Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 60

BJARNI BENEDIKTSSON:
Þegar gestirnir voru farnir.
„Ef æskan vill rétta þér örvandi hönd“ er eitthvert vinsælasta kvæði
Þorsteins Erlingssonar. Það flytur hugmyndir, senr flestir telja sér haldkvæmt
að játa og enginn dirfist að neita. Þeim er lýst í gegnsæju, alskýru máli —
þegar frá er lalið fimmta vísuorð annars erindis: Við þjóðbrautir alda um
aljarðar skeið. Bragur kvæðisins er lýtalaus, eins og hann hafi skapað sig
sjálfur. Myndir þess eru að sönnu nokkuð á reiki, sem stundum ella í kveð-
skap Þorsteins; en annars leggst flest á eitt um vegsemd þess: merkilegt efni,
þokkasælt mál, flekklaus stíll.
Kvæðið er þrjú erindi, átta hraglínur hvert. Það er sniðið sem ávarp:
Ef byggir þú, vinur . . .; flestar hugmyndir þess eru settar fram sem áskor-
anir, heilræði. Tvær fyrstu vísurnar og upphaf hinnar þriðju flytja sam-
felldar hugsanir, sem reka erindi hver við aðra: Ef þú ætlast mikið fyrir, þá
skaltu leggja allt að veði; þú skalt eigi skelfast þótt armur þinn sé grannur,
því það eru einmitt hinir kraftasmáu sem velta flestum völum úr leið kyn-
slóðanna; láttu þér þessvegna í léttu rúmi liggja, þótt stórlaxarnir kalli þig
heimskingja. En þegar hér er komið sögu, sýnast hugsanahvörf verða í kvæðinu.
Það heldur þannig áfram:
ef æskan vill rétta þér örvandi hönd,
þá ertu á framtíðar vegi.
Þó ellin þér vilji þar vílcja um reit,
það verður þér síður til tafar;
en fylgi’ hún þér einhuga in aldraða svcit,
þá ertu á vegi til grafar —
og með þcim orðum lýkur kvæðinu.
Hér birtist spánný hugsun, sem ekki virðist að neinu undirbúin í fyrri
erindum þess. Þorsteinn hregður skyndilega upp mynd af andstæðunni æska:
elli og boðar þau tíðindi að sá málstaður sé réttur sem æskan aðhyllist, en
hinn rangur sem ellin fylgi. Hann spyr ekki lengur um manndóm „vinarins"
í hörðu stríði, heldur um hitt hverjir veiti honum að málum. Það er sem