Morgunblaðið - 16.05.2008, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2008 21
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
„ÉG vil fá garðinn í upprunalegt horf og láta
endurgera hann,“ segir Jón H. Björnsson
landslagsarkitekt um Hallargarðinn við Frí-
kirkjuveg. Nokkuð hefur verið rætt um garð-
inn undanfarið eftir kaup Novators á húseign-
inni við Fríkirkjuveg 11. Fram kom hjá
fyrirtækinu á dögunum að á næstunni yrði
hafist handa við að fullvinna tillögur um við-
hald og breytingar á lóðinni umhverfis húsið.
Þetta tengist breyttri notkun hússins, en þar
er m.a. gert ráð fyrir að koma fyrir fund-
arsölum og almenningssafni um ævi og störf
athafnamannsins Thors Jensen sem lét reisa
húsið.
Jón þekkir vel til Hallargarðsins en
snemma á sjötta áratug síðustu aldar, þegar
hann var nýkominn heim úr háskólanámi í
landslagsarkitektúr í Bandaríkjunum, var
honum falið að hanna garðinn. „Hörður
Bjarnason, skipulagsstjóri ríkisins á þeim
tíma, fékk mig til þess að skipuleggja garð-
inn,“ segir Jón. Hann hélt til Bandaríkjanna
skömmu eftir lok seinni heimsstyrjaldar og
dvaldist þar í alls sjö ár en hann endaði dvöl-
ina á því að aka með bróður sínum þvert yfir
Bandaríkin, norður yfir Kanada og til Alaska.
Þaðan héldu þeir heim nokkru síðar, klyfjaðir
af fræjum, græðlingum og plöntum sem Jón
tók með til Íslands.
Er landslagsgarður
Jón segir að þegar honum voru sýndar til-
lögur að breytingum á Hallargarðinum hafi
hann strax verið andsnúinn þeim. M.a. hefur
verið rætt um að koma fyrir torgi við húsið,
þar sem hægt verði að hafa verk til sýnis á
góðviðrisdögum. Líka hefur verið rætt um að
hægt verði að fara með bíla inn í garðinn við
húsið og tröppur að húsinu verði færðar frá
því að vera við mitt húsið og að öðrum enda
þess.
Jón bendir á að Hallargarðurinn sé hann-
aður í sérstökum stíl, hann sé svokallaður
landslagsgarður með óreglulegum línum.
Þetta sé andstætt garðahönnun í anda for-
malisma, þar sem mikið sé um beinar línur
sem enda í þungamiðju (focal-point). Jón
nefnir sem dæmi um slíka hönnun Háskóla
Íslands og garðinn fyrir framan skólann. Jón
segir að við breytingar á Hallargarðinum
þurfi að huga vel að hlutunum og gæta þess
að þær falli að þeirri heildarhugmynd sem
liggi að baki garðinum.
Hann segir að í gegnum tíðina hafi nokkrar
breytingar verið gerðar á garðinum, án þess
að hann samþykkti þær, enda sé hönnun hans
ekki varin höfundarrétti. Það sem m.a. hefur
verið breytt er að tjörn sem var í garðinum
var fjarlægð og hefur Jón ekki skýringar á
því hvers vegna svo er. Á gömlum myndum
má sjá að borgarbörn hafa mörg hver
skemmt sér prýðilega við Tjörnina meðan
hennar naut við og notið þess að leika sér við
hana á sólskinsdögum. Tjörnina prýddi jafn-
framt fallegur gosbrunnur með litlum dreng á
svansbaki. Jón segir gosbrunninn hafa horfið
og verið sé að leita að honum. „Ég vona að
hann finnist. Ég sá hann síðast í vinnuskúr
hjá garðyrkjumönnum borgarinnar,“ segir
hann. Hann sér eftir Tjörninni, sem hann
segir hafa verið eitt aðalatriða garðsins.
Hönnunin á enn rétt á sér
Fleira sem breytt hefur verið eru hellur í
göngustígum garðsins. Þeir voru lagðir
óregluegum hellum sem Jón lét gera sér-
staklega. Í þær var notað hvítt sement sem
entist illa. Í staðinn voru lagðar ferkantaðar
hellur sem Jón segir engan veginn falla að
bogadregnum línum gangstíganna.
