Æskan - 01.11.1978, Blaðsíða 40

hverjum einasta degi allan liö-
langan veturinn, sem ég dvaldi í orlofi
mínu í sundurskotna ítalska þorpinu
Castelmare nálægt Livorno, sá ég
Maríu gömlu Bendetti. Smávaxin,
mögur og visin, berfætt í gömlum
upplituðum fötum, með svartan klút
um höfuðið, lotin í herðum undan
stóru tágakörfunni, sem hún bar á
bakinu, var hún talandi vottur þeirra
hörmunga, sem gengið höfðu yfir
þetta þorp. Magra og móleita andlitið
hennar var hrukkótt og áhyggjufullt,
eins og ógæfan hefði eilíflega og ó-
afturkallanlega helgað sér það.
Hún seldi fisk, þennan einkennilega
og ólystuga Miðjarðarhafsfisk, sem
var aðalmaturinn í þessu fátæklega
sjávarþorpi, ásamt naumum skammti
af makkaroní eða spaghettí. Ég var
kunnugur í þorpinu frá fyrri tíð, á
dögum friðar, ánægju og áhyggju-
leysis. Nú heyrðist aldrei hljómlist né
hlátur frá litla torginu, þar sem sund-
urskotin hús hölluðust eins og
drukknir menn, sem eru í þann veginn
að missa jafnvægið. Slík sjón fékk
manni hugarangurs, en yfir rústirnar
barst blómailmur að vitum, likt og
stæði maður yfir gröf. Þorpið var
dautt, en með því að það haföi verið
mér svo kært, vöktu örlög þess
beiskju og örvæntingu í huga mi'num.
Flest unga fólkið var farið á burt.
Aðeins börnin og gamla fólkið var
eftir og sveimaði, að því er mér virtist,
líkt og vofur innan um rústirnar hélt í
sér lífinu með því að róa til fiskjar á
lélegum bátum með bætt net.
I þessum hópi var María. Stundum
var lítil tíu ára gömul stúlka ífylgd með
henni, sennilega barnabarn hennar,
berfætt, grönn og gelgjuleg. Hún rölti
við hlið gömlu konunnar og hrópaði
skrækri og áfergjulegri röddu: ,,Pesci
. . . pesci frechi", líkt og hún væri
einráðin í að taka af allan vafa um
það, að fiskurinn þeirra væri sá nýj-
asti á markaðinum. Ég horfði á þær
dapur í bragði, því að mér fannst ein-
hvern veginn þær fylla þann flokk,
sem í fávisku og tilgangsleysi halda
dauðahaldi í fortíð, sem er horfin að
eilífu.
Einn morgun hitti ég þær á torginu
og tók þær tali. Jú, þær höfðu verið í
þorpinu meðan loftárásirnar gengu
yfir það. Það höfðu verið slæmir tímar
meðan á styrjöldinni stóð. Nú áttu
þær heima í ofurlítilli herbergiskytru í
Via Eustachia, þröngri götu, sem var
einustu leifarnar af fátækasta hverfi
bæjarins.
Gremjan og beiskjan, sem gróf um
sig í huga mér, og var vitanlega
sprottin af minni eigin bölsýni og óá-
nægju, varð einhvern veginn að fá
útrás, og ég spurði skyndilega:
„Hvers vegna farið þið ekki burt úr
þessu þorpi? Hér er engin framtíð fyrir
ykkur . . . allt í rústum . . . hér er allt
búið að vera.“
Það varð stutt þögn. Gamla konan
hristi hægt höfuðið.
,,Við eigum heima hérna. Við trúurti
því ekki, að allt sé búið að vera.“
Um leið og þær gengu burt horfð-
ust þær snöggvast í augu, líkt og e|n'
hver leynilegur boðskapur færi á miH1
þeirra.
Þetta augnatillit þeirra vakti forvitni
mína. Næstu daga hafði ég gát a
hreyfingum þeirra og forvitnaðist um
hvaö þær heföust að. Fyrri hluta dags
sinntu þær ákveðnum verkefnum, en
síðari hluta dagsins hurfu þaer gj°r'
samlega. Hvað eftir annað, að loknum
hádegisverði, gekk ég niður í V|a
Eustachia, en kom alltaf að litla her-
berginu þeirra tómu. Gat það verió,
að þær vaéru ekki eins einfaldar og eg
hafði haldið, og að fjarvera þeirra
síðdegis á hverjum degi stæði í sam-
bandi við einhverjar leynilegar fjáröfl*
unarferðir, smygl eða svartamark-
aðsbrask?
Ég tók mig því til einn daginn og *°r
í fyrra lagi af stað áleiðis í Via Eustac-
hia, einmitt á þeim tíma, sem ég var
vanur að taka mér hádegishvíld a
baðströndinni. Ég tók mér stöðu 1
porti nokkru, skammt frá híbýlum
konunnar. Ekki þurfti ég lengi að
bíða. Klukkan rúmlega eitt komu Þser
María og barnabarn hennar út ur
húsinu. Þær voru báðar með tómar
tágakörfur og lögðu leið sína eftir
strætinu og hröðuðu sér eins og Þeirn
lægi mikið á. Ég veitti þeim eftirför svo
að lítið bar á.
Þær klöngruðust yfir múrsteins
hrúgur og rusl, sem hvarvetna Þaktl
Frægur rithöfundur viröir fyrir sér fordaemi
fátækrar konu og lítils barns.