Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Blaðsíða 36

Olíuskipafloti Shell
Hinn 4. apríl 1950 stjórnaði Margrét prinsessa
hátíðlegri athöfn er nýjasta og stærsta skip olíuflutn-
ingaflota Shell e. s. „VELUTINA", sem er 28.000
lestir D. W., 643 fet á lengd og 80 fet 6 þuml. á breidd
var hleypt af stokkunum í Wellsend- on- Tyne, nærri
Newcastle. Er þetta stærsta olíuflutningaskipið, sem
byggt hefir verið í Bretlandi. Fyrir 58 árum var skipi
hleypt af stokkunum í West Hartlepool, sem er aðeins
30 mílur frá Newcastle. Vakti sá atburður mikla athygli,
með því þar var um að ræða fyrsta olíuflutningaskipið,
sem byggt var fyrir Shell, en það var e. s. „MUREX“,
5.010 lestir að stærð, og eitt fyrsta skipið, sem flutti olíu
í heilum förmum. „MUREX“ var aðeins 338 fet á
lengd og 43 feta breitt, en var þá hin mesta nýjung.
Samt var það ekki fyr en eftir tafsamar samningsum-
leitanir að það tókst að knýja stjórn Sueskurðarins til
að leyfa „MUREX“ að flytja fyrsta ljósolíufarminn
gegnum skurðinn. Var olía þá álitin mjög hættulegur
varningur.
Nú er olía verðmesti farmurinn, sem fluttur er í
skipum. Hvaða dag sem var á árinu sem leið mátti
gera ráð fyrir að um 700 skip hlaðin um 70 miljón
tunnum af olíu, sem gat verið £75.000.000 virði, væru
til sjós. Sex hundruð skip kunnu að vera á útleið með
kjölfestu, um 400 í höfnum við hleðslu, affermingu
eða viðgerðir og uni 150 í smíðum. Úr olíuflutninga-
skipum þessum kom sá dýrmæti vökvi, sem er notaður
^á einn eða annan hátt til brennslu og smurningar nær
allra vélknúinna tækja, sem til eru.
Tíu hundraðshluta af olíunni í heiminum framleiðir
Royal Dutch/Shell félagssambandið, sem nú rekur um
300 millilandaskip í eigin eign eða á leigu til að flytja
olíuna og það, sem úr henni er unnið. Olíuflutninga-
skipin, sem er í eign félaganna, sigla undir ýmsum
þjóðfánum, en flest þó hollenskum og brezkum. Þau
eru þó öll auðkennd með félagsfánanum. Leiguskipin
sigla einnig undir ýmsum þjóðfánum.
Skip þessi flytja allskonar olíutegundir, þar á meðal
hráolíu, benzín, Ijósolíu, steinolíu, gasolíu, dieselolíu og
brennsluolíu, asfalt, bik og ýmsar tegundir smurnings-
olíu frá um 25 hleðsluhöfnum í um 250 affermingar-
hafnir í 30 löndum eða þar yfir. Aðallega er siglt frá
Karabiska hafinu, Persíuflóa og Austur- Indíum til
hafna í Evrópu, Vesturheimi og Austurlöndum.
Stjóm flotana.
Shell flotanum er stjórnað frá Lundúnum, en hópur
manna þar sér um að hráolía og afurðir séu fluttar á
staði þar sem þeirra þarf með og það þannig, að gem
minnst farrými fari í súginn og sem minnst sé siglt
með kjölfestu, enda er það haft í huga að olía er
eingöngu flutt aðra leiðina.
Fyrsta skrefið við lausn þessa máls er að skipta
flotanum í tvo aðalflokka, sem nefnast svört og hvít
skip.
Svört skip flytja hráolíu og brennsluolíu, en þau
hvítu léttari tegundir, mótor- og flugvélabenzín, ljósolíu
o. þ. u. 1., en ekki er þægilegt að nota sömu skip til
þessara verka. Hvítt skip getur þó tekið svartan farm
ef það er útbúið upphitunartækjum eða ekki þarf að
hita olíuna, en áður en svart skip tekur hvítan farm
þarf að hreinsa það vel.
Er skipaflokkum þá skipt í tvennt eftir landsvæðum,
vestur- og austurflokk, en það auðveldar meðferð og
umsjón. Skip í austurflokknum verða þó að koma heim
á vissu millibili til að skipta um áhafnir og fara í
þurrkví, og þurfa þá skip úr vesturflokknum að taka
við, þannig að sem minnstur aukakostnaður bakist.
Undirbúningsáætlanir eru gerðar innan þessa ramma.
Heldur það starf áfram án afláts. Meðan verið
er að afferma skip í höfn, er annað á leið þangað
og verið að gera áform um fleiri far-ma. Birgðakönnun
er jafnan gerð og eru áætlanir skipanna gerðar þi'já
mánuði fram í tímann, þótt þær séu að sjálfsögðu
breytingum undirorpnar allt fram að því að skipin eru
hlaðin, og stundum þarf að hafa skipti á áfangastöðum
skipa. Staðið er í símskéytasambandi við allar dreif-
ingarstöðvar Shell, sem tilkynna birgðir sínar og
væntanlegar þarfir, en samkvæmt þeim tilkynningum
eru áætlanir skipanna gerðar og úr þeim bætt eftir
þörfum. Halda verður birgðum af unninni olíu og'
framleiðsluáætlunum í réttu hlutfalli við markaðsþarfir
og áætlanir skipanna.
Ekki er rekstur olíuskipaflota Shell eins einfalt atriði
eins og þessi stuttlega frásögn gefur í skyn. Þótt
gerðar hafi verið ágætlega hagkvæmar áætlanir fyrir
skipin, geta ófyrirsjáanlegar breytingar á markaðsþörf-
um og bilanir á skipum gert þær að engu. Aðrir örðug-
leikar koma einnig til greina. O.líuflutningaskip í milli-
landasiglingum eru allt frá 5.000 upp í 30.000 lestir
að stærð. Hraði þeirra er allt frá 9 upp í 17 hnútar.
Hvert skip er búið nokkrum geymum fyrir ýmsar
tegundir olíu og með því geymafyrirkomulagið er ekki
eins í öllum skipunum, verða þeir, sem stjórna ferðum
skipanna, að hafa mikla reynslu til að geta tryggt rétta
dreifingu vörunnar. Olían verður að vera laus við sora
og stranga aðgæslu þarf við meðferð hinna ýmsu
olíutegunda, þegar þeim er rennt um pípurnar við
172
VIKINBUR