Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 33

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
33
Fór níu ára í fyrsta
hrefnuleiðangurinn
Rætt við Kristján Þorláksson hvalaskyttu um æskuárin, hrefnuveiðar og fleira
Þeir eru ekki margir landar okkar sem með sanni geta sagt að þeir séu
bornir og barnfæddir veiðimenn í víðasta skilningi. En einn þeirra
fáu er Kristján Þorláksson hvalveiðiskipstjóri og skytta, en hann er
nú 87 ára að aldri. Hann hefur stundað refaveiðar, selveiðar, fuglaveiðar,
fiskveiðar, hrefnuveiðar og stórhvalaveiðar alla starfsævi sína frá bersku-
árum. Nærri má geta að slíkur maður hefur frá mörgu að segja og Sjó-
mannadagsblaðið falaðist eftir viðtali við hann og varð hann vel við því.
Þegar við komum á hið smekklega heimili hans og Ingibjargar konu hans
í Hafnarfirði var eitt það fyrsta sem við rákum augun í forkunnarfallega
útskornir gripir — allir úr náhvalstönn, sem er eitt harðasta smíðaefni sem
um getur. Þarna eru smástyttur af hvölum og meira að segja hvalveiði-
byssa með skutlum og öllu tilheyrandi og nákvæmnin í útskurðinum er að-
dáanleg. Þessa gripi skar Kristján út síðustu starfsár sín þegar hann var
hættur skipstjórn og vann í ketilhúsi Hvals hf., en hjá Hval hf. starfaði
hann í 39 ár. Kristján er fæddur og uppalinn í Súðavík og við spyrjum
fyrst um ætt hans og uppruna og svo bernskuárin.
„Ég er fæddur að Neðri-Saurum
í Súðavík við Álftafjörðvestra þann
19. júní 1909,“ segir Kristján. „For-
eldrar mínir voru þau Þorlákur
Hinrik Guðmundsson fæddur 1877
og dáinn 1950 og Marsibil Þorsteins-
dóttir fædd 1874 og dáin 1921. Við
vorum fjögur, systkinin. Elst okkar
var Guðmundur, sem fæddur var alda-
mótaárið og dó aðeins tvítugur, þá var
Margrét sem fædd var 1902 og lést
fyrir fjórum árum. Þá kom Karl fædd-
ur 1906 og svo ég.
Húsakynni að Saurum voru ekki
rúmgóð en ágæt þó. Þetta var lítið
timburhús sem faðir minn byggði
1904 og ég giska á að það hafi verið
40-50 fermetrar að flatarmáli. Húsið
var portbyggt og upp á loftið lá stigi
og ég giska á að þar hafi ekki verið
nema um tvær álnir til lofts, en þetta
lét fólk sér nægja. í húsinu var alveg
sérstaklega góður viður, en hann fékk
pabbi í hvalstöðinni á Dvergasteini,
úrvalsvið frá Noregi. Þarna hefur
hann notið þess að hann vann talsvert
hjá þeim í hvalstöðinni. Fyrir einum
fimm árum var húsið, en það stendur
enn, leigt manni nokkrum. Víða þurfti
þá að endurnýja en þegar kom að
þessum norska viði í neðri gaflinum
þá var viðurinn enn svo góður að
Kristján Þorláksson: „Það var tign-
arlegt að sjá stærstu skepnu jarðar-
innar gera slíkar kúnstir. “ (Ljósm.
Sjómannadbl. AM)
hann var sem nýr. Sjálfsagt hefur það
haft sitt að segja að þegar pabbi reisti
húsið þá bræddi hann sellýsi og bar á
viðinn sem drakk lýsið heitt í sig.
Betri fúavörn er ég ekki viss um að sé
enn að fá.
Hamingjusöm bernskuár
Það var gott líf að vera barn og
unglingur í Álftafirði þegar ég var að
alast þar upp, en íbúarnir voru þar líkt
og nú eitthvað á þriðja hundrað
manns. Vitanlega þekktust ekki mikil
þægindi þar fremur en annars staðar
hér á landi á þeim tíma. Aura sá mað-
ur ákaflega sjaldan en í Súðavík voru
þó tvær verslanir þar sem ýmislegt
sælgæti, einkum brjóstsykur, fékkst
til þess að bæta sér í munni. Þetta
voru verslun Ásgeirs Ingimars Ás-
geirssonar í Tröð og verslun Jóns
Guðmundssonar í Eyrardal. Ásgeir
rak líka bakarí. Þar vann gamall bak-
ari sem Guðmundur Guðbrandsson
hét. Hann var barngóður og oft stakk
hann að manni svonefndum „einseyr-
ingskökum,“ sem eins og nafnið
bendir til kostuðu einseyring. Jón í
Eyrardal var líka með verslun, eins og
ég sagði, og hann var með feikilega
góða vöru. Allar sínar vörur mun
hann hafa keypt frá Danmörku, en þar
var hann á verslunarskóla. Verslunar-
húsið mun hafa verið sjö til átta metra
langt og inni af því var sjálf búðin. Þá
gerði hann út og keypti fisk, ekki síst
af Færeyingum en líka Islendingum.
Þá reru bátar á hans vegum. Hann var
orðinn gamall maður þegar ég man
eftir honum, þrekinn og nokkuð álút-
ur og með alskegg. Það orð fór af
honum að hvert hans orð stæði eins
og stafur á bók, en þurr var hann
nokkuð á manninn í daglegu viðmóti
og ekki var honum vel við heimsókn-
ir okkar krakkanna í búðina.
Aðalfæða manna þarna var sem
skilja gefur einkum fiskur. En á mínu
heimili, þar sem við pabbi vorum
veiðimenn, var úr fleiru að velja. Við
skutum mikið af fugli sem einkum
kom inn á fjörðinn á haustin og voru
þá oft margir bátar að fuglaskyttiríi
úti á firðinum. Ekki áttu allir byssu og
þá kom fyrir að menn mynduðu með
sér félagsskap um sömu byssuna.