið um Garðskaga, Reykja-
nes og Grindavík. Miðar afhent-
ir á skrifstofu félagsins á þribju-
dag.
Skrifstofan verður opin í sumar
kl. 9-4.
heim á vorin og hugsaði um garð-
inn sinn í Seglbúbum. En ferðunum
austur fækkaði smám saman. Áriö
1983, þá áttatíu og sex ára, flytur
hún úr litlu íbúðinni, sem hún
hafði haft hjá Ásdísi dóttur sinni og
manni hennar, Einari Hauki Ás-
grímssyni, ab Móaflöt í Garðabæ,
ab Hrafnistu í Reykjavík. Þar átti
hún nokkur gób ár, en svo kom ab
því ab heilsu hennar hrakaði mjög
og var hún lögð inn á hjúkmnar-
deild. Síðustu árin þurfti hún á mik-
illi hjálp að halda. Sú hjálp var í té
látin af mikilli nærgætni og fómfýsi
af öllu því góða starfsfólki sem á
deildinni vann. Vil ég fyrir hönd
aðstandenda færa starfsfólkinu á
Hrafnistu bestu þakkir fyrir frábæra
umönnun Gyðríöar, síbustu árin
sem hún lifði.
Með Györíði Pálsdóttur er gengin
mikilhæf kona. Þegar hún lést
höfðu liðið fjömtíu og fimm ár frá
því hún missti Helga. Biðin var
löng, lengri en hún sjálf vildi. En
lögmálið er samt við sig: Mennimir
vilja, en það er gub sem ræður. Nú
er jarðlífsgangan á enda og eftir
sitja bjartar minningar um mikil-
hæfa konu. Henni mun verða vel
fagnað í nýjum heimi. Megi guð
blessa minningu hennar.
Erlendur Einarsson
Hún Gyðríður í Seglbúðum hefur
kvatt þennan heim og leitað til
ljóssins heima þar sem veikur Iík-
ami heftir ekki andann.
Lokið er langri ævi góðrar og
minnisstæðrar konu, sem ávallt
vildi öðmm vel og trúði staðfastlega
á hib góba.
Listfengi handa hennar og hugar
var slíkt, ab sama var hvort hún var
að rækta blóm og mnna í garöinum
sínum undurfagra, fegra heimili
sitt, sat við hannyrbir eða sauma á
fatnaði, spilaði á orgel, tók á móti
gestum eða hvað sem var.
Viö frændfólk hennar, sem ólumst
upp fyrir austan á ámnum 1920-
bugt, bryggju neban við Hafnar-
búðir, og siglt í eina og hálfa
klukkustund um Sundin og ab
eyjum á Kollafirði. Ferðin verð-
ur sérstaklega snibin fyrir fjöl-
skylduna sem heild, svo hún
geti notiö sjóferbarinnar og út-
sýnisins og um leib fræbst um
siglingaleiðina og sögu hennar.
Þá verður fuglalíf og botndýralíf
fjaröarins skoðab, siglt verður
t.d. uppundir mikla lunda-
byggb, og vitjað um botndýra-
gildrur. Afhent veröur sérstakt
eybublað til skráningar á ýmsu
sem gert verður í ferbinni. Hafið
DAGBOK
|\/\/\A/\AA/\/CA/\/\/U
Lauqardaqur
uqardaqi
2l
mai
141. daqur ársins - 224 dagar eftir.
20. vika
Sólrís kl. 3.54
sólaríag kl. 22.57
Dagurinn lengist
um 8 mínútur
Þriðjudagshópurinn kemur
saman kl. 20 í Risinu 24. maí.
Fríkirkjan í Reykjavík
Hvítasunnudagur 22. maí:
Guðsþjónusta kl. 14. Organisti
Violeta Smid. Prestur Cecil Har-
aldsson.
Fjölskyldusjóferðir um
hvítasunnuhelgina
Ferjuleiðir í samvinnu við
Reykjavíkurhöfn býður upp á
nýjung um hvítasunnuhelgina:
stuttar sjóferðir á f/b Skúla-
skeiði. Fariö verbur úr Suður-
1940, minnumst þessarar fíngerbu,
blíðlegu konu með gleöi og þökk.
