Vikan - 06.12.1973, Blaðsíða 70

til jólagjafa
Mikið úrval af skólaritvélum.
Sendum í póstkröfu.
SKRIFVÉLIN,
Suðurlandsbraut 12 — sími 85277.
EMMA
Barnafataverzlun
Skólavörðustíg 5.
Sængurgjafir.
Ungbarnafatnaður,
mikið úrval.
4
Skírnarkjólar.
Póstsendum.
Barnaúlpur
Barnagallar
heilir og tvískiptir
Vatteraðar gallabuxur
1—3 ára
Pollabuxur
Regngallar
Sokkabuxur
Nýkomið
Telpnanáttkjólar,
telpnanáttsloppar,
barnanáttföt
Ameriskar hopprálur
Amerískar plastbuxur
barnateppi, mikið úrval
Þegar sty
var reist c
Um þessar mundir er einmitt timabært
að rifja upp sögu Arnarhóls, vegna hinn-
ar miklu deilu um byggingu Seðlabanka
íslands. Hér segir Ámi Óla frá þvi,
hvemig það atvikaðist, að ekki var byggt
á hólnum og rekur einnig sögu styttunnar
af Ingólfi Arnarsyni.
Ákafasta og hatrammasta
deiluefni þessa árs verður að
likindum talið striðið mikla gegn
fyrirhugaðri byggingu Seðla-
hánka íslands við Arnarhól.
Sjaldan hefur mönnum hitnað
jafn mikið i hamsi og meðan deil-
an stóð sem hæst. Þá var haft i
hcitingum, ,,Megi sú hönd
visna....” og svo framvegis.
En þetta er ekki i fyrsta skipti,
semArnarhóll kemst i kastljósið.
Að minnsta kosti fimm sinnum
áður hefur verið reynt að byggja
hús á Arnarhóli. En hver er saga
hans?
Arni Óla, rithöfundur, hefur
skrifað meira en nokkur annar
um fortið Reykjavíkur. Hann hef-
ur unnið ómetanlegt starf við
söfnun heimilda um sögu höfuð-
staðarins og átt rikan þátt f að
vekja okkur til vitundar um þau
verðmæti, sem óðum eru að glat-
ast. t bókum hans er ýmsan fróð-
leik að finna um Arnarhól, til
dæmis eftirfarandi frásögn, þar
sem rakið er stuttlega, hvernig
það atvikaðist, að ekki var byggt
á hólnum þrátt fyrir itrekaðar
tilraunir og siðan sögð saga
minnismerkis Einars Jónssonar,
scm reist var á háhólnum árið
1924.
Ingólfur á Arnarhóli
Arnarhóll er ekki óbyggður vegna
þess, að engum hafi sýnzt ráð að
reisa þar hús. Hvað eftir annað
hefir verið ráðgert að reisa þar
stórhýsi. Þar var hinu mikla
gistihúsi „Hotel de Nord” ætlaður
staður, að visu ekki á háhólnum.
Þar var ráðgert að reisa Latlnu-
skólann, þegar hann var fluttur
frá Bessastöðum. Þar var einnig
ráðgert að reisa Alþingishúsið.
En hvernig stóð þá á þvi, að
ekkert þessara húsa reis þar?
Hvernig stóð á þvi að það var
engu likara en að hóllinn væri
geymdur til þess að reisa þar
mynd Ingólfs Arnarsonar?
Forlögin fara oft einkennilegar
leiðir. Þau hafa verndað Arnarhól
og ráðið til þess var mjög einfalt.
Þegar tukthúsið var reist, var
Arnarhóll lagður undir það.
Seinna fengu stiftamtmaður og
landshöfðingi afnot jarðarinnar.
Og þeim var ekki um að láta
skerða túniðfyrir sér. Þess vegna
stjökuðu þeir öllum byggingum
frá Arnarhóli. Eiginhagsmunir
þeirra vernduðu hólinn. Svo átti
að setja Landsbankann þarna og
enn seinna Þjóðleikhúsið, en
Matthias Þórðarson mun hafa
afstýrt hvoru tveggja.
Og svo reis þarna minnismerki
Ingólfs Arnarsonar 1924 En fæstir
þeirra er renna augum til minnis-
merkisins munu vita, að sú fram-
kvæmd átti sér langan aðdrag-
anda, og að saga minnismerkis-
ins er nú senn orðin 100 ára. Það
er að mörgu leyti merkileg saga,
og það er eins og forlögin hafi
dregið hana á langinn þar til Is-
lenzkur maður gat mótað þetta
minnismerki.
Um 1860 var stofnað hér í bæn-
um félag, sem nefndist „Leikhús
andans”, en fékk seinna nafnið
Kvöldfélagið. t því voru nær allir
fremstu andans menn bæjarins,
og komu þeir saman vikulega til
þess að kappræða, eða flytja er-
indi um merkileg málefni. Bar
þar margt á góma, en aldrei varð
félagið fjölmennt, enda voru íbú-
ar Reykjavikur þá ekki nema um
1500.
Nú var það á fundi hinn 10.
janúar 1863, að Jón Arnason þjóð-
sagnasafnari, og þá varaformað-
ur félagsins, hreyfði þvi, að tlmi
væri til kominn að hugleiða
hvernig Ingólfs Arnarsonar
skyldi minnzt, er 1000 ár væru lið-
in frá þvi að hann nam land? Væri
nú ekki nema 11 ár til stefnu. Vildi
hann að félagið hefði forgöngu I
þessu máli.
Urðu um þetta miklar umræður
og á næsta fundi var ákveöið að
74 VIKAN 49. TBL.