Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2004, Blaðsíða 15

Náttúrufræðingurinn - 2004, Blaðsíða 15
Hólmfríður Sigurðardóttir Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags ÁNAMAÐKAR og NIÐURBROT SINU í LÚPÍNUBREIÐUIvr Á örfoka landi er jarðvegur yfirleitt snauður af næringarefnum enda á gróður og jarðvegslíf þar erfitt uppdráttar. Hér á landi hefur árangur hefðbundirtna aðferða við landgræðslu einkum takmarkast af lélegri jarðvegsuppbyggingu og hægu niðurbroti lífrænna leifa. Næringarefni, sérstaklega köfnunarefni, eru því bundin í sinu og öðrum lífrænum leifum og nýtast ekki plöntum og öðru lífríki sem skyldi.1 Alaskalúpína, Lupinus nootkatensis, var flutt til landsins árið 19452 og hefur reynst vel til uppgræðslu á láglendi. Kostir lúpínunnar sem landgræðslujurtar felast einkum í því að hún þarfnast ekki áburðargjafar, er stórvaxin og myndar samfelldar og þéttar breiður með mikilli sinu.3 að er vel þekkt að ánamaðkar auka frjósemi jarðvegs og framleiðslugetu lands eftir að þeir hafa borist á næringarsnauð svæði.4 Á Rannsóknastofnun land- búnaðarins (RALA) var á árunum 1991-1993 unnið að rannsóknum á ánamöðkum í lúpínubreiðum. Markmið rannsóknanna var að afla upplýsinga um magn og tegundasamsetningu ánamaðka í misgömlum lúpínubreiðum og þátt þeirra í niðurbroti lúpínusinu. Rannsóknirnar fóru fram á sömu stöðum og rannsóknir Borgþórs Magnússonar, Sigurðar H. Magnússonar og Bjarna Diðriks Sigurðssonar5,6 og þar má finna ítarlegri upplýsingar um þessar sömu lúpínubreiður. Tegundir ÁNAMAÐKA Ánamaðkar tilheyra liðormum (Annelida). Á íslandi eru að minnsta kosti ellefu tegundir ánamaðka sem allar tilheyra ættbálkinum Lumbri- cidae (1. tafla). Til fróðleiks má nefna að annars staðar á Norðurlöndum eru þekktar tæplega 20 tegundir og eru íslensku tegundirnar þar á meðal. Bjami E. Guðleifsson á tilrauna- stöð RALA á Möðruvöllum hefur gefið flestum íslensku tegundunum heiti eftir útliti og því umhverfi sem þær finnast í. í nafngiftum sínum hefur Bjarni notað viðliðinn áni, sem er stytting af orðinu ánamaðkur. Stóráni, eða skoti í daglegu tali, er stærsta tegund ánamaðka sem fundist hefur hérlendis og er hann eftirsóttur til beitu. Taðáni og grááni eru algengar tegundir í túnum og görðum (1. mynd). Sjást þær oft skríða um stéttir í vætutíð. Smá- vaxnar tegundir eins og mosaáni og svarðaráni finnast einkum í úthaga. Ánamaðkar fjölga sér með kúlu- laga egghylkjum með seigu hýði. Egghylkin liggja í efsta moldarlaginu og er þroskunartími þeirra um það bil eitt ár en fer eftir hita- og rakastigi. Á norðlægum slóðum er algengt að 2-5 tegundir ánamaðka lifi saman í jarðvegi, en þó getur þá vantað alveg, t.d. í mjög blautum og súrum jarðvegi. Ánamaðkar verða ekki langlífir. Við náttúrlegar aðstæður er talið að þeir verði yfirleitt ekki eldri en 2-3 ára. Stóm tegundimar verða eitthvað eldri en þær smáu.4 a Þessi grein er unnin í kjölfar alþjóðlegrar ráðstefnu um lúpínur sem haldin var á Laugarvatni sumarið 2002. Stytt útgáfa hennar mun birtast í ráðstefnuriti síðar á árinu. Náttúrufræðingurinn 72 (1-2), bls. 13-19, 2004 13
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.