Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 56

Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 56
AriNN VID RITVÉLINA Margir hafa hafnað þróunarkenningunni, eða túlkun flestra fræðimanna á henni, á þeirri forsendu að ótrúlegt sé að tilviljun hafi kallað fram þann dásamlega líiTieim sem við höfum daglega fyrir augum. Þekkt er sam- líkingin um apann sem settur er við ritvél og þess beðið að hann skrái á blað einhvern gimstein bókmenntanna, til dæmis sonneltu eftir Shakespeare, og þess væri vissulega langt að bíða. En það eru aðeins stökk- breytingarnar, hráefni breytiieikans, sem koina fram af tilviljun. Val náttúrunnar, sem nýtir sumar þessar breytingar en hafnar öðrum, verður sífellt til þess að laga ein- staklingana að breyttu umhverfi. Annað veifið hlyti apinn að ramba á að skrá vitleg orð eða stafaraðir. Ef þessu væri haldið til haga við val og það fellt í samhengi fengist fyrr eða síðar sonnetta eða dróttkvæði. (Sjá til dæntis Dawkins 1985 og Gould 1987.) Annar algengur misskilningur er að þróunin hljóti að stefna í átt til flóknari líkamsgerðar. Að vísu er sú skoðun á undanhaldi að maðurinn hafi verið lokatak- mark þróunarinnar en engu að síður örlar oft á hugmyndum um það að þróun lifandi vera, hvort sem er hér á jörðu eða annars staðar í alheimi, hljóti fyrr eða síðar að birtast í einhvers konar vitsmunaverum. Þetta er sjálfsagt rangt. Vissulega hafa komið fram við þróunina ýmsar lífverur með flókna líkanta, jafnt dýr og plöntur, en bakteríur hafa frá upphafi verið meginuppistaða líf- heimsins, hvort sem litið er á íjölda einstak- linga, fjölbreytni lífshátta eða samanlagðan massa, og svo mun verða til enda lífs á jörðu. I görnum eins ntanns eru lil dæmis fleiri ristilgerlar, Escherichia coli, en þeir menn eru sem lifað hafa á jörðinni frá upp- hafi. Og uppgangur spendýra á nýlífsöld - og þar með þróun hins viti boma manns - hefur líklega hafist með tilviljunarkenndum náttúru- hamförum, eins og brátt verður vikið að. ■ ALDAUÐABYLGJUR Þegar Darwin lagði af stað á Beagle umhverfis hnöttinn í desember 1831 hafði hann nteð sér fyrsta bindið af þremur af „Grundvallaratriðum jarðfræðinnar" (Princi- ples ofGeology) eftir Lyell, sem komið hafði út árið áður. Annað bindið fékk hann sent til Montevideo þegar skipið kom þar við á suðurleið. Sem fyrr segir hallaðist Darwin að samfellukenningunni, þeirri meginhugmynd Lyells að fortíðin væri lykill að nútímanum, að engin ástæða væri til að leita að ein- hverjum stórumbrotum eða hamförum sem skýringu á þeim breytingum er mótað hefðu jarðskorpuna á liðnum skeiðunt jarðsög- unnar. Þar hefðu verið að verki sömu öflin og við þekkjunt nú. Jarðfræðirannsóknir Darwins á heimsreisunni renndu allar stoðum undir þetta og hann gekk út frá samfellukenningunni í skýringum sínum á þróun tegundanna. Hamfarakenningin, sem Cuvier setti fram og aðrir tóku síðan upp með ýmsum breyt- ingum, virtist þar með úr sögunni. Þegar á leið mátti samt ráða af jarðlögum að fjöldi tegunda og jafnvel heilar ættir og ættbálkar hefðu stundum dáið út á liltölulega skömm- um tíma. Þar sem engin merki voru um flóð, hrinur eldgosa eða aðrar hantfarir í náttúr- unni er skýrt gætu aldauðann var ekki um sinn tilefni til að endurvekja hamfara- kenninguna. Menn bentu réttilega á hve slitrótt og ófullkomin sú saga er sem lesin verðui' úr steingervingum. Víða eru eyður sem spanna langan tíma í jarðsögunni, svo þar sent virtust vera snögg skil gæti vantað sögu samfelldrar þróunar milli þeirra kaflabrota sem varðveist hefðu. Frægustu merkin um kaflaskil af þessu tagi eru á mörkum miðlífsaldar og nýlífsaldar jarðsögunnar, þegar allar risaeðlurnar dóu út ásamt um helmingi þekktra tegunda af hryggleysingjum í sjó og fjölda landplantna. Snentma komu fram hugntyndir um það að árekstrar jarðar við smástirni eða hala- stjörnur hefðu valdið aldauðahrinum eins og endalokum risaeðlnanna, en þær tilgátur hlutu lengi lítinn hljómgrunn enda ekki studdargildum rökum. Árið 1980 færðu bandarískur eðlisfræð- ingur, Luis Alvarez, og sonur hans, jarð- fræðingurinn Walter Alvarez, ásamt tveim- ur samstarfsmönnum, fram þá röksemd til 118
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.