Ný þjóðmál - 26.01.1980, Blaðsíða 6
6
Fimmtudagur 26. janúar 1980
NÝ ÞJÓÐMÁL
Allar fisktegundirnar
A félagssvæöinu eru allar
vatnafiskategundirnar: lax,
bleikja, urriöi og áll. Laxveiði
hefur verið aö jafnaöi um 1400
laxar d ári sl. 30 ár, en slðustu
10 ár hafa veiðst að meðaltali
um 2000laxar. Hinsvegar veidd-
Þórufoss I Laxá
Fjölbreytt vatnasvæði í Kjós
Kjósin er norðan viö Esjuna,
fjallið sem blasir við sjónum
okkar Reykvikinga síbreytilegt
eftir veðurfari og árstiðum, og
oft speglast það i sjónum á
sundunum við Reykjavik. Esjan
er þvi öðrum fjöllum fremur
fjall okkar höfuðborgarbúa. Það
er önnur saga en ætlunin er að
greina frá að þessu sinni.
Það er fallegt i Kjósinni og
eiga árnar Laxá og Bugða á-
samt Meðalfellsvatni sinn góða
þátt i að skapa fjölbreytni og
fegurð þessa bUskaparlegu og
hlýlegu sveit.
Fjölbreytt svæði
Laxá sjálf á upptök sin i
Stifluvatni eða Stiflisdalsvatni i
Þingvallaseit, sem er i 25 km
fjarlægð frá ósi Laxár i sjó_I
Laxvogi I Hvalfirði. Bugða á
hins vegar upptök sin i Meðal-
fellsvatni og f ellur hún I Laxá i 1
km fjarlægð frá ósi Laxár í
Laxavogi. Bugða er 3 km að
lengd. Þá kemur Dælisá i Bugðu
skammt neðan við Meðalfells-
vatn, en áin á upptök sin i Eilifs-
dal. Tvær smáár falla i Meðal-
fellsvatn, Sandá og Flekkudals-
á, en fyrmefnda áin kemur Ur
Eyjadal, en hin Ur samnefndum
dal. Auk Bugðu og Svinadals-
árs, er kemur úr samnefndum
dal og fellur í Laxá hjá Möðru-
Frá Meðalfessvatni
völlum, koma i' Laxá ýmsar
smærri ár og lækir, sem eiga
upptök sin i fjöllum beggja
megin árinnar, svo sem Kili,
Reynivallahálsi, Meðalfelli,
Möðruvallahálsi og Skálafells-
hálsi Aðrennslissvæði Laxár 1
Laxvogi er 211 ferkm. (Vatna-
mælingar) og þar af Bugðu 64
ferkm. að flatarmáli Stifíuvatn
er um 1,5 ferkm. að flatarmáli
og er I 178 m hæð yfir sjó. Lax-
inn kemst lengst upp Laxá að
Þórufossi, sem er i 1,5 km fjar-
lægð frá Stifluvatni, og i Meðal-
fellsvatn og i fyrrnefndar ár,
sem eiga ós i vatninu.
Laxá i Kjós, ásamt Bugðu er i
hópi laxaauðugustu ánna i land-
inu oghefur vatnasvæðið skipað
fyrsta sæti hvað mestu veiði
varðar eitt árið og önnur ár ver-
ið ofarlega á þeim lista, sem
fyrr segir. Þáhefur silungsveið-
in i Meðalfellsvatni verið nokk-
ur þúsund silungar árlega auk
nokkurrar laxveiði. Netaveiði
var hætt i Meðalfellsvatni
skömmu eftir 1940 og eingöngu
stunduð stangaveiði i vatninu.
