Ný þjóðmál - 26.01.1980, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 26. janúar 1980
NÝ ÞJÓÐMÁL
5
Einar Þorsteinn Ásgeirsson:
Nýta íslendingar rétt
það sem í þeim býr?
Á þessum siðustu og verstu
barlómstimum islensku þjóðar-
innar, þegar allt efnahagslif
hennar viröist vera að sigla i
strand, sumir segja rétt eina
ferðina i viöbót, verður manni
enn sem áður hugsað til þeirrar
spurningar, sem hér stendur aö
ofan.
Nýta Islendingar rétt það sem
i þeim býr? Svarið viö þeirri
spurningu virðist þeim sem
þetta ritar augljóslega vera nei-
kvætt: Nei, það er svo langt i
frá að svo sé.
Hvað veldur þessu? Þróunar-
saga ;'-lenskra fjáröflunar-
greina, þe. þeirrar iðju sem
skapar undirstöðuna undir lifi-
brauð okkar allra, sú saga er
með slikum eindæmum að engu
tali tekur. Ævintýramennska og
hreinasta hundaheppni eru
meginuppistöðurnar i þeirri
sögu. En samt er þetta það sem
viö byggjum núverandi efni
okkar á enn i dag. Það læðist aö
manni sá grunur, að þessi
happa og glappa afkomuhugsun
heillar þjóðar, sé einmitt það
sem hafi komiö henni i þær ó-
göngur sem raun ber vitni.
Við sjáum ekkert annað en
hráefni, sem hægt væri að selja
til einhverra þjóða, þegar spurt
er um það á hverju þjóöin á að
lifa i framtiðinni. ótrúlegustu
hugmyndir hafa komiö fram um
að framleiða hin og þessi efni úr
islenskum hráefnum i jurta-,
steina- og dýrariki til þess svo
að reyna að koma þeim á
erlendan markaö eða þá spara
gjaldeyrir og nota þau innan-
lands I stað innfluttra efna.
Staðreyndin verður hins vegar
alltaf sú, að úrvinnslan úr efn-
unum verður ávallt of dýr hér
innanlands til þess aö þetta
borgi sig til langframa. Rikið
verður svo að hlaupa undir
baggann til þess að atvinnu-
tækifærin, sem myndast detti
ekki jafnharðan uppfyrir og
raski ekki jafnvægi i byggð
landsins. Rikið er auðvitað við
Einar Þorsteinn Asgeirsson
sjálf, þannig að f krónum og ný-
krónum borgar þetta sig engan-
ve ginn.
En eitthvað veröur að hafast
að, ekki satt. Fólk veröur að
hafa eitth vað til þess aö fást við,
svo að menn þreyja þorrann og
góuna og biða þess að stórt ár
komi í fiskveiðum, jafnvel að
sildin komi aftur, eða að kol-
munninnn veröi veiöanlegur og
seljanlegur. Já eða jafnvel að
olia finnistfyrir norðurlandi. Og
þá muni þetta sjálfétandi kerfi
risa við á ný og allir geti unað
glaðir við sitt.
Allar þessar úrlausnarhug-
myndir eru byggöar á gömlu
„big deal” hugmyndinni : Málið
leysist yfir nótt fyrir tilverknað
einhverrar gfiðrar álfkonu.
Hugsunarhátturinn er rigbund-
inn viö þettamunsturbúandans,
sem ekki sér út fyrir sinn
jarðarskr^ka vegna þess að
hann fær allt sitt af jörðinni og
búsmala. Og því væri ekki úr
vegi aðspyrja: Hvernigværi að
breyta þessum hugsunarhætti?
Auðvitaðer það gagnslaust að
stofna einhver jar nefndir og ráð
til þess að koma sliku máli á-
fram. Nei, auðvitað verður ein-
staklingurinn sjálfur að ganga
hreint til verks og skoða eiginn
huga með þaö hvort hér megi
eitthvað betur fara. Og komist
hann að þvi að svo sé verður
hann sjálfur að fara og fram-
kvæma það sem framkvæma
þarf. Fyrst i smáum stil og siö-
an ef hugmyndir hans reynast
réttar i stærri stil. Hvernig
gengur svo einstaklingnum að
gera einmitt þetta hér i okkar
islenska kerfi? Það er skemmst
frá þvi að segja, að það gengur
illa. Og þarna kemur að þvi
afarstóra ónýtta fjármagnsöfl-
unarefni sem blundar með þjóð-
inni: Allar þær óteljandi heila-
seUursem búayfirhver veithve
miklu efni, sem með litlum til-
kostnaði mætti selja á stórum
mörkuðum hvar sem er á
byggðu bóli.
