Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 12

Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 12
5. mynd. Skráð útbreiðsla glómosa. - Known distribution of Hookeria lucens. Heimild/From Störmer 1969, Bohlin et al. 1977 (revised). klettasyllum og við læki, einkum í skógum en er þó til á skóglausu landi. í Svíþjóð vex tegundin einnig á skuggsælum og rökurn stöðum við vatn, oft á jarðvegi en einnig neðst við rætur trjáa og á steinum. I Mið- Evrópu vex glómosi meðal annars á næring- arsnauðum stöðum í bland við barnamosa (:Sphagnum). Þar sem glómosi vex í Noregi er meðalhiti í janúar á milli 0 og +4°C, meðalhiti í júlí er á milli +14 og +16°C og ársúrkoma er að meðaltali meiri en 1000 mm. Samsvarandi tölur á vaxtarstöðum mosans í Svíþjóð eru: Meðalhiti í janúar er á milli -2 og -1°C, meðalhiti í júlí á milli +15 og +16°C og ársúrkoma að meðaltali 650-850 mm. Haukatunga í Kolbeinsstaðahreppi er sú veðurathugunarstöð sem liggur næst i'und- arstað glómosa í Eldborgarhrauni, rétta 5 km þar frá. Þaðan eru til samfelldar mælingar aðeins frá árunum 1981 til 1983. Meðaltal hita íjanúar á þeim árum var-3,4°C, meðal- hiti í júlí var +9,6°C og ársúrkoma 1275,2 mm að meðaltali. Af þessu er ljóst að hitatölur eru allnokkru lægri hér á landi en úrkoma ívið meiri. Hér þarf hins vegar að huga að því að það er fjarri lagi að mælitölur þessar segi alla söguna. Það hefur löngum verið þekkt að plöntur njóta mjög sérstakra vaxtarskilyrða í dældum og gjótum í hraun- um. Þegar þar við bætist að glómosi vex í gjótum, sem heit gufa leikur um, er Ijóst að almennar veðurfarsmæl- ingar segja næsta lítið um aðstæður á staðnum. Senni- lega er loft rakamettað árið um kiing og ósennilegt að þar frysti. Glómosi vex ylir- leitt í þó nokkrum skugga, og var einna dýpst um 50 cm inni í gjótu en einnig við op í forsælu (6. mynd). Hitinn úr gjótum hefur ekki aðeins áhrif á plöntur þar inni, heldur gætir áhrifa hans verulega út í hraunið, eins og glöggt má sjá á mosavexti þar. Ekki er víst að hitinn hafi úrslitaáhrif á háplöntuflóruna í dældum, svo sem burkna, því að hún nýtur snjó- þungans og svo mun ríkja þar mikið logn, hvernig sem viðrar. Af tegundum sem uxu í gjótum og við op þeirra uppi á hrauninu, þar sem áhrifa frá jarðhita gætir, má nefna mosategundir þessar: Aneura pinguis (fleðuniosi) Bartramia ithyphylla (barðastrý) Calypogeia muelleriana (laugagyrðill) Dicranum majus (fagurbrúskur) Diplophyllum albicans (urðaflipi) Fissidens osmundoides (vætufjöður) Frullania tamarisci (klettakrýsill) Hypnum cupressiforme (holtafaxi) Hypnum jutlandicum (laugafaxi) Lejunea cavifolia (skjóðumosi) Lophozia ventricosa (urðalápur) Metzgeriafurcata (skuggarefill) Plagiochila porelloides (sniðmosi) 74
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.