Tímarit lögfræðinga - 01.12.1974, Blaðsíða 9

Tómas Gunnarsson hdl.:
AÐGERÐA ER ÞÖRF
Á sl. sumri gekkst Lögmannafélag Islands fyrir því, að reistur var
minnisvarði að Breiðabólsstað í Vestur-Hópi til minningar um fyrstu
skráningu á íslenskum lögum, árið 1117. Ekki fjölmenntu almennir
liðsmenn Lögmannafélagsins til athafnarinnar, en þeir, sem sérstak-
lega áttu hlut að henni, eiga þakkir skildar.
Tilefni skrifa minna hér er samt ekki löggjöf þjóðveldisins, heldur
íslenskur réttur og réttarkerfi í dag. Tel ég þar margt sem betur
mætti fara. Er raunar sVO, að við nánari kynni í lögmannsstörfum
síðustu ár hefur mér virst sem réttarkerfið væri stöðugt að fjar-
lægjast þá mynd, sem það birtist í við nám í Lagadeild fyrir rúmum
áratug, þótt sjálfsagt megi deila um ágæti hennar. Þarf þó engan að
undra, þar eð mörg helstu réttarfarslög og réttarfarsframkvæmd eru
gömul að stofni, en þjóðlífið hefur breyst ört og viðhorf síðustu ára-
tugi. Þetta virðist eiga við báða meginflokka viðfangsefna réttar-
kerfisins, þ. e. úrskurðum ágreiningsefna milli aðila og gerðir til
fullnustu á rétti eins og framkvæmd rannsókna á meintum brotum
gegn hagsmunum hins opinbera, úrskurðum viðurlaga og refsinga og
framkvæmd þeirra. Er hvoru tveggja slæmt: Að menn þurfi að bíða
óhæfilega lengi til að ná rétti sínum eða sekir séu ekki fundnir, auk
hins, að jafnvel hinir seku og skyldulið þeirra eigi fullan rétt á því, að
málum þeirra sé sinnt með eðlilegum hætti og niðurstaða fengin án
verulegs dráttar.
Auk þeirra auknu krafna til réttarkerfisins, sem stóraukin og
margbreytilegi'i umsvif og verkaskipting hafa í för með sér, virðist
mér sem æ oftar sé gripið til „óeðlilegra úrræða“ í sambandi við rekst-
ur mála fyrir dómstólum til að hafa áhrif á niðurstöður. Virðist mér
sem afstaða manna, sem brjóta gegn rétti samborgara eða opinberum
hagsmunum, þróist með nokkrum hætti í átt frá kæru- og skeytingai'-
leysi til brota framkvæmdra á fagmannlegri hátt. Virðist stundum
183