Fleiru hafi verið breytt, til að mynda komið
fyrir styttum, sem Jón hefði viljað sjá á öðr-
um stöðum í garðinum, svo þær féllu betur að
hönnun hans, til dæmis minnisvarði um Thor
Jensen og Þorbjörgu konu hans.
Jón segist telja að sú hönnun sem hann
hafði að leiðarljósi fyrir um 55 árum eigi enn
fullan rétt á sér. „Það þarf að gera þetta í
samvinnu við nýja eigendur. Ég óska þeim til
hamingju með að hafa eignast húsið. Ég er
nýbúinn að lesa bókina um Thorsana og áður
um Thor Jensen, sem var í tveimur bindum.
Ég er mjög ánægður með að þeir skuli eign-
ast húsið til minningar um Thor Jensen. En
það þarf að vera góð samvinna um húsið, svo
bæði þeir og ég, fyrir hönd borgarinnar, get-
um verið ánægðir,“ segir hann. Sjálfur er Jón
í varastjórn nýstofnaðra Hollvinasamtaka
sem hyggjast berjast fyrir því að garðurinn
verði færður í upprunalegt horf.
„Vil fá garðinn í upprunalegt horf“
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Garðhönnun Jón H. Björnsson teiknaði Hallargarðinn árið 1953, en garðurinn var tekinn í
notkun 18. ágúst 1954. Í honum var m.a. tjörn sem var vinsæl hjá börnum í borginni.
Í HNOTSKURN
»Jón var fyrsti menntaði landslags-arkitektinn sem tók til starfa hér á
landi.
»Hann stundaði fyrst nám við Garð-yrkjuskóla ríkisins og var svo tvö ár við
garðyrkjuskóla á Long Island í New York.
»Þá fékk Jón inngöngu í Cornell-háskólaog lauk þaðan meistaraprófi sem lands-
lagsarkiktekt 1951.
»Hann stofnaði m.a. gróðrarstöðinaAlaska og kenndi skrúðgarðyrkju hér á
landi.
Jón H. Björnsson
hannaði Hallargarðinn
SÉRSTAÐA leikársins sem senn lýk-
ur hjá Leikfélagi Akureyrar er að
gestirnir hafa aldrei verið fleiri í sögu
leikfélagsins, en fjörið heldur reyndar
áfram alveg út þennan mánuð. Óhætt
er að segja að allar sýningar leikárs-
ins, Óvitar, Ökutímar, Fló á skinni og
Dubbeldusch hafi notið mikilla vin-
sælda en yfir 40.000 manns hafa sótt
sýningar LA í vetur. Það er 40%
aukning frá fyrra leikári, sem þó var
metár.
Tvö verk í viðbót í maí
Fljótlega verður boðið upp á tvær
gestasýningar sem leikhúsið hefur
valið og í Samkomuhúsinu fóstrar LA
um þessar mundir ungu kynslóðina á
Akureyri og Eyjafjarðasvæðinu, sem
frumsýndi hinn 8. maí söngleikinn
Wake me up eftir Hallgrím Helgason.
Leikstjóri sýningarinnar er Guðjón
Davíð Karlsson og hafa áhorfendur
tekið verkinu mjög vel; í upphafi var
stefnt að þremur til fimm sýningum
en ljóst er að þær verða a.m.k. níu.
Gestasýningar LA nú í maí eru
Killer Joe, eftir Tracy Letts, og Alveg
brilljant skilnaður eftir Geraldine Ar-
on. Hið fyrra er óvægið og áhrifamik-
ið nútímaverk, spennandi, átakanlegt
og bráðfyndið – eins og María Sigurð-
ardóttir, nýráðinn leikhússtjóri LA,
kemst að orði.
Sýningar á Killer Joe verða í Rým-
inu frá 22. til 25. maí, en þess má geta
að sýningin var tilnefnd til átta
Grímuverðlauna í fyrra.
Edda Björgvinsdóttir hefur flutt
einleikinn Alveg brilljant skilnaður
fyrir rúmlega 30.000 áhorfendur á
rúmlega fjórum árum og verður í
Samkomuhúsinu frá 29. til 31. maí.
