Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 45

Þórunn J. Hafstein deildarstjóri:
ALÞJÓÐASÁTTMÁLAR
Á SVIÐI HÖFUNDARÉTTAR
Það meginsjónarmið sem liggur höfundaréttindum til grundvallar er
að skapa höfundum þá starfsaðstöðu og það fjárhagslega öryggi að
þeir geti sinnt hugverkasköpun sinni og þar með eflt menningarlíf
þjóðanna. Enn hafa þjóðir heims ekki fundið aðra heppilegri leið en
þá að veita höfundum einkarétt á afnotum hugverka sinna til þess að
ná fram þessu meginsjónarmiði. Einkaréttur höfunda á ýmiss konar
afnotum af verkum þeirra er einmitt megininntak höfundaréttar í
flestum ríkjum.
Við lifum á tímum örrar tækniþróunar. Breyting hefur orðið á menn-
ingarlegri afstöðu fólks, breyting sem ögrar mótuðum réttarviðhorf-
um á flestum sviðum. Ný tækni hefur leitt til nýrra tjáningarmögu-
leika, nýrra afþreyingarsiða, nær óþrjótandi möguleika á fjölföldun
hugverka og háþróaðrar fjölmiðlatækni sem þekkir engin takmörk. Er
nokkur furða þótt spurt sé: „Er höfundaréttur ekki úrelt fyrirbæri?“
Til þess að koma í veg fyrir að höfundaréttur dagi uppi sem nátttröll
í nútímasamfélagi leitast þjóðir heims nú við að bregðast við breyttum
félagslegum og efnahagslegum aðstæðum með því að vinna sameigin-
lega að höfundaréttarmálum. Markmiðið er að vernda á svo virkan og
samræmdan hátt sem kostur er rétt höfunda til verka sinna á sviði
bómennta og lista.
Fjölmargir alþjóðasáttmálar hafa verið gerðir á sviði höfundaréttar,
en þeirra merkastir eru Bernarsáttmálinn og Genfarsáttmálinn. Verð-
ur nú gerð stuttlega grein fyrir þessum sáttmálum, en einnig verður
hér getið urn Rómarsáttmálann sem fjallar um vernd listflytjenda.
BERNARSÁTTMÁLINN.
Bernarsáttmálinn sem er elsti og um leið merkasti sáttmálinn á sviði
höfundaréttar var gerðui' í Bern árið 1886. Þau níu ríki sem þá stóðu
183