Morgunblaðið - 15.08.2008, Blaðsíða 20

GREIÐSLUR
TIL BÆNDA
20 FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
EndurvakiðsamstarfSjálfstæð-
isflokks og Fram-
sóknarflokks í
borgarstjórn, sem
oddvitar flokkanna kynntu í
Ráðhúsi Reykjavíkur í gær-
kvöldi, er líklegt til að koma
festu aftur á stjórn höfuðborg-
arinnar. Borgarbúar eru búnir
að fá sig fullsadda af hringl-
andahættinum sem einkennt
hefur starf borgarstjórnar
undanfarna mánuði. Meiri-
hlutaskipti nú eru skárri en
áframhaldandi óstjórn.
Búið er að taka upp þráðinn
aftur þar sem frá var horfið
þegar Björn Ingi Hrafnsson,
þá borgarfulltrúi Framsókn-
arflokksins, ákvað að slíta
samstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn í október 2007 í kjöl-
far REI-málsins svokallaða.
Vonandi hafa allir borgar-
fulltrúar Reykvíkinga lært
sína lexíu af þeim pólitíska
sirkus. Núverandi samstarf
Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks verður að halda
til loka kjörtímabilsins.
Niðurstaðan sem liggur fyr-
ir var eina rétta lausnin í stöð-
unni. Samstarf Ólafs F. Magn-
ússonar og borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins var kom-
ið á endastöð. Það skorti á
samstöðu í mikilvægum mála-
flokkum og þýðingarminni mál
sem hefðu átt að vera auðleyst
voru blásin út. Það skorti
traust og festu í pólitískri
stefnumótun og ákvarð-
anatöku.
Mikilvæg verkefni eru
framundan. Meiri-
hlutinn í borgar-
stjórn verður að
hafa styrk til að
móta fjárhags-
áætlun Reykjavík-
urborgar að teknu tilliti til
ástands efnahagsmála. Það
eru hagsmunir borgarbúa og
um leið landsmanna allra.
Það kom ekki á óvart að þau
Hanna Birna Kristjánsdóttir
og Óskar Bergsson voru fljót
að komast að sameiginlegri
niðurstöðu um stefnu nýs
meirihluta. Nýtt fólk, sem
ekki ber REI-klúðrið á herð-
unum né hafði forystu um
samstarf við F-listann, getur
leyft sér þau forréttindi að
horfa fyrst og fremst fram á
veginn. Þau ætla að byggja á
málefnasamningi sem lagt var
upp með í upphafi kjör-
tímabilsins og átti að gilda í
fjögur ár. Að viðbættum
áherslum vegna erfiðrar stöðu
efnahagsmála er mótuð stefna
sem gagnast borgarbúum til
langs tíma. Á það hefur skort
við stjórnun borgarinnar.
Gangi áætlanir eftir verður
Hanna Birna Kristjánsdóttir
nýr borgarstjóri Reykjavíkur í
næstu viku. Pólitísk forysta
hennar við myndun nýs meiri-
hluta sýnir að hún ráði vel við
það verkefni. Það mátti líka
sjá þegar hún svaraði fjöl-
miðlafólki í gærkvöldi með
Óskar Bergsson sér við hlið.
Það eru því loksins líkur á að
endurvakið samstarf milli
þessara flokka með nýju fólki í
forystu komi aftur á festu í
stjórn höfuðborgarinnar.
Niðurstaðan sem
liggur fyrir var eina
rétta lausnin}
Haldið áfram
Foreldrar vistabörnin sín
mun skemur á leik-
skólum Reykjavík-
ur en þeir hafa
greitt fyrir, sam-
kvæmt könnun leikskólaráðs.
Þetta þýðir, að þótt barn sé
skráð í allt að níu og hálfs tíma
vistun á dag, þá dvelur það ekki
svo lengi á leikskólanum.
Raunar dvelja 90% barna
skemur á leikskólum en
greiddur dvalartími þeirra gef-
ur færi á, eins og Þorbjörg
Helga Vigfúsdóttir, formaður
leikskólaráðs, bendir á.
Könnun leikskólaráðs er
þarft innlegg í umræðuna. Þor-
björg Helga bendir réttilega á
að niðurstaðan endurspegli að
foreldrar geri sitt allra besta til
að sækja börnin sín eins fljótt
og þeir geti.
Þetta hefði átt að vera öllum
ljóst, án þess að könnun leik-
skólaráðs kæmi til. Auðvitað
reyna foreldrar að ná í börnin
sín eins fljótt og þeir geta, til að
njóta sem mestra og bestra
samvista við þau. Samt er það
svo, að mörgum
þykir sæma að
reka upp rama-
kvein þegar talað
er um vistun barna
á leikskólum og
segja berum orðum að þar sé
börnunum komið í langa
„geymslu“ – og oft að óþörfu.
Fyrir utan hversu neikvæð
sú umræða er fyrir það faglega
starf sem unnið er á leikskól-
unum, þá eru þetta heldur nöt-
urlegar kveðjur til foreldra.
