Réttur - 01.10.1987, Blaðsíða 20

„Hið vinnandi fólk
þarf og á að hafa
völdin í landinu“
Úr viötölum við tvo
stofnfélaga í Dagsbrún
í samantekt Tryggva
Emilssonar.
í frosthörkum janúarmánaðar 1956
þegar Verkamannafélagið Dagsbrún var
50 ára, gengu þeir Eðvarð Sigurðsson og
Hannes Stephensen ásamt Jóni Bjarna-
syni blaðamanni, heim til nokkurra stofn-
enda Dagsbrúnar. Þriðjudaginn 24. jan.
heimsóttu þeir Hannes og Jón Sigurð
Guðmundsson á Njarðargötu 61 (gegnt
Hallgímskirkju) til að ræða við hann um
stofnun Dagsbrúnar.
- Það var mikið talað um hver nauðsyn
væri að stofna þennan félagsskap, segir
Sigurður. Ég held endilega að það hafi
byrjað hjá Sameinaða. Það var stór upp-
skipunarbátur sem tekið hafði verið aft-
anaf og vegna þess hve hann var klunna-
legur var hann kallaður „beljan“. Það
voru 6 menn á bátnum, þeir voru allir fé-
lagsmenn miklir, a.m.k. síðar meir. Ég
man eftir þeim Jóni Oddssyni og Kristjáni
í Melshúsum. Það voru undirskriftir að
stofnuninni. Ég skrifaði mig í október
1905. Síðan leið alllangt frá því farið var
að ræða stofnunina þar til Dagsbrún var
stofnuð, það mun hafa verið út af for-
mannsleysinu. Menn vildu ekki vera
formenn, þótt þeir væru ólmir að vera í
félaginu og fáanlegir til að vera í stjórn-
inni.
Það varð töluverð breyting á kjörunum
eftir að Dagsbrún var stofnuð, sagði Sig-
urður, en þegar frá leið dofnaði yfir félag-
inu og þegar Héðinn Valdimarsson kom
til sögunnar var félagið komið í mikla
niðurníðslu. En við komu hans kom ákaf-
lega mikið líf í félagið. Dagsbrún var fyrst
lengi mikið kennd við eyrarvinnu, enda
voru hafnarverkamenn kjarninn í félag-
inu. Það var margt manna sem stundaði
aðra vinnu sem vildi gjarnan fá Dags-
brúnarkaup, en ekki borga gjald til fé-
lagsins. Því kippti Héðinn í lag.
Sigurður er Vesturbæingur, fæddur í
Brekkukoti í Vesturbænum 14. febrúar
1884. Guðmundur Magnússon móður-
bróðir hans byggði bæinn í Brekkukoti.
Foreldrar mínir, segir Sigurður, fluttu
1890 í Pálsbæ, er var þar sem Ingólfs-
stræti endar nú. Þar sem Maríuskáli er
austan Ingólfsstrætis var tún sem Páll átti.
Maríuskáli var þar sem aðventistakirkjan
er nú. Gatan stefndi beint á Pálsbæ og ég
held að hún hafi myndast fyrst til bæjar-
ins. Svo fluttu foreldrar mínir í Skálholts-
196