Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Blaðsíða 51

iélar
£kip
Gæzla kælivéla í skipum
Framh. úr síðasta blaði.
Þrýstimismunur.
Það er ofur skiljanlegt, að magn það af kælivökva,
sem streymir gegnum þenslulokana, er mjög háð því,
hve mikill þrýstimismunur er í leiðningunni. Venjulegir
lokar eru gerðir til að vinna við 60 lbs. þrýstimismun.
Er það talið hæfilegt fyrir öll venjuleg kerfi. Stundum
getur þó staðið svo á, að skipið sigli yfir haf, þar sem
hitastig sjávar lækkar, og fellur þá þrýstingurinn yfir
þjöppunni, eða í þéttaranum, og raskast þá þrýstimis-
munurinn. Hinir hitastilltu þenslulokar geta þá ekki
fætt nægilega lágþrýstihliðina á kerfinu eða eiminn.
Til þess að fyrirbyggja þetta, t. d. í alveg sjálfvirkum
kælikerfum, er settur stillir á kælivatnið. Þessi stilli-
loki er gerður þannig, að hann temprar vatnsrennslið
gegnum þéttarann, svo að vökvaþrýstingurinn í hon-
um haldist óbreyttur, en þá helst og einnig jafn þrýsti-
mismunur við þenslulokana.
Raki.
Jafnhliða lækkun þrýstingsins á kælivökvanum við
eða í þenslulokunum, fylgir einnig lækkun á hitastig-
inu. Freon kælivökvi og vatn geta ekki blandast saman.
Af því leiðir það, að sé nokkur minnsti vottur vatns
í kælivökvanum, frýs það samstundis við kuldarm á
soghliðinni. Þetta er algengasta truflunin við þessa
loka. Til þess að koma í veg fyrir raka í kælikerfum,
eru þau yfirleitt búin pípulaga vökvaþurrkara. Er hann
fylltur hreinsiefnum, svo sem activatet alumiina eða
silica gel, draga þau til sín vatnið úr kælivökvanum.
Gasmyndun í vökvaleiðningunni.
Þegar kælivökvinn yfirgefur þéttarann, er hann á
hámarki hita og þrýstings. Haldi hann þessu jafn-
vægisástandi á leið sinni um vökvakerfið, nær ó-
blandaður vökvi að streyma um opið á þenslulokunum
eins og vera ber. Verði hins vegar hið minnsta þrýsti-
fall í vökvaleiðningunni, eimist lítið eitt af vökvanum,
en nóg til þess að trufla framrennslið eða minnka, og
niður í það hitastig, sem svarar til hins lækkaða þrýst-
ings. Rúmmál þessa gass er mikið í samanburði við
rúmtak vökvans. Sé það fyrir hendi, margfaldast rúm-
mál þess, sem um opin á þenslulokunum verður að
fara. Árangurinn verður sá, að lokarnir geta ekki fætt
eimana eins vel og með þarf.
Þrýstiloft í vökvaleiðningunni orsakast af eðlilegri
gegnstreymismótstöðu, sem á sér stað í öllum pípum.
•9
Er það því fyrirkomulagsatriði að gera það eins lítið
og verða má.
Þá er og annað atriði, sem orsakar þrýstifall í
vökvaleiðningunni. Freon-12 kælivökvinn er þungur, og
ef þenslulokarnir eru settir nokkuð hærra en móttak-
ararnir, á sér stað þrýstifall, sem svarar til vökva-
þungans á þeirri hæð. Með Freon-12 kælivökva verður
þrýstifallið 1 lbs. við hvern 1,8 feta hæðarmismun.
Nú liggur það í augum uppi, að nærtækasta aðférð
til að ráða bót á þessu, væri að koma fyrir aukakæl-
ingu á vökvanum áður en hann fer inn í leiðninguna,
bæta þannig um ástand hans, sem mundi vega á móti
smáveigis lækkun á þrýstingnum. Venjulega ráðið við
þessum erfiðleikum er hins vegar það, að koma fyrir
hitabreyti í vökva eða sogleiðninguna, og verður hon-
um lýst hér á eftir.
„Þrýstileiðslu-sogleiðslu“ hitabreytir.
Kæligasið frá eiminum er, þrátt fyrir nokkra yfir-
hitun, allmikið kaldara en að svari til þéttiþrýstingn-
um. Það býr því yfir möguleika til þess að draga hita
frá kælivökvanum í vökvaleiðn. Þessu er hægt að koma
til leiðar með áður nefndum hitabreyti, sem feldur er
inn á þrýstileiðn. við hvern þensluloka. Eins og tekið
er fram hér að framan, er kuldamagn soggassins þannig
notað til þess að kæla eða koma í veg fyrir hugsan-
lega gasmyndun í vökvaleiðningunni frá móttakara að
þensluloka. Jafnhliða orsakar gasið aukakælingu á
vökvanum.
Ef vér lítum á árangurinn af þessum hitabreyti,
kemur eftirfarandi í ljós: 1 fyrstu eykur þessi kæling
notagildi kerfisins. Því eftir því, sem kælivökvinn er
kaldari, veldur hvert pund af honum tilsvarandi meiri
kulda við eiminguna. 1 öðru lagi, þessi hitaflutningur
hefur aukið rúmmál soggassins í réttu hlutfalli við
þær kuldagráður, sem unnist hafa, með þeim árangri,
að hæfni þjöppunnar til þess að dæla ákveðnum þunga
af kælivökva, hefur minnkað í hlutfalli við aukinn þétt-
leika gassins.
Af ofannefndu sjáum vér, að ein áhrif hitabreytis-
ins auka, en önnur minnka hið raunverulega notagildi
kerfisins.
Með nokkrum tegundum kælivökva, svo sem ammon-
iaki, eru neikvæðu áhrifin meira áberandi, og hitabreytir
á vökvaleiðningunni rýrir eða dregur úr notagildi kerf-
isins. Hið gagnstæða á sér þó stað með Freon. Þar
eykst notagildið. Það sem vinnst, er þó svo lítið, að
hægt er að segja að aðalhlutverk þeirra er að bæta
starf hinna hitastilltu þensluloka.
V I K I N G U R
1 B7