Þeir setja börn sín ekki í
„geymslu“ heldur á leikskóla
þar sem metnaður í skólastarfi
ræður ríkjum. Þeir kjósa hins
vegar að hafa dvöl barna sinna
sveigjanlega. Sá sveigjanleiki
næst með því að skrá börnin í
vistun allan daginn, án þess að
nýta þann tíma allan. Umræð-
an er „of mikið á neikvæðum
nótum, að börn séu lengi á leik-
skólum og jafnvel lengur en
foreldrarnir eru í vinnunni,“
eins og Þorbjörg Helga segir.
Könnun leikskólaráðs varpar
óneitanlega jákvæðara ljósi á
málið.
Könnun leik-
skólaráðs er þarft
innlegg í umræðuna}
Greitt fyrir sveigjanleika
F
æstum þykir sekúnda lengi að
líða. En einn sjöhundraðasti úr
sekúndu? Slík mælieining heyr-
ist nú ítrekað þegar verið er að
herma frá úrslitum á yfirstand-
andi Ólympíuleikum. Blasir ekki við að
skammt undan sé algert stopp? Að menn
komist einfaldlega ekki lengra, hærra, hrað-
ar? Að maðurinn sé kominn að einhvers kon-
ar mærum. Og úr því að mannslíkaminn er
kominn að þolmörkum þarf að grípa til hjálp-
armeðula til að þoka honum lengra. Að koma
fyrstur í mark er ekki nema hálfur sigur, þá
tekur þvagprufan við. Á efnafræðistofum
liggur mannafli yfir að semja efnablöndur
sem auki afköst, byggi upp vöðva, auki úthald
– og sleppi jafnframt framhjá sýnatökum.
Ofkeyrslan á íþróttafólki nú um stundir
stangast illyrmislega á við einkunnarorðin kunnu um
mens sana in corpore sano. Meiðslin sem hrjá íþrótta-
menn eru orðin fastur hrakfallabálkur fjölmiðlanna.
Liðbönd, hné, mjaðmir, axlir – líftími íþróttastjarna
verður æ skemmri. Við horfum á þær skjótast upp á
himininn og loga skært í þrjú ár, svo byrjar hrapið:
ökklinn, hnéð, olnbogi, öxl…
Núverandi Ólympíuleikar hafa vakið upp minningar
um aðra fræga leika, þá sem haldnir voru í Berlín 1936.
Einnig þá hugðist alræðisríki gera leikana að sjónarspili
fyrir mátt sinn og megin. Meðal áhorfenda var 34 ára
rithöfundur ofan af Íslandi:
„Ekkert er jafn fjarri því að túlka styrkleik og kraft
sem þessi æðisgeingni blóðspreingur, þessi hinsta
spenníng hinstu krafta, einsog í dauðastríði, til að ná
marki… Fyrsta skylda leiksins er hin sama og list-
arinnar, að yfirvinna alla áreynslu, gera alt útlægt sem
ber nokkurn keim af erfiðismunum.“ (Hall-
dór Laxness, Dagleið á fjöllum bls. 270).
Og rithöfundinum þótti sem leikarnir
væru ávæningur um ógöngur heimskapítal-
ismans um þær mundir, en þremur árum
síðar brast á heimsstyrjöldin með sinni alls-
herjar tortímingu á mönnum og mann-
virkjum, þar á meðal Ólympíuleikvanginum
glæsta í Berlín.
En Ólympíuleikarnir í Kína árið 2008,
hvað boða þeir? Hvað eftir annað hefur
óboðinn gestur stolið senunni: mengunin.
Sem er víðtækasta birtingarmynd þess upp-
gangs sem Kínverjar vilja sýna heiminum
um þessar mundir. Hér á Íslandi var í síð-
ustu viku birt Skýrsla vísindanefndar um
loftslagsbreytingar. Sennilega hefði þótt
saga til næsta bæjar ef einhver hefði fyrir
mannsaldri spáð að jöklar yrðu horfnir af íslenskum
fjöllum um miðja næstu öld – með tilheyrandi eldvirkni.
Og vakti athygli að þær ályktanir sem helst voru dregn-
ar af kempum orkugeirans voru á þá lund að þar með
mætti kreista meiri orku út úr íslenskum fallvötnum – á
meðan jöklarnir væru í bráðnun! Og hefði Loðvík 16.
ekki getað komist betur að orði í aðsigi hinna þjóð-
félagslegu hamfara frönsku byltingarinnar: „Það lafir
meðan ég lifi“.
En líka mætti segja eins og Þórarinn Eldjárn í loka-
erindi Disneyrímna:
Allt fer þá að illri spá,
eitt mun sungið þema.
