Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2001, Blaðsíða 54

Haraldur Einarsson skrifar um Henry Morgan og myndskreytir
Frægasti sjóræningi
allra tíma
Einn frægasti sjóræningi allra tíma er
án efa Henry Morgan. Hann fæddist á
sveitabæ í Wales á Bretlandi og ungur að
árum strauk hann að heirnan og fór til
sjós. Lítið er vitað urn æsku hans, en sagt
er að hann hafi verið seldur sem þræll á
Barbados.
A þessum tíma var mikið um að vera í
Vestur-Indíum. Margt hafði breyst frá því
Kólumbus sté á land í Guanahani árið
1492 (San Salvador). Stórveldið Spánn
réði öllu á eyjunum og stórum hluta
Mið- og Suður-Ameríku. Óhemju auður
barst yfir hafið. Skip hlaðin gulli, silfri,
perlum og öðrum dýrum varningi voru
sífellt i förum frá Nýja heiminum. Lengi
sátu Spánverjar einir að þessum fjársjóð-
um. Þó höfðu frönsk og ensk skip ráðist
á spænskar fleytur. Fyrst 1527 sáust ensk
skip fyrir utan Santo Domingo. Þræla-
verslun þar sem fólki var rænt úr Afríku
varð arðsöm atvinnugrein og fljótlega fór
að bera á skipum frá öðrum Evrópulönd-
um og smyglarar létu mikið til sín taka.
Verslað var með þræla fyrir tóbak og
skinn. Cromwell sendi lið til Jamaica
1655 og Englendingar náðu yfirráðum á
eyjunni. Jamaica varð miðstöð þræla-
kaupmanna og sjóræningja. í tíð Henry
Morgan var Port Royal (nú hluti af höf-
uðborginni Kingston) helsta höfn sjó-
ræningja og glæstasta borgin í Vestur-
Indiurn. Þar voru fagrar byggingar og
fjörugt athafnalíf. Göturnar iðuðu af lífi,
fólk í Iitríkum klæðnaði, reiðmenn og
vagnar á ferð.
Þegar skip lágu hvaðanæva að í höfn-
inni voru skemmtistaðirnir troðfullir af
fólki. Knæpurnar ómuðu af söng, vínið
var teygað og spilað stanslaust. Hálfnakt-
ar meyjar stigu dansinn og gullið glóði.
Þegar sjóræningjar voru í höfn að
skemmta sér ríkti gleðin ósvikin. í aug-
um margra voru þeir hetjur hafsins -
mennirnir sem þorðu. Það var sungið,
skálað, dansað og duflað. Sumir virtust
óþreytandi við spilin og drykkjuna og
voru enn að er morgnaði. A þessum staði
átti Henry Morgan heima og hann átti
sér markmið; að verða ríkur.
Á þessum glæsta og litríka stað var líka
eymd. Port Royal var af mörgum talin
spilltasta borgin á jarðríki. Hér bjuggu
auðugir menn og vesalingar. Ekki þurfti
að fara langt til að hitta svertingjaþræl-
ana sem áttu yfirleitt ömurlega ævi.
Arawakind-indíánarnir, frumbyggjarnir,
voru horfnir. Þeir höfðu að mestu verið
þurrkaðir út eða látist úr sjúkdómum,
sem hvítu mennirnir fluttu með sér og
þeir áttu enga náttúrulega vörn gegn.
Flestar eyjarnar höfðu verið byggðar frið-
sömu fólki, en Karíbar sem komu síðar
og hafið er kennt við voru herskáir
indíánar, er komu frá Orinocosvæðinu í
Suður-Ameríku og hófu feril sinn sem
vikingar, en settust seinna að á mörgum
eyjum. Þessir indíánaætlflokkar áttu
lengi í stríði. Fellibyljir og jarðskjálftar
hafa hrjáð Jamaica, þessa fögru fjallaeyju
eins og margar aðrar eyjar Karíbahafs. í-
búarnir eru flestir afkomendur þrælanna
sem rænt var frá Afríku og hafa blandast.
Svipaða sögu má segja um íbúa hinna
eyjanna. Hina hroðalegu þrælaverslun
stunduðu fleiri en Spánverjar. Frakkar,
Englendingar, Hollendingar og Portúgalir
voru stórtækir og oft uppvísir af hörku
og grimmd.
Arásin á Puorto Principe
Talið er að ferill Morgans sem sjóræn-
ingja hafi byrjað eins og hjá flestum sjó-
ræningjum. Siglt var um í leit að verslun-
arskipi. Öðru hvoru var heppnin með er
þeir náðu einu eða fleiri skipum hlaðin
varningi og varnarlaus sem varð oft auð-
veld bráð. Edward Mansfield „flotafor-
ingi” réði Morgan sem skipstjóra í lið sitt
1666 og er hann var drepinn tók Morgan
við flotanum. Landstjórinn á Jamaica fól
Morgan það verkefni að kann hvort
Spánverjar væru að undirbúa árás á eyj-
una. Jafnframt fékk hann leyfi til þess að
ráðast á spænsk skip.
Árás Morgans á Puorto Principe (nú
Camaguey) á Kúbu þótti óvenju djörf.
Borgin var tekin eftir harða bardaga og
rænd. Landstjórinn fékk senda staðfest-
ingu frá Morgan um að Spánverjar væru
langt komnir með undirbúning innrásar.
Þá sigldi floti Morgans til Porto Bello i
Panama. Borgin var sérlega vel víggirt, en
svo hart var að henni sótt að margir verj-
endur gerðurst liðhlaupar. Fyrir lokaá-
hlaupið voru munkar og nunnur látin
reisa stiga á borgarmúrana. Eftir æðis-
genginn bardaga var helsta vígið lekið og
borgin svo rænd. í skýrslu landstjórans
til yfirvalda í London er Morgan talinn
hafa farið út fyrir valdsvið sitt, hann
hafði haft leyfi til þess að ráðast á spæn-
sk skip, en ekki borgir, en skýrslan er já-
kvæð í garð Morgans. Landstjórinn vildi
hafa frjálsar hendur hvað varðaði Spán-
verjana. Morgan fagnaði sigrinum með
drykkjuveislu á skipi sínu. Það sprakk í
54 - Sjómannablaðið Víkingur