Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.2007, Blaðsíða 4

Eftir Rögnu Sigurðardóttur
ragnahoh@gmail.com
V
ið Hreinn mælt-
um okkur mót á
fámennu kaffi-
húsi í mið-
bænum. Hreinn
tekur á móti
blaðamanni með
brosi og hýr-
leika sem yfirgefur hann ekki þessa
stund sem við spjöllum saman. Ég
byrja á að inna Hrein eftir högum
hans.
Blm.: Ertu enn búsettur í Amst-
erdam?
Hreinn: „Já og hef verið það frá
1971. Það er alveg hægt að vera
þar eins og einhvers staðar annars
staðar. Hins vegar hef ég sama og
ekkert gert í myndlistinni í Hol-
landi um nokkurt skeið. Ég var
með yfirlitssýningu í CIA í Amst-
erdam 1992 og hef sýnt nokkrum
sinnum í galleríinu hjá honum Kees
van Gelder, síðast 1999. Utan Hol-
lands hef ég verið hjá galleríi í Par-
ís og öðru í Berlín en hér heima
hjá i8, svo hafa verið sýningar í
Skandínavíu svo eitthvað sé nefnt.“
Blm.: Sýningin í Serpentine, var
það yfirlitssýning frá öllum ferl-
inum?
Hreinn: „Nei, í rauninni ekki. En
það eru þarna verk sem ná aftur til
sjöunda áratugarins, til dæmis end-
urgerð á einu gömlu verki sem þó
er ekki endurgert nákvæmlega,
heldur er meira eins og saga sem
sögð er í annað sinn.“
Hér er Hreinn að tala um þekkt
listaverk, „Komið við hjá Jóni
Gunnari“, en tilurð þess má rekja
til þess þegar Hreinn fékk að taka
með sér gamla hurð sem lá í reiði-
leysi á vinnustofu Jóns. Eftir að
hurðin hafði legið um tíma hjá
Hreini gerði hann úr henni ljóð-
rænt hugmyndalistaverk, með
strangflatarlegu ívafi.
Þegar litið er yfir feril Hreins
blasir við mikil breidd, ljósmyndir,
textar, skúlptúrar og lágmyndir og
oftar en ekki fundnir hlutir og
textar. Ég velti fyrir mér hvernig
valið hafi verið á sýninguna í Ser-
pentine.
Hreinn: „Sýningin er búin til af
sýningarstjórum og stjórnendum
Serpentine, svona eins og venjulega
er gangur mála. Verkin eru valin
úr öllum ferlinum, en þó er þetta
fyrst og fremst sýning á verkum
sem eru komin dálítið til ára sinna,
það er engin sérstök áhersla lögð á
ný eða nýrri verk, það er kannski
eitt frá síðasta ári, reyndar einn
eða tveir titlar frá 2007, en þeir
eiga rót sína að rekja aftur í tím-
ann. En svo kennir bara svona ým-
issa grasa eins og eðlilegt er. Hefði
ég verið að gera þetta sjálfur hefði
kannski eitthvað verið þarna inni
sem var tekið út, það getur verið.
En ég var mjög sáttur. Serpentine
er fallegur sýningarsalur, gamall
garðskáli staðsettur í Hyde Park
og þarna kemur mikið af fólki.
Ekki síst var ég ánægður með sam-
vinnuna við Serpentine, það er
númer eitt.“
Blm.: Þú fékkst rífandi góða
dóma og sýningin vakti töluverða
athygli.
Hreinn: „Já, svo var nú það. Það
kom svolítið á óvart. Þetta kom
mér reyndar allt á óvart. Þessi sýn-
ing kom upp á með litlum fyr-
irvara. En ég átti góðar stundir
þarna og þetta var skemmtilegt,
þannig er það reyndar mjög oft. Ég
hef allt gott um þetta að segja.“
Blm.: Hvernig líst þér svo á
Hafnarhúsið sem sýningarstað?
