Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Blaðsíða 21

Pór Vilhjálmsson
er hæstaréuardómari
Þór Vilhjálmsson:
SVÖR DÓMARA VIÐ OPINBERRI GAGNRÝNI
Höfundur flutti erindi það sem hér er birt á morgunfundi í Lögfræðingafélagi
íslands 21. mars 1992
Tilefni þeirra hugleiðinga, sem ég set fram á þessum morgni, eru ummæli um
Hæstarétt og dóma hans, sem opinberlega hafa komið fram á síðustu misserum.
Hef ég þá aðallega í huga það sem Jón Steinar Gunnlaugsson hæstaréttarlög-
maður segir í bók sinni DEILT Á DÓMARANA og víðar og Davíð Oddsson
forsætisráðherra hefur eftir blaða- og útvarpsfréttum að dæma sagt um endur-
skoðun stjórnarskrárinnar og Hæstarétt, sem sé það í raun, að ekki sé ástæða til
að endurskoða stjórnarskrána, meðan Hæstiréttur er ekki tekinn að fara eftir
henni. Ég hef ýmislegt við ummæli þessara manna að athuga, en hef ekki,
fremur en aðrir í hópi dómara, látið neitt frá mér fara opinberlega. Hvers vegna
ekki ? Það er mergurinn málsins, það atriði, sem ég ræði stuttlega í dag, en aftur
á móti mun ég ekki víkja að þeim ádeiluatriðum, sem urðu tilefni orða minna.
Opinber umræða á að tryggja að sjónarmið, sem máli skipta, komist til
landsfólksins. Þetta stuðlar að framförum og réttlæti. Prentfrelsið er verndað í
72. gr. stj.skr. Hér er hvorki staður né stund til að fjalla um þetta ákvæði,
formlegan búning þess og endurskoðunarþörf. Á það eitt er minnt, að í 72. grein
er talað um að menn eigi að ábyrgjast skrif sín fyrir dómi. Svipuð hugsun um að
réttur og skyldur fari saman kemur fram í tjáningarfrelsisákvæðum þeirra
tveggja almennu mannréttindasáttmála, sem við höfuð fullgilt. í okkar lögum
eru engin sérákvæði um opinberar umræður um dóma og dómstóla. Tel ég ekki í
þessu sambandi 22. gr. höfundalaga nr. 73/1972 sem heimilar upptöku og
birtingu á því sem fram fer á dómþingum. Opinber umræða um dóma og
dómstóla er vitanlega lögleg og er ekki takmörkuð með neinum sérstökum
15