Greinarhöfundur minnist með
sérstakri ánægju veiðiskapar i
vatninu meðMagnúsi Ólafssyni,
bónda i' Eyjum, er hann stund-
aði netaveiði i vatninu um og
eftir 1940. Fyrir nokkrum árum
var gripið til þess ráðs vegna
offjölgunar á bleikju i Meðal-
fellsvatni að fækka henni með
gildruveiði til að koma á jafn-
vægi í fiskabúskap vatnsins. Er
beðið árangurs af þeirri fram-
kvæmd.
ust að meöaítali á árunum 1949-
68 um 1000 laxar. Veiðin hefur
þvi aukist um 100% sl 10 ár mið-
að við fyrrgreint tuttugu ára
timabil. Veiðin er stundúð með
12stöngum á félagssvæðinu auk
silungastanga i Meðalfellsvatni.
Tekjur af veiðinni hafa verið
mjög góðar I Kjósinni og munu
vera greiddar á árinu 1979 um
36.5milij. kr. fyrir veiðina á öllu
svæðinu.
FLskræktar-
framkvæmdir
Veiðifélag Kjósahrepps hefur
staðið fyrir ýmsum fiskræktar-
aðgerðum, svo sem sleppingu
seiða af ýmsum stærðum.
Framan af var sleppt kvippoka-
seiðum, siðar sumaröldum seið-
um og loks gönguseiðum. Fé-
lagið hefur gert ýmsar umbætur
á gönguleiðum laxins með þvi
að auðvelda fiski för um Poká-
tosssem er oiariega i dm.,, 4
byggingu laxastiga í Laxfoss,
sem er skammt frá sjó óg var
tfmabundin hindrun fyrir
göngu lax úpp ána.
Fyrsta klak á íslandi
Auk klakstarfsemi Veiði-
félags Kjósarhrepps fyrr á ár-
um hefur félagið unnið að lag-
færingu á ánum sjálfum til að
bæta hylji, auk veiðieftirlits og
tilraunir hafa verið gerðar á
siðustu árum til að eyða veiði-
vargi og stefnt að þvi að koma i
veg fyrir mengun á vatnasvæð-
inu. Til gamans má geta þess,
að fyrsta klak á Islandi var
starfrækt á Reynivöllum árið
1884.
Tveir leigutakar
Eins og fyrr var skýrt frá er i
samþykkt veiðifélagsins ákveð-
ið að félagssvæðið sé leigt út til
stangaveiði. Hefur félagið leigt
annars vegar veiðina i Laxá og
Bugðu og hins vegar veiði i
Meðalfellsvatni. Leigutakar
ánna hafa verið um árabil þeir
Páll G. Jónsson og Jón H. Jóns-
son, en félag sumarbústaðaeig-
enda við Meðalfellsvatn hefur
leigt veiðina i vatninu.
85 veiðistaðir
1 Laxá og Bugðu eru um 85
veiðistaðir viðs vegar um árnar
og er veiði ákaflega misjöfn á
einstökum veiðistöðum af eöli-
legum ástæðum. Veiðifélagið
hefur reynt að bæta aðstöðu
veiðimanna og byggthefur ver-
ið myndarlegt veiðimannahús i
tengslum við skólahúsnæði að
Asgarði, en þar er aðstaða fyrir
mötuneyti veiðimanna. Þáhafa
verið lagfærðir vegir að ánum
og reynt að útbúa veiðistaði á
nýjum stöðum, m.a. með þvi að
setja stórgrýti á lygna staði i
ánum. Hefur veiðifélagið varið
verulegum fjárhæðum i fyrr-
greindu skyni og til fiskvega-
framkvæmdanna og seiðaslepp-
inga.
Arðskipting
Arðskrá Veiðifélags
Kjósarhrepps hefur tvisvar ver-
ið endurskoðuð frá þvi að hún
var fyrst sett árið 1950 og hefur
hún breyst i þá veru að meiri
jöfnuður hefur náðst i arðskipt-
ingu. Þannig hefur hlutur
þeirra, er mestan arð höfðu
fyrst minnkað um fjórðung.
enda hafa ákvæði laga um arð-
skiptingu ix-eyst á timabilinu. 1
fyrstu gerð var i lögum það ein-
ungis sagt um arðskrá, að taka
ætti tillit til veiði en með lög-
gjöfinni frá 1957 komu fyrr-
greind ákvæði um landlengd og
fleira inn í grundvöll þann, er
arðskrá skal byggja á.