Skinfaxi - 01.04.1930, Blaðsíða 24

120
SKINFAXI
Þar næst kom „Poul Nolsöe. Lívssöga og yrkingar“, 340 bls.,.
og svo „Föroyiskt fornbrævasavn I.“, „Etymologisk Ordbog.
over det norröne Sprog paa Shetland“ eftir hann er merki-
leg fyrir norræn málvísindi yfirleitt, og þýðing hennar nær
enn þá yiðar yfir. Hann lézt 1918, 54 ára gamall. —- A. C. Ev-
ensen prófastur, sein lézt 1917, aðeins 42 árá gamall, safna'ði
efni í lesbækur, sem hann gaf lit og notaðar hafa verið í skól-
um vorum siðan. — J. Dahl, núverandi prófastur vor, hefir
Þýtt meginhluta Nýja testamentisins og nokkrar bækur úr
Gamla testamenti á færeysku. — Gróður er og kominn í fagr-
ar bókmenntir vorar. Mergð kvæða hefir komið út, og söinu-
leiðis skáldsögur og sjónleikir. En hér skal ekki farið lengra
út í bókmenntasöguleg efni.
VI.
Hér hefir sýnt verið fram á, að danska valdið hefir verið
oss meinlega til fyrirstöðu i þjóðernisstarfi voru. Það hefir
þrýst oss niður i hvert sinn, sem vér höfum reynt að rísa á
fætur. Þegar það hefir gefið eitthvað mcð annari hendinni,
hefir það tekið meira aftur með hinni. En jafnframt valdinu
eiga Danir einnig sína menningu, og margir mætustu menn,
er borið hafa menningu þeirra uppi, hafa ætíð sýnt þjóð-
ernisstarfi voru velvild. Þeir hafa oft rétt oss hjálparhönd,
er þörfin var mest. Hér skulu nefnd nokkur dæmi.
1810 lagði valdið niður lögþing vort, sem þá var meira en
900 ára gamalt, og fáum árum áður hafði lærði skólinn far-
ið sömu leið. Þá voru uppi menntamennirnir Rasmus Rask
og Carl Christian Rafn, sem hvor fyrir sig reyndi að hjálpa
oss i andlegum efnum. Rask gaf gaum að færeyskri tungu,
og hann var kunnugur starfi Svabos til að varðveita bók-
menntir vorar. Og liann skrifaði einnig dálítið um færeyska
málfræði í íslenzka málfræði sina, sem út kom 1811. Rafni
var það öðrum fremur að þakka, að bókasafn Færeyjaamts
var stofnað og reist hús fyrir það 1828. 1845 stofnaði danska
valdið danska skóla fyrir færeysk börn i Freyjum. Sama
árið sendi vísindamaðurinn og frelsishetjan Svend Grundt-
vig út hina stórmerkilegu bók sína: „Dansken paa Færöerne
Sidestykke til Tysken i Slesvig“*), og telur þar fram þær
mörgu og grófu syndir, sem danska valdið liafði á samvizk-
unni. — Aldrei hefir danska valdið sýnt móðurmáli voru
meiri harðneskju en á síðustu 20 árum; en aldrei hafa mennta-
*) Gefin út að nýju af Chr. Matras. Tórshavn 1925.