Nýr leikhússtjóri LA er að leggja
síðustu hönd á skipulag næsta leikárs
2008. Þrír fastráðnir leikarar hverfa
suður yfir heiðar og mega leikhús-
gestir því eiga von á nýjum og spenn-
andi listamönnum á fjölum LA á
næsta leikári, að sögn Maríu.
Ákveðið hefur verið að taka Óvita
aftur upp í haust og LA hefur þegar
valið eina af gestasýningum næsta
leikárs; það er sýningin Fool for love,
sem sýnd verður í Rýminu í septem-
ber nk. Þetta verðlaunaleikrit eftir
Sam Shephard var sýnt fyrir fullu
húsi í Reykjavík sl. vetur og hlaut ein-
róma lof gagnrýnenda. KK, sem leik-
ur í sýningunni, semur einnig tónlist-
ina.
Skemmta en hreyfa við
Önnur verkefni vetrarins hjá LA
verða kynntn í ágúst næstkomandi, í
upphafi leikársins, en María lofar fjöl-
breyttu verkefnavali þar sem allir
ættu að geta fundið eitthvað við sitt
hæfi.
„Við ætlum að endurvekja saka-
málaleikritin, taka á brennandi mál-
um í samtímanum og krydda svo allt
með því að kitla hláturtaugarnar svo
um munar,“ segir hún. Nýr leikhús-
stjóri hefur fullan hug á að halda á
lofti merki LA sem eins besta leik-
húss á landinu, þar sem gæði, fjöl-
breytni og metnaður ráða ríkjum. LA
ætlar að halda áfram að skemmta
fólki, hreyfa við fólki og skipta það
máli,“ segir María.
Líflegt vor hjá
Leikfélaginu
Vinsælt Úr Óvitum, en þeir verða
teknir til sýninga á ný í haust.
FRUMFLUTT var í gær nýtt lag eftir Sigurð Helga
Oddsson, fyrrverandi konsertmeistara MA, við fyrsta
hluta ljóðaflokks Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi,
sem saminn var fyrir hálfrar aldar afmæli skólans árið
1930. Þann 19. maí sama ár voru staðfest lög um
menntaskóla á Akureyri og því tvöföld ástæða til há-
tíðahalda, sem fram fóru á Möðruvöllum í Hörgárdal
31. maí og á Akureyri 1. júní. Fyrri daginn brautskráði
skólameistari, Sigurður Guðmundsson, 52 gagnfræð-
inga og 15 stúdenta. Lokakafli ljóðaflokks Davíðs, Und-
ir skólans menntamerki, hefur síðan verið skólasöngur
MA við lag Páls Ísólfssonar en karlakórinn Geysir söng
kafla úr hátíðarljóðunum á Möðruvöllum. Sigurður
Helgi, stúdent 2006, samdi hins vegar lag við fyrsta
kaflann – Vorið er komið heim í Hörgárdalinn – sem
hann lék á flygilinn í löngu frímínútum í gærmorgun í
Kvosinni, samkomusal MA, fyrir nemendur og kenn-
ara. Hópur MA-inga, sem hann hafði æft, söng lagið.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
„… heim í Hörgárdalinn“
MALBIKUN flugbrautarinnar á
Akureyri hefst um miðjan júní en
verkinu lýkur ekki fyrr en á næsta
ári eftir að brautin hefur verið lengd.
Samningur um malbikunina var und-
irritaður í vikunni.
Það er fyrirtækið Hlaðbær-Colas
sem vinnur verkið fyrir Flugstoðir.
Tilboð fyrirtækisins var það eina
sem barst og var 719 milljónir, um
111% miðað við kostnaðaráætlun.
Alls þarf um 40 þúsund tonn malbiks
í verkið og er um að ræða lang-
stærsta malbikunarverkefni hér á
landi í nokkur ár – síðan lagt var á
Reykjavíkurflugvöll árið 2001, en í
það verkefni voru notuð 45 þús. tonn.
Vinna er um það bil að hefjast við
gerð öryggissvæðis við norðurenda
flugbrautarinnar. Í sumar verður
brautin öll malbikuð sem og örygg-
issvæðið við norðurendann en leng-
ingin til suðurs og öryggissvæði þar
strax næsta sumar eftir að lenging-
unni lýkur. Malbikunin hefst um
miðjan júní og stendur líklega yfir í
fimm vikur.
Malbikað fyrir 711 milljónir
AKUREYRI