Skírnir - 01.12.1918, Blaðsíða 76

Frá málstreitu Korðmanna.
ÞaS er kunnugt, að Norðmenn nú um langan tíma hafa veri
ílla staddir með rit- og menningarmál sitt. Það eru nefnilega tv
ritmál í landinu: liið svo nefnda ríkismál, er upphaflega var danska,
en nú hefir breyzt allmikið vegna áhrifa frá talmálinu, einkum
talmáli borganna; í því eru eins og kunnugt er allmörg sórnorsk orð
og orðatiltæki, og á seinni tímum hafa menn enn fremur tekið upp
p, t, k í staðinn fyrir b, d (o: ð), g í orðum svo sem: t a p e (f.
tabe), bite (f. bide o: bíta), uke (f. uge) o. m. fl.; og í tali er
það altaf borið fram á norskan hátt með »orðalögunum« (Tonelag)
norsku. Hitt ritmálið er hið svo nefnda landsmál, sem Ivar Aasen
bjó til á sínum tíma á grundvelli norsku mállyzknanna, einkum
þeirra, sem talaðar eru á suðvesturströnd Noregs. Er það a 1 vestur-
norrænt mál, eins konar beygingasnauð íslenzka.
Rimman á milli þessara tveggja ritmála hefir oft og tíðum
verið afarsnörp. Ríkismálið á reyndar langflesta fylgismenn, og
flest skáld Norðmanna og vísindamenn hafa ritað á það mál. En
hinB vegar eru landsmálsmennirnir, þó færri sóu, afarötulir, og hefir
þeim orðið talsvert ágengt. Þessi tungnaklofning hefir eins og
gefur að skilja haft hinn mesta glundroða í för með sór, einkum í
skólunum, þar sem annaðhvort (í lægri skólunum) á um þessi tvö
mál að velja, eða (í lærdómsdeildum mentaskólanna) á að læra
b æ ð i málin.
Nú eru — sem betur fer — nokkrar horfur á því, að Norð-
menn geti komist út úr þessum kröggura. Nefnd, sem Stórþingið
1913 kaus til þess að íhuga, hvort ekki væri hægt að láta málin
nálgast hvort annað með því að bæta stafsetning þeirra, hefir nú
komið með álit sitt, og konungsúrskurður 21. des. 1917 hefir fyrir-
skipað róttritunarreglur samkvæmt uppástungum nefndarinnar. —
Nefndin — þeir Hjalmar Falk (formaður), ívar Alnæs, Maríus
.Hægstad, Knut Liest0l og Didrik Arup Seip — hefir þó ekki