Hreinn: „Nú man ég ekkert
hvernig þetta var áður en þessu
var breytt. En ég held að þetta sé
bara flottur og fínn arkitektúr.
Þetta er kassi, og lofthæðin er ekki
meiri en hún er, en ég giska á að
það sem arkitektarnir hafi gert
þarna sé ágætt miðað við það sem
þeir höfðu í höndunum. Svo er
þetta alveg sama sagan þarna og í
Serpentine, en hér er hún sýning-
arstjóri hún Ólöf K. Sigurðardóttir.
Það er svona eins og venjulega, eft-
ir því sem tíminn styttist og þrýst-
ingurinn eykst, þá kemur mynd á
þetta. Ég hreyfi ekkert við rýminu,
geri það sjaldan. Ég bara reyni að
vinna með því. En þetta er til-
tölulega venjulegt allt saman og
hefðbundið. Það þarf lítið að gera.
Gráu súlurnar eru auðvitað þarna
og það er hægt að láta þær fara í
taugarnar á sér. En það er líka
hægt að láta bara eins og þær séu
ekki þarna, og ég fékk það ráð frá
Ólöfu. Annars er maður bara alltaf
að reka sig á þær og er með eitt-
hvert ergelsi út í þær. Já, þetta
húsnæði er bara svona.“
Atómljóð í réttunum
Blm.: Hvernig líður þér þegar þú
ert í Reykjavík, ertu heima hjá þér
hér?
Hreinn: „Já, að heilmiklu leyti.
Þetta heimamál vefst einhvern veg-
inn ekkert fyrir mér. Það gerði það
miklu frekar hér á árum áður. Þá
fannst mér ég stundum vera í ein-
hverju lausalofti. Að koma hingað
er að koma heim að einhverju leyti.
Þarna hinum megin er það þó líka
og kannski meira. En ræturnar eru
hér.“
Blm.: Þú ert Dalamaður, frá Bæ
í Miðdölum, og fórst ungur í mynd-
listarnám.
Hreinn: „Ég er sonur Friðfinns
Sigurðsonar og Elínar Guðmunds-
dóttur, faðir minn var bóndi.
Ég var með þessa áráttu, var
alltaf að teikna og ég fór í mynd-
listarskólann í Reykjavík um fimm-
tán ára aldur, en þar áður var ég í
farskóla frá tíu ára aldri og fram að
fermingu. Ég fylgdist með myndlist
eins og hægt var á sveitabæ á þess-
um tíma en ég er fæddur 1943. Það
voru helst myndir sem birtust í
dagblöðunum. Fyrst hreifst ég
mest af landslagsmeisturunum okk-
ar en mér er líka minnisstæður
pínulítill bæklingur með myndum
eftir Þorvald Skúlason.
Ég var hrifinn af öllu sem var
módern og ekki síst atómskáld-
unum. Ég man vel eftir því að einu
sinni í réttunum þá var strákur á
mínum aldri sem fór með fyrir mig
kvæðið eftir Stein Steinarr, Ég
málaði andlit á vegg. Mér fannst
þetta algjört æði þetta ljóð, það var
náttúrlega mjög róttækt. Já, maður
var ekki einn í heiminum. Og þetta
var allt þarna frá upphafi, áhuginn
á myndlistinni, ljóðinu, arkitekt-
úrnum. En af því að ég teiknaði
hvarflaði ekki að mér að skrifa ljóð,
ekki af neinni alvöru.
Annar mikilvægur atburður í
mínu lífi var tímaritið Líf og list
sem gefið var út um miðja tutt-
ugustu öld. Það fékk ég í bunka og
það hafði mikil áhrif. Eins mynd-
irnar hans Mondrian. Þá sá ég að
þetta var búið mál – við þetta væri
engu hægt að bæta, – en kannski
hægt að gera einhverjar var-
íasjónir. Og svo voru það íslensku
abstraktmálararnir.“
Blm.: Þú hefur þá líklega ætlað
þér að verða málari?
