Æskan - 01.06.1940, Blaðsíða 8

ÆSKAN
-i . rfs rh ■ í—M t—1- -ft- r—n 0 Æ.
IJL W & n -p I 1 n m z * t 2~ zr i -: • r 9 0
ufm “ 4- m 0 é é : t— u r I • " é . d. é 9 : f [” . 7| i U L
.7T7 D T . 0 Þ J 2 r U
Við haf - ið eg sat fram á sæv - ar-bergs stall °g sá út í drung - ann þ ar brim-ald-an
J :5 -v : J í * : ■ 4 J-—(—-=1 —— : J ^ -f* /'TN Ih s 41
- - H— Q • S 5 - 1 é b ■ # ' þ -: ■ * r\é—n- é -* m~ P_. 0 Þ 1 4
stríð - a við strönd - in - a svall, og stund - i svo þung - an, Og stund - i svo þung - an.
Islenskir tónlistarmenn.
Eftir Pál Halldórsson.
3.
Jónas Helgason.
Einn hinn merkasti brautryðjandi tónlistarinnar
hér á landi var Jónas Helgason. Hann var um langt
skeið forystumaður í söngmálefnum höfuðstaðarins,
og hafði mikil og viðtæk áhrif með kennslu sinni,
söngstjórn og bókaútgáfu.
Jónas Helgason er fæddur í Reykjavik 28. febrúar
1839. Foreldrar lians voru Helgi Jónsson, trésmiður
og bæjarfulltrúi, ættaður úr Þingeyjarsýslu, og Guð-
rún Jónsdóttir, ættuð úr Árnessýslu.
Jónas hóf ungur járnsmíðanám hjá Teiti, járnsmið
og dýralækni, Finnbogasyni. Teitur liafði bú í Skild-
ingnesi, stundaði Jónas þar heyskap á sumrin, en
reri á vetrum, eins og þá var siður. Þess á milli vann
hann að járnsmíðinni og fékk sveinsbréf 1856. Fór
liann þá að slunda járnsmiði upp á eigin spýtur.
Snemma liafði Jónas yndi af söng, enda hafði liann
óvanalega góða söngrödd og umfangsmikla. Er frá
þvi sagt, að liann liafi stundum stokkið frá vinnu til
að syngja við greftranir, óheðinn og fyrir enga borg-
un. Svo mikið yndi hafði hann af þvi að syngja.
Jónas lærði ungur að leika á fiðlu og seinna á
harmoníum. Komst hann því í kynni við unga Reyk-
vikinga, sem höfðu áhuga fyrir sönglist. Stofnuðu
þeir 1862 söngfélag, sem nefnt var „IJarpa“. Jónas
varð stjórnandi þess og kennari. Harpa starfaði lengi
og vel undir stjórn Jónasar. Um slceið var hún eína
söngfélagið í Reykjavík og því aðalþátturinn í söng-
lifi höfuðstaðarins. Var hún óspör á að láta til sín
heyra. „Harpa“ sá um sönginn á þjóðhátíðinni 1874
og þótti takast vel. Helgi tónskáld, bróðir Jónasar,
var lengst af formaður „Hörpu.“
Árið 1775 sigldi Jónas til Kaupmannahafnar til
tónlistarnáms. Aðal-umsjón með námi hans liöfðu
frægustu tónskáld Dana, Gade og Hartmann. Fengu
þeir mætur á Jónasi og útveguðu honum kennara
úr hópi hinna færustu tónlistarmanna Dana, en hann
stundaði námið af hinni mestu elju. Sagt er, að hon-
68
Jónas Helgason.
um liafi boðist slaða í Danmörku, en hann hafi held-
ur kosið að starfa í þágu ættjarðar sinnar.
Þegar liann kom heim úr utanförinni varð liann
kennari við kvennaskólann og barnaskólann. Nokkr-
um árum síðar gerðist hann einnig kennari við skóla
Seltirninga í Mýrarhúsum. Með aldrinum varð Jónas
mjög feitlaginn. Til þess að geta stundað kennsluna
á Nesinu, fékk hann sér þá hest og rcið þangað fram-
eftir tvisvar i viku. — Til þess var tekið, iive .Tónasi
varð vel ágengt við að kenna börnum og unglingum.
IJann kenndi að syngja eftir nótum og lagði rika
áherslu á hljóðfallið. Notaði hann jafnan fiðlu við
kennsluna. Árið 1901 hafði .Tónas verið 25 ár kenn-
ari við barnasltóla Reykjavíkur. Við uppsögn skól-
ans það ár ávarpaði skólastjórinn, Morten Hansen,
liann með ræðu, en börnin færðu lionum gjafir.
Þegar Pétur Guðjolmsen féll frá, varð Jónas organ-
leikari við dómkirkjuna. Nokkrum árum seinna veitti
Alþingi honum 1000 kr. árslaun fyrir að kenna
ókeypis organleikaraefnum. Þegar hann féll frá,
liöfðu því nær allir organleikarar á landinu notið
kennslu hans. — öll þau störf, sem nú hafa verið
talin hafði Jónas á hendi til dánardægurs.