Tímarit lögfræðinga - 01.11.1975, Blaðsíða 20

Jón Þorsteinsson hrl.:
SKIPULAG OG STARFSEMI VERKALÝÐSFÉLAGA
OG SAMTAKA ÞEIRRA
1 þessari framsögu stendur ekki til að gera svo yfirgripsmiklu máli
ítarleg skil. Margt verður látið liggja milli hluta. Á sumt verður aðeins
drepið lítillega. Hér verður fyrst og fremst brugðið upp nokkrum svip-
myndum af þessum vettvangi til glöggvunar þeim, er vilja afla sér
nánari þekkingar á skipulagi og starfsháttum verkalýðsfélaganna.
Með verkalýðsfélögum á ég við félög, sem hafa það að meginmark-
miði að semja um kaup og kjör félagsmanna sinna við vinnuveitendur
og njóta verkfallsréttar. Mun ég einvörðungu fjalla hér um verkalýðs-
félög innan Alþýðusambands Islands nema annars sé sérstaklega getið,
enda eru langflest verkalýðsfélög landsins innan þessara samtaka. I
ASl eru 224 verkalýðsfélög, og kveður þar mest að félögum verka-
manna, verkakvenna, sjómanna, iðnverkafólks, verslunarmanna, vöru-
bílstjóra og fáglærðra iðnaðarmanna. Utan ASÍ eru hins vegar félög
háskólagenginna manna, félag atvinnuflugmanna og félög yfirmanna
á kaupskipaflotanum, svo að dæmi séu nefnd.
Af sjónarhæð skipulags má greina verkalýðshreyfinguna sundur í
fimm þætti, þ. e. verkalýðsfélögin (I), sem mynda grunneininguna, og
ferns konar samtök þeirra, en þau eru fulltrúaráðin (II), fjórðungs-
samböndin (III), landssamböndin (IV) og Alþýðusamband Islands (V).
Hverjum þessara þátta geri ég nokkur skil hér á eftir.
I. Verkalýðsfélögin
Hér verður einungis vikið að þrem atriðum í skipulagi og starfsemi
verkalýðsfélaga, þ. e. starfssvæði félaganna (A), félagsmannaskipan
(B) og almennri starfsemi þeirra (C).
A. Starfssvæði eða félagssvæði einstakra verkalýðsfélaga eru mjög
misjöfn að stærð og umfangi. Sum félögin ná aðeins yfir eitt lítið
114