Menntamál - 01.08.1970, Blaðsíða 29

ollu erfiðleikum. Vinni kennarinn liins veg-
ar allt verkið fyrir þá heima og rétti þeim
síðan niðurstöðurnar á silfurdiski, höfðar
það hvorki til skilnings þeirra né áhuga.
Þeir verða að komast í snertingu við verkið,
ef greining próf'sins á að vera þeim gagnleg
og skenrmtileg reynsla.
Mælikvarði á prófspurningar:
Árangur
Það er algeng skoðun, að flest próf eigi
að byrja á mjög auðveldum spurningum,
þyngjast smám saman og enda á mjög erfið-
um spurningum. Sé vandkvæðum bundið
að raða spurningunum þannig, ættu spurn-
ingar prófsins þó a. m. k. að vera af ýmsum
þyngdarstigum. Margir sérfræðingar aðhyll-
ast jressa skoðun, en þó er rétt að gera
sér grein fyrir, að svo að segja allar rann-
sóknir á þessu vandamáli, sem mark er á
takandi, allt frá árinu 1932, hafa leitt hið
gagnstæða í ljós, þ. e. a. s. að nákvæmni
prófsins er mest, þegar allar prófspurning-
arnar eru svipaðar að þyngd fyrir þann hóp,
sem prófaður er; að hámarksáreiðanleiki
og dreifing einkunna fæst, ef öllum spurn-
ingum i venjulegu krossaprófi (multiple—
choice test) er svarað rétt af 60% til 70%
þeirra nemenda, sem prófið taka. Við vilj-
um ekki halda þessu sjónarmiði eindregið
fram, þar sem þetta er engan veginn veiga-
mesta atriðið í sambandi við gildi og áreið-
anleika, og þar sem það er næstum ómögu-
legt að sernja nógu nrargar jafnþungar
spurningar. Samt ættu kennarar að vita, að
þótt þeir leggi mikið á sig til að fá hæfi-
lega stígandi frá hinu auðvelda til hins
erfiða, hafa þeir sennilega sóað starfsorku
sinni til einskis, og líklegasti árangurinn
af erfðinu verður þveröfugur við það, sem
þeir væntu. Þeir vænta þess að fá meiri
dreifingu einkunna. Það, sem raunverulega
fæst, er minni dreifing en þegar allar spurn-
ingarnar eru af svipaðri þyngd. Af þesstt
leiðir, að spurningar, sem meira en 90%
svara rétt, eru að öllum líkindum of léttar.
og spurningar, sem færri en 30% svara rétt,
eru sennilega of þungar til að vera tækar
í próf. En takið eftir, jtað er ekki víst að
þær séu forkastanlegar með öllu, því þær
gætu verið réttlætanlegar á öðrurn grund-
velli.
Mælikvarði á prófspurningar:
Greiningarhæfni
Á það hefur verið bent, að viðunandi
„há — lág“ mismunur er af fagmönnum
talinn vera 10% af bekknum. Sömuleiðis
hvers vegna svo sé, nema þar sem spurn-
ingarnar eru annaðhvort mjög auðveldar
eða mjög þungar. Staðalvilla (standard err-
or) við þessa tegund „há—lág“ mismunar er
samt sem áður svo mikill, að a. m. k. fimmti
hluti þeirra spurninga, sent við end-
urtekna notkun reynast mjög greinandi,
geta fallið niður fyrir þessa viðmiðun af
hreinni tilviljun við einstaka próffyrirlögn.
Þess vegna ber að fara varlega í sakirnar
við að fella úr spurningu, þótt hún standist
ekki tilteknar lágmarkskröfur í fyrsta skipti,
sem hún er reynd, ef ekkert finnst athuga-
vert við hana við nánari athugun. Það er
nógu strangt að segja, að ekki ætti að falla
niður fyrir jtessa viðmiðun meira en fimmt-
ungur spurninga á erdanlega prófinu, og
að meðal „há — lág" mismunur ætti að vera
yfir 10% af bekknum, helzt 15% eða þar
yfir. Mikil greiningarhæfni (discrimina-
tion) dreifir einkunnum eins rnikið og hægt
er og leiðir til þess, að áreiðanleiki prófs-
ins eykst.
Kennari, sem nqtar þessa aðferð við
atriðagreiningu, sér fljótlega, að „há — lág“
mismunurinn á sumum spurninganna verð-
ur núll eða neikvæður, þ. e. a. s. jafn margir
nemendur í efri og neðri helnringi hafa
rétt svar, eða fleiri lágir en háir hafa hitt
á rétta svarið. Einn helzti kostur atriða-
MENNTAMÁL
143