Hljómur sá mun heiminn þjá,
hann er dæmdur – nema
peturgun@centrum.is
Pétur
Gunnarsson
Pistill
Blóðsprengur
Lambakjötið hækkar
um allt að 10-14%
FRÉTTASKÝRING
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
S
amkvæmt verðskrá Norð-
lenska matborðsins ehf.
fyrir sauðfjárafurðir í
haust fá bændur um 15%
meira fyrir alla kjöt-
flokka miðað við 2007 og greiðslur
fyrir útflutningskjöt hækka um 29%.
Verðhækkunum til framleiðenda
verður að mestu veitt út í verðlagið
og segir Sigmundur E. Ófeigsson,
framkvæmdastjóri Norðlenska, að
gera megi ráð fyrir 10 til 14% hækk-
un til neytenda.
Vegið meðalverð á dilkakjöti til
bænda var 363 krónur fyrir hvert
kíló haustið 2007. Stjórn Lands-
samtaka sauðfjárbænda lagði til í
vor að lágmarksverð yrði 461 kr.
Ennfremur var samþykkt að kjöt til
útflutnings hækkaði einnig um 98
kr. kílóið og færi í 335 kr. Sam-
kvæmt verðskrá Norðlenska er það
305 kr. og á fjórum helstu flokk-
unum á innanlandsmarkaði er mis-
munurinn á verðskránni og viðmið-
unarverðinu 39 til 47 krónur á kíló.
Langt undir væntingum
„Þetta er langt undir væntingum
sem bændur hafa í ljósi kostn-
aðarhækkana,“ segir Haraldur
Benediktsson, formaður Bænda-
samtaka Íslands. Hann bendir á að
áburður hafi hækkað um 68 kr. á
hvert framleitt kg að meðaltali á
árinu en hækkunin á afurðaverðinu
nemi 58 kr. „Þetta gengur ekki,“
bætir hann við og segir mikilvægt að
menn setjist niður og fari yfir allan
ferilinn. Hafa beri í huga að bændur
fái ekki nema liðlega 30% af end-
anlegu verði. „Það gengur ekki að
bændur sitji uppi með allt tapið,“
segir hann.
Norðlenska áréttar að verðskráin
sé ekki endanleg og verðið geti
breyst til samræmis við verðskrá
annarra stórra sláturleyfishafa.
Haraldur segir að svo virðist sem
rými sé til frekari hækkana og eðli-
legt sé að nota það bændum til hags-
bóta. „Þetta þýðir algjört launa-
leysi,“ heldur hann áfram og segir
sjálfgefið að bændur gefist upp þeg-
ar þeir hafi ekki lengur upp í kostn-
að.
Þolir ekki meiri hækkun
Sigmundur segir að viðmið-
unarverð LS þýði 20-25% verðhækk-
un á markaði og það gangi ekki.
Svínakjöt hafi til dæmis hækkað um
16% á sl. tveimur árum og nautakjöt
um 11%. Lambakjötið hafi hækkað
um 6-7% í fyrra og mikil hækkun til
viðbótar kæmi niður á sölu kjötsins.
Sviptingar í fjármálaumhverfinu
skapa mikla óvissu. Sigmundur segir
óvíst hvort fjármálastofnanir hefðu
fjármagnað afurðalán ef hækkunin
væri meiri. Fyrirtækið verði að sýna
trúverðugleika þannig að það geti
haldið starfseminni áfram.
Sala á dilkakjöti dróst saman um
4% á síðastliðnum 12 mánuðum.
Haraldur segir að samdrátturinn
þýði ekki sjálfkrafa að ekki sé hægt
að hækka afurðaverðið meira til
bænda, því mikil hagræðing hafi átt
sér stað í þessum geira á und-
anförnum árum.
Samkvæmt tillögum markaðsráðs
fer útflutningsskyldan úr 16% í 28%.
Vegna stöðu krónunnar fá bændur
kjaraleiðréttingu í gegnum útflutn-
inginn með 29% hækkun og segir
Haraldur það jákvætt.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Samdráttur Mikil samkeppni er á kjötmarkaði. Sala á lambakjöti hefur
dregist saman og Norðlenska segir að kjötið þoli ekki mikla hækkun.
AFURÐASTÖÐVAR hafa fengið
vaxta- og geymslugjald til að vega
upp á móti þeim kostnaði sem því
fylgir að kaupa kjötið á haustin og
selja það síðan allt árið. Þetta gjald
hefur verið lækkað verulega og
þess í stað hafa bændur fengið
hluta þess í beingreiðslu sem gæða-
stýringarálag. Bóndinn fær þannig
um 45 til 50 krónur á hvert fram-
leitt kíló.
Í fyrra nam sauðfjárslátrunin
8.644 tonnum og er Norðlenska
með um 21%. Sigmundur E. Ófeigs-
son segir að kjötsala hafi aukist um
300 tonn síðustu 12 mánuði en á
sama tíma minnkaði sala á lamba-
kjöti um 300 tonn. Til þess að halda
í horfinu miðað við aðrar kjötteg-
undir hefði lambakjötssalan átt að
aukast um 100 tonn, miðað við tæp-
lega 30% markaðshlutdeild.