Tíminn - 22.11.1994, Blaðsíða 8

8

Þri&judagur 22. nóvember 1994
✓
Asjöunda og áttunda ára-
tug og fram á þann ní-
unda voru samtök, sem
reyndu meb hryöjuverkum ab
koma af stab vinstribyltingu,
veruleg hrollvekja í vestan-
verbri Evrópu. Þab voru
Raubu stórfylkin (BR) á Ítalíu,
Raubahersbrotib (RAF, í dag-
Iegu tali oft kallab Baader-
Meinhof) í Vestur-Þýskalandi,
Stríbandi kommúnískar sellur
(CCC) í Belgíu, Bein athafna-
semi (AD) í Frakklandi og
fleiri, sem varla nokkur man
lengur hvab nefndust.
Hópar þessir voru ofbeldisjab-
arinn á hræringum þeim, sem
gjarnan hafa verib kenndar vib
„byltingarárib" 1968. Þeir vom
aldrei nema fámennir, en nutu
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
meban 68-hræringarnar voru í
tísku allnokkurrar samúbar
mebal ýmissa félagshópa. Þar
mun ab leita einnar af ástæbun-
um til þess ab hópar þessir, ekki
síst RAF, héldu furbulengi velli
gegn yfirvöldum. En einnig
kom þar til ab þeir áttu sér oft
vísa gribastabi í austantjalds-
ríkjum og arabaríkjum ýmsum
og fengu ýmiskonar annan
stubning þaban.
Annarskonar rætur
En á níunda áratugi tókst yfir-
völdum og lögreglulibi þeirra
ab lima þessa hópa sundur mik-
ib til. 68-hugarfarib var þá þeg-
ar mjög á undanhaldi. Og meb
umskiptunum miklu 1989-91,
er kalda stríbib hvarf og sovét-
kommúnisminn, er svo ab sjá
ab umræddum hópum hafi
þorrib allur andlegur kraftur;
hugarfar þab sem var félagsleg-
ur grundvöllur þeirra virbist
hafa gufab upp um leib og Berl-
ínarmúr og járntjald hurfu og
þribjaheimshyggja var ekki orb-
in svo mjög í tísku sem veriö
haföi um alllangt skeib.
Af hópum og samtökum af
því tagi sem hér um ræbir eru
nú varla eftir nema írski lýb-
veldisherinn (IRA) og Baskneskt
fósturland og frelsi (ETA). Sum-
ir, sem vilja telja Tyrkland til
Evrópu (og fyrrverandi vestan-
tjalds-Evrópu vegna aöildar
þess ab Nató), bæta Verka-
mannaflokki Kúrdistans (PKK)
viö.
Sé skýringa leitaö á úthaldi
samtaka þessara þrennra kemur
í ljós aö þau eru harla frábrugö-
in hópum eins og RAF og CCC.
Grunnur þeirra hópa var af
hugmyndafræöilega taginu, af
marxískum toga aö meira eba
minna leyti. IRA, ETA og PKK
nutu ab vísu 68-hræringanna til
aö fá vind í seglin og tileinkuöu
sér eitthvaö af marx-Ienínisma,
í oröi kvebnu a.m.k., en grund-
völlur þeirra var og er þjóbern-
ishyggja. Og kaþólskir írar,
Baskar og Kúrdar eru engu síbur
til en var fyrir 20-30 árum;
tískukenndar sveiflur í pólit-
ískri hugmyndafræöi breyta
engu um þab.
Þetta eins og fleira er ábend-
ing um, ab hugmyndakerfi af
pólitíska taginu dugi skammt til
ab móta sameinandi sjálfs-
ímynd og hætt sé viö aö slíkar
sjálfsímyndir sem þau móti
veröi ekki mikiö meira en dæg-
urflugur, miöab vib söguna í
allri sinni iengd. Miklu ending-
arbetri hafa reynst sameinandi
sjálfsímyndir meö trúarbrögö,
tungumál, kynþátt, sameigin-
lega menningu eöa (meintan)
sameiginlegan uppruna sem
grundvöll og jaröveg.
Cerry Adams, foringi Sinn Fein: stuöningur frá írskum Bandaríkjamönnum.
Með þjóðernis-
hyggjusem
grundvöll
BR, RAF og CCC eru gengin veg allrar veraldar, en IRA, ETA og PKK
standa enn
Ítalía Berlusconis: Raubu stórfylkin gengin veg allrar veraldar.
