Réttur - 01.01.1993, Blaðsíða 66

SVERRIR KRISTJÁNSSON:
„Maður fjöldans, leiðtogi múgsins“ ffiBk'é %p| m M ~ j|
Þegar Einar Olgeirsson varð fímmtugur, 14. ágúst 1952, gaf Þjóðviljinn út
veglegt átta síðna aukablað honum til heiðurs. Það blað var að meginuppistöðu
ítarleg grein eftir einn snjallasta penna sósíalískrar hreyfíngar, Sverri Kristjáns-
son, sagnfræðing, vin Einars og samverkamann á hinum pólitíska akri um langan
tíma. Sverrir skrifaði einnig síðar eftirminnilegan formála að bók Einars, Vort
land er í dögun (Heimskringla, 1962). Það er fróðlegí að grípa niður í ummæli
Sverris um Einar í þessum tveimur greinum. Hér eru birt fáein brot.
„Öldur sjálfstæðisbaráttunnar risu hátt
á uppvaxtarárum Einars Olgeirssonar,
ekki sízt hér sunnanlands, í Reykjavík og
Hafnarfirði. Það er ekki ofmælt, að póli-
tískir viðburðir þessara ára hafi markað
Einar Olgeirsson alla ævi síðan, þótt ung-
ur væri. Sjálfur tók hann þátt í sjálfstæð-
isbaráttunni á sína vísu: Hinn 17. júní
1913 skar hann niður danska fánann, sem
blakti yfir pósthúsinu í Hafnarfirði. Pá
var Einar 10 ára gamall. Snemma beygð-
ist krókurinn.“
„Frá upphafi vega var barátta Einars
Olgeirssonar fyrir sósíalískri verkalýðs-
hreyfingu á íslandi knýtt órjúfanlegum
böndum við baráttuerfðir íslenzku þjóð-
arinnar á liðum öldum. Ég hygg, að þess
muni fá dæmi um ungan verkalýðsforingja
í brautryðjendastarfi, að hann hafi í jafn
ríkum mæli og Einar Olgeirsson samein-
að heita þjóðtilfinningu og félagslega
réttlætiskennd. Svo fast sem Einar lifir
með þjóð sinni, með baráttu verkalýðsins
við auðvaldið og ánauð þess, þá er hugur
hans öðrum þræði jafnan í fortíð þjóðar-
innar og sögu, í baráttu við erlent vald og
viðskiptum alþýðu við forna höfðingja.
Vitundin um að vera sonur þjóðar, sem
66