Hreinn: „Ég held það, án þess að
hafa tekið nokkra ákvörðun um
það. Í Myndlista- og handíðaskól-
anum var ég í málaradeild og kenn-
arar eins og Sigurður Sigurðsson
eru mér minnisstæðir. Hann hafði
nú ekki áhuga fyrir því að maður
kæmi þarna inn sem fullskapaður
geómetrískur abstraktmálari eins
og ég var sannfærður um að ég
væri! Hann setti mann í uppstill-
ingar og módel. Kristín Jónsdóttir
frá Munkaþverá, hún kom þarna
inn kornung. Og fleiri. Sverrir Har-
aldsson var heilmikil stjarna. Bragi
Ásgeirsson var þá líka kominn í
grafíkdeildina. Svo eru það ekki
síður félagarnir. Það var til dæmis
Tryggvi Ólafsson, Snorri Sveinn
heitinn, Róska heitin, Ragnhildur
Óskarsdóttir, og Bogga, Borghildur
Óskarsdóttir.
Upp úr þessu fór ég til London
um tíma, það var 1963, við fórum
tveir saman, ég og Sigurjón Jó-
hannsson. Við fórum þar einhvern
skóla sem reyndist síðan alveg
hörmulegur! En þá var ýmislegt á
seyði í London og eftir að við kom-
um aftur heim varð SÚM til og
sýningin sem var í Ásmundarsal
1965. Það var fjögurra manna sýn-
ing; Haukur Dór, sem var í Ed-
inborg, Jón Gunnar, sem var hérna
heima, Sigurjón Jóhannsson og ég,
en svo hélt SÚM áfram og starf-
semi þess var mjög fjölbreytt.
1971 flutti ég til Amsterdam, þá
var ég bara í farangri konunnar
minnar þáverandi sem var að fara
að vinna sem dansari. Það var mjög
heppilegt og fínt, þetta var meg-
inlandið og gott að vera þarna og
er enn, listalífið er mjög fjöl-
breytt.“
Leyndarmál
Blm.: Einhvers konar endurtekning
á sér stundum stað í verkum þín-
um, eldri verk ganga í nýjan líf-
daga eins og hurðin sem við minnt-
umst á áðan.
Hreinn: „Þetta er dálítið hringsól
hjá mér á köflum, farið til baka
stundum, en eitthvað er náttúrlega
í mér í dag sem var ekki þá. Ég fer
ekki mikið á mínar eigin sýningar
eða skoða verkin mín aftur. En
stundum er eitthvað óafgreitt og
hægt að nota það sem efnivið, ég
skoða það þá helst í þeim beina til-
gangi að gera eitthvað við það.
Eitt slíkt verk gengur undir
nafninu Leyndarmál og er birt á
síðu 3 í Lesbók í dag.“
Ég spyr Hrein út í sögu þessa
verks.
Hreinn: „Sagan á bak við það er
Dalamaður frá
Amsterdam
Hreinn Friðfinnsson myndlistarmaður er í fremstu röð íslenskra myndlistarmanna en allt frá sjöunda áratug síð-
ustu aldar hafa ljóðræn og tær listaverk hans vakið athygli jafnt innan lands sem utan. Verk hans hafa verið sýnd
víða um heim, hann var fulltrúi Íslendinga á Tvíæringnum í Feneyjum 1993, en síðast nú í september fékk hann
frábæra dóma fyrir yfirlitssýningu í Serpentine Gallery í London, virtum og heimsþekktum sýningarstað. Nú er
Serpentine-sýningin komin til Reykjavíkur en Hreinn opnaði stóra sýningu á verkum sínum í Listasafni Reykja-
víkur, Hafnarhúsi, í gær.
4 LAUGARDAGUR 3. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók