Menntamál - 01.02.1971, Blaðsíða 31
er nú liáttað, en við höí'um ekki áhuga á
því; við viljum kanna, hvað sé raunverulegt
í þeim verknaði (process) að mennta: þ. e. a.
s. í því að stuðla að þroskun hugans (ekki
aðeins almennt heldur og á afmörkuðum
sviðum, svo sem í stafsetningu, reikningi,
lestri og þar fram eftir götunum, allt að
mati á Hamlet). Ef við leituðum slíksþroska
mitt í hávaða og þef skólastofu hins grunn-
hyggna raunsæismanns, gæti farið svo, að
við fyndum hann alls ekki. Hverjum sést
þá yfir raunveruleikann: prófandanum, sem
ekki hirðir um hávaðann, eða raunsæis-
manninum, sem ekki hirðir um menntun-
ina? Báðir skeyta ekki vissum þáttum raun-
veruleikans, en sá hluti, sem raunsæismað:
urinn afneitar, virðist mörgu hugsandi
fólki miklu mikilvægari.
Allt aðra afstöðu hefur margt ágætisfólk,
sem finnur raunveruleikann í uppeldisfræð-
inni í glampanum í augum barnanna, í
hljómi radda þeirra, í skemmtilegu orðfari
þeirra og töfrum listaverka þeirra. Þetta
fólk mundi einnig fyrirlíta þá leit að raun-
veruleikanum, sem birtist í tveimur staðal-
villum. En það mundi einnig verða að við-
urkenna, að starf þeirra er ekki takmarkað
við það eitt að halda nemendunum glöðum
og skapandi; heldur að þeir verði að stuðla
að þroska hugans, og það er kenning þeirra
að gleði og skapandi starf sé þroskavæn-
legra en blóð, sviti og tár. Gott og vel, en
þessa kenningu þarf að sanna. Sönnunin get-
ur ekki verið sú ein, að börnin eru í raun
og veru glöð og skapandi. Hún verður að
felast í því, að þau læri meira glöð og virk
en þegar þau eru leið og óvirk. Og til að
sýna, að þau læri rneira, þá þurfunt við að
mæla mismun, og það er góð æfing í að
hugsa um menntun að neita að viðurkenna
hann sem ,,raunverulegan“, nema hann sé a.
m. k. tvisvar sinnum meiri en staðalvilla
við mælingu slíks mismunar.
Staðalvilla meðaltals
Ef lesandinn lítur fyrirsögnina horn-
auga og liugsar með sér; „Sami grautur í
sömu skál“, er hann á villigötum. Réttara
væri að segja: „Sjá roðann í austri."
Lesandinn hlýtur að hafa velt fyrir sér,
hvort hann geti nokkurn tíma sannað, að
munur á einhverju tvennu í menntun sé
raunverulegur, þar sem mælistikan, sem
við notuðum til að mæla „mat á Hamlet“,
var það nákvæm, að ekki skakkaði meira
en einum þumlungi, og samt reyndist sá lág-
marksmismunur sem við gátum viðurkennt
sem raunverulegan, vera 2,8 þumlungar.
Einnig er staðalvilla flestra bekkjarprófa u.
þ. b. 3 frumeinkunnastig( raw score points),
en lágmarksmunur tveggja einkunna, sem
við notuðum lil að mæla „mat á Hamlet",
við getum viðurkennt sent raunvendegan
(við 5 °/c mörkin), er 8]/2 stig. Ef jjetta er
svona, er allt sem við getum sagt um dreif-
ingu einkunna í flestum bekkjarprófunr
það, að flestir í efsta fjórðungi nemendanna
á þessu prófi hefðu að líkindum yl’irburði
yfir nemendurna í neðsta fjórðungnum. Við
gætum ekki sagt neitt með vissu um nem-
endurna, sem hefðu einkunnir þar á milli.
Allt er þetta dapurlegt en satt; það er
lítil von til þess að hægt sé að sanna eitt
né neitt um menntun með einu einasta
prófi. Hin eina von er bundin við endurtek-
in próf, annaðhvort að prófa marga nem-
endur með hverju einstöku prófi, eða prófa
sama nemandann með mörgum mismun-
andi prófum á skólaárinu. Ástæðan er sú, að
staðalvilla meðaltalsins er miklu minni en
staðalvilla einkunnanna, sem meðaltalið
er tekið af. Með hverjum nemanda — eða
prófi — sem bætist við, minnkar staðalvillan,
þar til svo er komið, að ekki verður svo erf-
itt að sanna að ein kennsluaðferð sé betri en
önnur, eða vissir nemendur hafi yfirburði
yfir aðra í ákveðinni grein.
Aðferðin til að reikna út staðalvillu
MENNTAMÁL
25