Heimilisblaðið - 01.01.1970, Blaðsíða 17

Bertha von Suttner og
friðarverðlaun Nóbels
Eftir Hcirland Manchester
10. desember ár hvert fer fram í Oslo, í við-
urvist stórmenna af mörgum þjóðum, úthlut-
un friðarverðlauna Nóbels, en mikill frami
veitist þeim, sem hlýtur þau. Á sama degi
eru afhent í Stokkhólmi Nóbe'lsverðlaun fyrir
framúrskarandi afrek í eðlisfræði, efnafræði,
læknisfræði og bókmenntum. Frá því árið
1901 til ársins 1960 hefur verið úthlutað verð-
launum, að upphæð 36.263.405 norskar krón-
ur, til 297 karla og ellefu kvenna (auk sjö
stofnana). Og hafa þau með því orðið um
aldur og ævi yfiiiýstir meðlimir einstæðs
hóps göfugmenna í þjónustu mann'kynsins.
Að baki friðarverðlaunanna stendur geð-
stirði sérvitringurinn, Al-fred Nóbel, sem varð
auðugur á sprengiefnum, og að baki Nóbel
stendur kona, sem er nú óðum að gleymast,
Bertha von Suttner, barónsfrú. Hún reyndi
hvað eftir annað á tuttugu ára tímabili að
vinna iðnaðarjöfurinn til fylgis við herferð
sína gegn styrjöldum og hefur þannig stuðl-
að að hinni stórmannlegu ákvörðun hans.
Þegar Bertha von Suttner kynntist Alfred
Nóbel, var hún fátæk, ung vonsvikin greifa-
dóttir, sem var að leita sér að ritarastöðu.
Faðir hennar var austurríski yfirhershöfð-
inginn KinSky greifi. Hann hafði dáið fyrir
fæðingu hennar og hafði skilið fjölskyldu sína
eftir í litlum efnum. Hún hafði vaxið upp
í þeim draumaheimi, sem fátæki aðallinn í
Vínarborg um miðja 19. öld lifði í, og var
því alin upp í ölliun .dyggðum samkvæmis-
lífsins, talaði mörg tungumál og skrifaði
meira að segja 2—3 rómantísk leikrit. Hún
lærði söng í París, en þegar fjölskyldan varð
efnalaus árið 1873, fékk hún sér stöðu á heim-
ili von Suttner baróns sem kennslukona dætra
hans. Þar kynntist hún Arthur, hinum lag-
lega unga syni barónsins. „Þegar hann kom
inn í herbergið,“ ritaði hún síðar, „varð það
bjart og hlýtt.“
Ástin dafnaði, en móðir Arthurs var á móti
því, þar sem kennSlu'konan var ekki aðeins
Bertha von Suttner
fátæk, heldur einnig sjö árum eldri en hinn
26 ára gamli sonur hennar. Eftir ákafar for-
tölur afsalaði Bertha sér honum loks. Bar-
ónsfrúnni létti mjög, og hún benti henni vin-
samlegast á auglýsingu í blaði:
„Efnaður, menntaður, roskinn maður, sem
býr 1 París, óskar eftir roskinni konu með
góða tungumálakunnáttu, til ritara- og inn-
anhússstarfa.“
Bertha skrifaði þangað og fék'k mjög vin-
gjarnlegt svar frá einhverjum Alfred Nóbel,
uppfinningamanni dýn'amítsins, að því er bar-
ónsfrúin Sagði henni. Ákveðið var, að þau
skyldu hittast í París.
Það kom mjög flatt upp á báða aðila, er
þau hittust. Maðurinn, sem Bertha tók á móti
með nokkurri feimni, en vingjarnlega, var
ekki „roskinn maður“, heldur 43 ára gamall
maður með dötókt skegg, fremur þunglyndis-
l'egur útlits. Og „roskna konan“, sem Nobel
hafði búizt við, reyndist vera falleg, tígu-
leg, mjög ungleg, af 33 ára konu að vera,
með fíngerða andlitsdrætti og stór, svipmikil
augu.
Alfred Nobel var auðugur og frægur mað-
ur og hafði setzt að í íburðarmiklu húsi í
París. Hann var óbetranlegur piparsveinn og
hafði biiið í haginn fyrir sig með öllum þæg-
indum, að meðtöldum góðum matsveini, þó
að hann n'eytti aðeins óbreyttrar fæðu, þar
sem meltingarfæri hans höfðu Skemmzt vegna
heimilisblaðið
17