Vikan - 06.07.1961, Blaðsíða 4

Hornbjarg.
TJALDBÚINN VIÐ
PATREKSFJÖRÐ.
Það var dag einn i maímánuSi
áriS 1941, aS piltar tveir frá Patreks-
firSi urSu varir viS einkennilegan
mann, sem hafSist við í tjaldi uppi
i fjalli þar við fjörSinn.
Hátterni þessa manns var með
þeim hætti, að þegar piltarnir komu
til hans og ætluðu að tala við hann,
þá vék hann sér undan og vildi
ekkert við þá tala, utan það, að
harin tók kveðju þeirra og bauð
„góðan daginn“ á íslenzku. Að hinu
leytinu var auðsætt, að honum var
lítið um komu þeirrn að tjaldinu,
enda grunsamlega flóttalegur.
Og sízt var að undra, þó að maS-
ur þessi væri tortryggilcgur i hátt-
um, þegar byggðamenn hittu hann,
því að í 12 mánuði hafði hann ver-
ið rekinn áfram af mögnuðum geig,
sem aldrei hvarflaði frá honum, þar
eð hann var á sífelldum flótta und-
an brezku herveldi, sem hafSi hann
skrásettan sem óvin Bretlands og
rétttækan til fanga. hvar og livenær
sem hann næðist.
Styrjöldin var i algleymingi.
Brezki herinn hafði verið hér í
eitt ár, og þetta ár var eitt hið hroða-
legasta, sem yfir Island hafði dunið,
að slysum og blóðfórnum vegna
stríðsins.
Eri á meðan hinn ægilegi hildar-
leikpr geisaSi allt um kring, í lofti
á laði og legi hafði þessi útlendingur
4 .VIKSN
farið huldu höfSi um Vestfirði, allt
frá Ströndum, austan Hornbjargs og
vestur undir Látrabjarg, hann hafði
verið gestur nokkurra íslendinga á
laun, setið nokkurn hluta vetrar hjá
vitaverði á afskekktum stað, verið
ferjaður yfir firði, og loks gengið
mcð tjald sitt og annan farangur á
baki yfir fjöll og he^ðar Vestfjarða.
Og nú var hann hér í fjallinu við
Patreksfjörð. ÞaS var áningarstaður
á ferðalagi,sem var stefnulaust að
öðru en því að forðast fálmara
Breta, scm teygðu sig eftir honum
til þess að hneppa i varðhald.
Þetta var Þjóðverjinn August
Lehrmann.
Verður nú sagt nánar frá ferSum
hans og örlagáríkum afleiðingum,
sem vinir hans urðu fyrir vegna
máls hans.
UPPHAF FLÓTTANS.
August Lehrmann var vcrzlunar-
maður, sem nokkur síðuslu missr
irin fyrir stríð hafði vcrið hér á
landi. Starfaði hann hjá landa sin-
um, Heiny Scheiter, sem hafði um-
boðssölu I Reykjavik, cn var þýzk-
ur borgari.
Lehrmann hafði ferðazt pokkuð
um landið, einkum um Vésturland
og Vestfirði.
Ilaustið 1939 gckk H. Scheitcr um-
boðssali að eiga vestfirzka konu,
dóttur Jóhanns EyfirSings, kaup-
manns á ísafirði.
Eftir
August Lehrmann kom þá til ísa-
fjarðar og var í brúðkaupi húsbónda
sins. Var hann þar um vikutíma á
, heimili Jóhanns Eyfirðings.
Lchrmann var str.ddur i Borgar-
nesi hernámsmorgu.únn 10. mai
1940 á suðurleið. Reykjavík var slit-
in úr sfmasambandi, svo að frcgnir
um hernámið bárust ekki út um
landið fyrr en seinni liluta dagsins.
Þegar símasamband var gefið á
ný, hringdi Lehrmann til Reykjavík-
ur og fékk þær ískyggilegu 'frcgnir,
að búið væri að taka höndum alla
Þjóöverja, sem vcrið liöfðu í höfuð-
staðnum, og þar með yrði hafin
Icit að Þjóðverjum annars staðar á
landi.nu. Höfðu Bretar þá þegar
r.áð einum Þjóðverja uppi i Skíða-
skála í Hveradölum.
Lehrmann bafði engan áhúga á
því að ganga sjálfviljugur beint i
opnar greipar brezka hersins, þpr
sem fangelsi beið hans svo sem ann-
arra landa hans. Ilann sá nokkra
von til þess að komast undan, þar
eð hann var oröinn nokkuð kunnug-
ur vestan lands. Hann ákvað þvi að
fara huldu höfði og dyljast Bretum.
TakmarkiS var að komast til Isa-
fjarðar.
VESTUR SVEITIR.
Lchrmann fór nú hægt yfir vest-
ur á bóginn. Ilonum lá í raunni
ekkert á, aðalalriðið fyrir hann var
að fara nógu varlega, fylgjast með
M. Magnúss
útvarpsfregnum, sem snertu styrj-
öldina og hernám landsins, og reyna
að dyljast Bretum.
Hann fór oft fótgan^andi milli
bæja cða byggðarlaga, annars i bil-
um. Lehrmann hafði í upphafi flótt-
ans um G00 krónur í fórum sínum
og gat greitt fyrir sig, þar sem þess
þurfti.
Var Iiann nálega þrjár vikur á
þessu ferðalagi, þar til hann kom
vestur að ísafjarðardjúpi.
Á meðan Lehrmann var á ferða-
laginu að sunnan, hafði brezka her-
stjórnin látiö lcsa upp í útvarpið
tilkynningu, þar scm allir Þjóðverj-
ar, sem staddir væru á íslandi, voru
hvattir til að gefa sig tafarlaust
fram við herstjórnina. En sam-
kvæmt alj)jóðalögum I hernaði er
hægt að skoða mann frá óvinaþjóð
sem njósnara, cf hann gengur óein-
kennisklæddur f la'ridi, sem er á
valdi ófriðaraðila.
Ilvort scm Lehrmann vissi um
þessa tilkynningu Breta eSa ekki, þá
er eitt víst: Hann hélt enn ákvörð-
un sinni að forðast að falla I hend-
ur óvinanna.
YFIR DJÚPIÐ í ÁFANGASTAÐ.
Það var nú komið að mánaðar-
mótum maí—júní og Lclirinann var ^
staddur á Arngerðareyri við ísa-
fjarðardjúp. Hann var illa.til reika
og hafði ekki á sér heimsmanns-