Viðmót hennar var ósegjanlega
milt og vermandi hverju bami, sem
kom að Seglbúðum, eða þar sem
Györíður kom, gjaman með bömin
sín.
Við í Fagurhlíö vomm svo heppin
að Seglbúðabömin vom á svipuðu
reki og viö. Þá vom gleði- og vina-
fundir, því auk skyldleika teljum
við óhikað að Györíður og Helgi í
Seglbúbum og foreldrar okkar, Elín
og Þórarinn í Fagurhlíb, hafi verið
einlægir vinir svo lengi sem líf ent-
ist.
Helgi og Þórarinn féllu báðir frá
um aldur fram. Gyðríður og Elín
ræktu sína vináttu til hárrar elli, eða
svo lengi sem heilsa þeirra leyfði.
Mörg ógleymanleg atvik rifjast
upp í huganum þegar horft er til
baka.
Eitt sinn stób Gyðríður Upp á ung-
mennafélagsfundi og sagbist vera
búin ab koma upp birkihrísluplönt-
um, sem sig langaöi til að gefa þeim
félagsmönnum sem vildu. Þar sem
lítill trjágróbur vex var þetta mjög
kærkomið og nú em þessar plöntur
orðnar að stærðartrjám. Þannig óx
og dafnaði þab, sem hún gaf af
gnótt hjarta síns.
Á fyrstu ámm útvarpsins í Land-
brotinu bar það oft við, að okkur
sem ekki höfðum útvarp var boðib
fram að Seglbúðum til þess að
hlusta á messu, og sátu þá allir á
heimilinu ásamt gestum, hljóðir
sem í kirkju væm.
Við minnumst jólabobanna, þegar
allir fóm í betri fötin eftir kvöld-
verkin og foreldramir leiddu eða
bám bömin milli bæja og heim um
stjömubjarta nótt.
Og þegar mæður og böm gengu
upp og niður lyngi vaxna hóla og
lautir Landbrotsins á sólbjörtum
sumardögum eða síðkvöldum (það
var oftast sólskin eða stjömubjart í
bemskutíð). Vinkonumar ræddu
trúmál, þjóbmál, böm og búskap og
nutu þess greinilega að eiga stundir
saman. Slík vinátta er dýrmæt, þaö
skiljum við enn betur þegar við eld-
umst. Okkur þóttu raunar frændur
og vinir vera á hverjum bæ, sem var
mikils viröi í uppvextinum, ekki
síbur þar sem sveitimar austan
sanda vom býsna einangraðar þá.
Samvinna og hjálpsemi milli bæja
var mikil, þab fengum viö m.a. ab
reyna þegar faðir okkar dvaldi á
sjúkrahúsi í Reykjavík sumarlangt
og móðir okkar var ein með böm
um hábjargræðistímann, þá var
gott ab eiga góða sveitunga.
Að leiðarlokum fæmm viö fram
þakkir fyrir allt og biðjum Gyðríði
og afkomendum hennar guðs bless-
unar.
Systkinin frá Fagurhlíb
gjaman með svaladrykk eða
nestisbita. Stansað verður á leið-
inni og látið reka stuttan tíma.
Brottför úr Suðurbugt kl. 14, 16
og 18 laugardag, sunnudag og
mánudag.
Frá Listaklúbbi
Leikhúskjallarans
Næstkomandi miðvikudags-
kvöld verður síðasta skemmti-
kvöldið, „Já, gott átt þú veröld
u
Ragnheiður Steindórsdóttir
leikkona verður gestgjafi
kvöldsins og les vorljóð, en að
öðm leyti er dagskráin óbreytt
frá því sem verið hefur (Ijóöa-
lestur, söngur, harmonikuleikur
og dans). Hún hefst meö borö-
haldi kl. 19 og er tekið á móti
pöntunum í síma 19636.
Reykjavík vib stýrib
er sögusýning í Geysishúsinu
um samgöngur í Reykjavík í 90
ár. Þar er ab finna ljósmyndir,
skjöl, líkön og ýmsa merka
muni. Sýningin er opin alla
virka daga kl. 09 til 18 og um
helgar kl. 11 til 16. Aðgangur er
ókeypis.