ETA á undanhaldi
IRA beitir sér fyrir því ab hib
breska Noröur-írland sameinist
írska lýöveldinu. Þab hefur not-
ib verulegs stubnings ekki ein-
ungis meöal norburírskra kaþól-
ikka, heldur og í írska lýöveld-
inu og mebal írskættaös fólks
erlendis, einkum í Bandaríkjun-
um. Oröalag af vinstriróttækum
toga, sem einstaka sinnum
kann aö hafa brugöiö fyrir í
málflutningi IRA, hefur engu
breytt þar um. Þab hefur nú náb
þeim árangri ab breska stjórnin
undir forystu Johns Major hefur
ákvebiö ab reyna ab semja vib
Sinn Fein, „stjórnmálaarm"
IRA.
Baskneska ETA, sem vill
Baskaland sjálfstætt og hlaut í
lok sjöunda áratugar þjálfun hjá
IRA í meöferö sprengiefna og
vopna, varb Franco- stjórninni
spænsku talsveröur höfubverk-
ur á síöustu árum hennar. Meira
aö segja hefur því veriö haldib
fram ab dráp ETA 1973 á Luis
Carrero Blanco abmírál, sem
var einn helstu manna Francos,
hafi skipt sköpum um framtíö
Spánar. Carrero hafi veriö sá af
mönnum Francos sem ein-
dregnast vildi viöhalda kerfi
hans óbreyttu. Eftir fráfall abm-
írálsins hafi lýöræbissinnabri
aöilar oröiö ofan á í stjórnarliö-
inu.
Athafnasemi ETA átti og ab
líkindum drjúgan þátt í því ab
Baskaland fékk sjálfstjórn. En
þótt mótsagnakennt kunni ab
viröast, kom sú niburstaba ETA
á undanhald. Til forystu
í Baskalandi voru kosnir
stjórnmálamenn, sem gerbu
sig ánægba meb sjálfstjórn-
ina. ETA, sem áfram krafb-
ist sjálfstæöis, hefur síban
fengiö æ minni undirtektir,
klofnings hefur gætt í röbum
þess og lögreglan á auöveldara
meö en ábur ab finna á því
höggstaöi.
ESB dregur úr sjálf-
stæbisþrá
Núverandi stjórn Baskalands,
undir forystu borgaralegs og
þjóbernissinnabs leibtoga sem
José Antonio Ardanza heitir,
krefst aö vísu réttar fyrir Baska-
land til aö segja sig frá Spáni, en
hefur samt ekki áhuga á úrsögn.
Aöildin aö Evrópusambandi,
meö þess yfirþjóölegu stofnun-
um, á sinn þátt í því aö Böskum
viröist sem fullt sjálfstæöi sé
ekki jafn mikilvægt og var. Hib
sama á raunar þátt í því ab sam-
an gengur nú á Noröur-írlandi.
Þar er um eftirgjöf ab ræba
einnig af hálfu IRA og írska lýö-
veldisins raunar sömuleibis, því
ab allt er í óvissu um hvort yfir-
standandi friöarumleitanir leiöi
um síöir til sameiningar írsku
landshlutanna í eitt ríki.
Stríö PKK og Tyrklandsstjórn-
ar — í raun þjóöastríb Kúrda og
Tyrkja — hófst miklu síbar en
stríö IRA og ETA gegn breskum
og spænskum stjórnvöldum, en
hefur þegar leitt af sér margfalt
meiri hörmungar en hin bæbi
til samans. Til sigurs í því stríöi
reiöir Tyrklandsstjórn sig á ab-
ferbir, sem stjórnir Bretlands og
Spánar fá ekki af sér aö beita eöa
telja sig ekki geta beitt, vegna
viöhorfa sem nú eru ríkjandi á
Vesturlöndum. Tyrkir hafa aldr-
ei boöib Kúrdum upp á neina
pólitíska lausn, eins og Spán-
verjar Böskum og nú Bretar
norburírskum kaþólikkum.
Sumra mál er ab útkoma þess sé
ab stríöiö í Noröur-Kúrdistan
(eins og Kúrdar eru nú farnir aö
kalla tyrkneska Kúrdistan) sé
jafn vonlaust fyrir báöar þjóöir,
Kúrda og Tyrki. ■