Tíminn - 17.06.1994, Blaðsíða 14

Hluti hátíbardagskrárinnar fór fram á Völlunum og var mannfjöldinn í hátíöarskapi þar sem annars staöar í húöarrigningunni.
Kvæði að norðan
Heill feginsdagur, heill frelsishagur!
Heill, íslenska œttargrund.
Heill, norrœn tunga með tignarþunga,
hér töluð frá landnámsstund.
Heill, öldin foma með höfðingja horfha
og heilir þér góðu menn,
er harmaldir bámð, sem svanir í sámm
og sunguð, svo hljómar enn.
í síðasta\kaflanum horfir skáldkonan til framtíðar og biður
landi og þjóð velfarnaöar. Síöasta vísa kvæðabálksins:
Syng frelsissöngva, frjálsa þjóð,
við fánans bjarta þyt.
Lát ei fólskvast œskuglóð,
ver öllu þjáðu mild oggóð.
Lát ríkja ró og vit.
ttjarðarljóðin voru
samtvinnuö sjálfstæð-
isbaráttunni og allir
þeir sem báru sæmdarheitið
skáld ortu hvatningarljóö og
mærðu ættjörðina, söguna og
tunguna.
Þjóöhátíðarnefndinni sem
vann að undirbúningi lýöveld-
ishátíðarinnar þótti því sjálfsagt
að efna til samkeppni um hátíð-
arljóö. Voru skáldin hvött til að
semja „alþýðlegt og örvandi
ljóð, sem gæti oröiö frelsissöng-
ur íslendinga." Eða svo segir í
auglýsingunni um ljóðasam-
keppnina. Heitið var fimm þús-
und króna verðlaunum fyrir
það ljóð, er teljist þeirra mak-
legt.
Þrír prófessorar og doktorar
skipuðu dómnefnd.
120 kvæði frá 104 skáldum
bárust. Ekkert þeirra þótti full-
nægja allskostar þeim kröfum
sem settar voru en tvö báru af
aö áliti dómnefndar. Þaö eru
kvæðin „Söngvar helgaðir Þjóð-
hátíðardegi íslands 17. júní
1944", og var dulnefni höfund-
ar Smárablað. Hitt kvæðiö er
„íslendingaljóð 17. júní 1944,"
merkt I.D.
Höfundar reyndust vera Unn-
ur Benediktsdóttir Bjarklind
(Hulda) og Jóhannes úr Kötlum.
Það kom nokkuð á óvart að
Hulda skáldkona skyldi hreppa
verölaunin fyrir þann mikla
kvæðabálk sem hún sendi inn.
Hún taldist ekki til stórskáld-
anna.
Sá kvittur kom upp að dóm-
nefndin heföi leitað eftir kvæð-
um „þjóðskáldanna" í dul-
nefnabunkanum, og er það ekki
óeðlilegt. Setti nefndin vel á sig
hvar kvæöin voru póstsett. Um-
slagið sem kvæðabálkur Huldu
var í var stimplaður í pósthús-
inu á Akureyri. Þar með var
kvæðið stimplað á stórskáldið
Davíð Stefánsson, sem bjó á Ak-
ureyri. En Hulda bjó þar líka og
þaö varaðist dómnefndin ekki.
Hið sanna er aö Davíð sendi
ekkert kvæði í keppnina, sem
dómnefnd sem öörum þótti
óhugsandi því að á þeim tíma
var hann dáðasta og mest lesna
skáld á íslandi.
Hátíðarljóö Huldu þekkjum
við best af þremur erindum úr
miöbiki ljóðaflokksins. Upp-
hafserindi þess kafla hefst á
hendingunni „Hver á sér fegra
föðurland". Erindin eru vel gerð
og eiga langlífi sitt ekki síst að
þakka laginu sem við þau er
samið.
Það var efnt til samkeppni
meðal tónskálda um lög við
bestu kvæöin og voru þau send
inn með dulnefni eins og há-
tíðaljóðin sjálf. Lög bárust frá
27 höfundum. Verðlaunalagið
reyndist vera eftir Emil Thor-
oddsen og var það samið ein-
göngu við þriöja kafla ljóða-
bálks Huldu.
Hátíðarljóð Huldu er lítt þekkt
utan fyrrgreinds kafla. Hér verð-
ur birt fyrsta erindið sem lýsir
þeim hugblæ sem ríkti með
þjóðinni lýðveldisáriö.
Hitt verðlaunakvæöið reynd-
ist vera eftir Jóhannes úr Kötl-
um og er ekki síður þekkt en
kvæði skáldkonunnar að norð-
an. Það er íslendingaljóðið
„Land míns föður, landið mitt."
Þórarinn Guðmundsson, fiðlu-
leikari og tónskáld, hlaut verð-
laun fyrir lag við það kvæði.
Brynjólfur Jóhannesson leikari
las kvæði Huldu á Þingvöllum á
þjóðhátíðardaginn en Jóhannes
las kvæðið sitt. ■
Rigningitl baröi þingheim og hátíöargesti á Þingvölium á lýöveldisdag-
inn. Þaö má glöggt sjá á þessari mynd sem er af Birni Þóröarsyni forsœtis-
ráöherra er hann skýröi frá skeytinu frá Kristjáni X. Þaö barst ekki fyrr en
kl. S.15 og voru menn þá orönir úrkula vonar um aö síöasti konungur ís-
lands sendi hinu nýborna lýöveldi kveöjur sínar.
Rlkisstjórnin og fulltrúar erlendra ríkja viö Stjórnarráöshúsiö 18. júní,
en þá héldu hátíöarhöldin áfram í höfuöborginni.