Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 20

96 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
lllllllllllf llllllllllll IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIMIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
ungar. Virðast tegundirnar því hafa einangrazt meðan jökull huldi
láglendin, er á milli lágu. Af slíkum tegundum má nefna fíflateg-
undir nokkrar, sem eru einlendar í háfjöllum Skandinavíu, en
eiga enga náfrændur nær en í Alpafjöllum. Líkt er því háttað
með augnfróartegund eina, Euphrasia salisburgensis. Hún vex
um Mið-Evrópu og allt norður á Gotland við Svíþjóðarströnd.
Tegund, sem henni er náskyld, vex aftur uppi í Dofrafjöllum, og
einnig á einangruðu svæði lengst norður í Noregi. Þetta stendur
vel heima við það, sem fyrr er sagt um einlendinga. Þá eru eigi
ómerkari þær tegundir, sem virðast hafa greinzt frá náskyldum
frændum sínum á meginlandi Evrópu við einangrun snemma á
kvartærtíma, og breiðzt út ekki einungis um Skandinavíu, held-
ur einnig til Bretlandseyja, íslands og Grænlands. Af þeim má
nefna sem dæmi skeggsandann (Arenaria norvegica). Hann vex
nú í Skandinavíu, Skotlandi, Hjaltlandi og íslandi, en hvergi ann-
arsstaðar. Og vafalítið er talið, að hann hafi lifað af síðustu ís-
öldina í Skandinavíu. Tegund náskyld skeggsanda vex í Evrópu,
og er líklegt að hann hafi greinzt frá henni þegar fyrir jökultím-
ann. Líkt er og háttað útbreiðslu lotsveifgrassins (Poa flexuosa),
sem síðar mun nánar minnst á. Önnur tegund náskyld skeggsanda,
A. pseudofrigida, vex aftur á norðanverðu Austur-Grænlandi,
Svalbarða, Finnmörk, Kolaskaga, Novaja Semlja og Wajgatsch.
Má telja sennilegt, að þar sé um að ræða leifar af samhangandi
útbreiðslu, sem slitnað hefir sundur af ísaldarjöklinum, en teg-
undin haldist við á íslausum svæðum.
2. mynd. Útgreiðsla skeggsandans
(Arenaria norvegia) og A. pseudo-
frigida. (Eftir Nordhagen).
Af einlendum tegundum og afbrigðum, er skapazt hafa innan
Skandinavíu á hinum íslausu „eyjum“ þar, er melasólin einna
merkust. Norski grasafræðingurinn Rolf Nordhagen prófessor