Auðvitað þarf hér mikinn
undirbúningstima, þolinmæði,
skipulagningu og hver veit hvaö
til þessa flutnings á hugmynd-
um yfir i seljanlega vöru. En
það er þó ómótmælanleg stað-
reynd að þetta er það eina sem
getur gefið af sér stööugartekj-
ur og trygga afkómufyrir hvaða
þjóð sem er. Já ef saga er
athuguð, þá byggist hún fyrst og
fremst á nýjum hugmyndum.
HeUu þjóðríkin hafa risið upp á
einni litilli hugmynd og ótrúleg-
ur auður fengist. Margt af þvi,
sem við notum daglega og álit-
um sjálfsagðan hlut I tilveru
okkar erueinmitthlutir af þessu
tagi. Og þeim mun einfaldari,
sem hluturinn er þvi oftar
gleymum vi þvi, að hann byggð-
ist á einni hugmynd, sem varð
til langt frá öllum efnahagskerf-
um og fjármálavafstri.
tslenska þjóöin er ekki nema
230þúsund manns og þaö er ein-
falt reikningsdæmi að sjá, að
við þyrftum ekki að selja nema
einahugmynd af hlut,sem tiu til
100 sinnum fleira fólk myndi
nota dags daglega þe. 0.05-0.5%
aföllum jarðarbúum, til þessað
lifa áhyggjulausu lif i. Allir gera
sér ljóst að það væri einstök
heppni að hitta á gerð sliks hlut-
ar, en það er lika þess viröi að
hugsa málið til enda. A þessu
lifa allar þjóðir hins vestræna
heims i dag meira eða minna.
Til þess að taka þetta saman i
örfáum orðum i lokin. Þá er
bent á það hér, að með islensku
þjóðinni blunda ótrúlega margir
hugmyndaframleiðendur, en
hugmyndir þeirra eru að litlu
eða engu nýttar. Þetta er sú
orkulind þjóðarinnar, sem er
hvaö verst nýtt. A meðan ekkert
er unnið að nýtingu þessarar
orkulindar fljótum við sofandi
að efnahagslegum feigðárósi.
Hérer ekki farið fram á neina
fyrirgreiöslu frá kerfinu þessu
fólkitil handa, enda er tómt mál
að tala um slikt eins og nú er
komiö. Þaö skal fremur á það
bent á þá nauðsyn, að þeir sem
finna hjá sér skyldleika við þau
orð, sem hér hafa veriö sögð, að
þeir ræði saman um þessi mál,
komi einhverju formi á slikar
umræður i þeim tilgangi að
breyta smám saman hugsunar-
gangi alls almennings um efna-
hagsöflun þjóöarinnar.
Þessi orð læt ég vera niöur-
lagsorö þessara hugleiöinga,
sem er skrifuð i þvi skyni aö
vekja umhugsun um þessi tima-
bæru málefni.
A þessu ári eru 50 ár liðin
siðan piltar, sem dvöldu i
Vatnaskógi stofnuöu flokkinn,
Skógarmenn KFUM, og lögðu
fram fyrstu krónurnar i sjóð,
til þess að byggja skála I
Vatnaskógi.
Þetta var sumarið 1929 eftir
rigningarsaman flokk. A
veizlukvöldi þessa flokks flutti
séra Friðrik gamanræðu, sem
hann nefndi „Karlaraup”, til
þess að gleðja þátttakendur,
sem dvaliö höfðu i tjöldum, sem
héldu misjafnlega i rigning-
unni.
Eiginlega var ræða þessi
samin til flutnings árið 1999, en
þá ætlaöi séra Friðrik aö halda
hana yfir „sonar-sonar-son-
um” þeirra, er þarna voru og
þá yrðu staddir i Lindarrjóöri
fyrrgreint ár. Gert var ráð
fyrir, aö þá yrði risinn i
Rjóörinu veglegur skáli, sem
lýst var nánar i ræðunni.
Skógarmenn KFUM 50 ára
Vakti ræöa þessi mikla gleði
áheyrenda, en jafnframt þá
hugmynd aö stofna sjóö til að
hrinda þessu I framkvæmd.
Svo var þaö 17. júli, að þátt-
takaendur i fyrri dvalarflokkn-
um þetta sumar komu saman á
jarðræktars væði KFUM i
Laugardal og lögðu fram
fyrstu krónurnar I þessu
skyni.
Siöari flokkurinn lagöi einnig
fram sinn skerf nokkru síðar.
Þetta varð upphaf þeirrar
starfsgreinar KFUM sem
nefnist „Skógarmenn KFUM”
og er vafalaust „ein merkustu
samtök innan kirkju Krists á
Islandi”, eins og gestur einn i
Vatnaskógi komst aö orði.
Skálinn sem safnað var til,
var reistur á árunum
1939—1943. Hann var vigður 1.
ágúst 1943.