Búnaðarrit - 01.01.1912, Blaðsíða 19
BÚNAÐARRIT.
15
og önnur íslenzk ull er aftur talin hafa 16—25°/o óhrein-
indi, en haustull 25—35% óhreinindi. Þessi mis-
munur á óhreinindum í norðlenzkri og sunnlenzkri ull
er orsök þess verðmunar, sem um iangan tíma hefir
verið á ullinni, og stafar hann mest af þvotti og með-
ferð ullarinnar.
A Suðurlandi er víðast þvottinum hagað svo, að
ullin er látin ofan i einbotnaðan stamp eða pott, og er
ullin látin ofan í hann í stórum viskum og troðin (þvæld),
þar, þangað til að ekkert rúm er eftir í ílátinu; þetta
er gert með kvísl eða tréstutli og stundum með berum
fótunum, þegar lögurinn er orðinn hæfilega kaldur. Þetta
er gert vanalega heima við bæinn, svo að þegar uilin
hefir verið þvæld þannig í lögnum, er hún flutt á hesturn
eða börum að læk eða vatni og svo þvegin þar.
Frá Norðurlandi er mér sagt, að þvotlaílátið sé hið
sama og á Suðuriandi, en þar sé ullin fiutt til vatns
áður en hún er þvegin og svo þurkuð þar. Þar er
lítið látið af ull ofan í þvælisíiátíð í einu, og ullin hreyfð
í lögnum með priki og því næst dregin með prikinu
upp á grind, sem er yfir þvælisílátinu. Þegar sigið er
vel úr henni, er hún þvegin strax í „lár“, sem er eins
konar hrip, svo þétt rimað, að ullin getur ekki borist
burtu með straumnum. Þegar ullin er þvegin í læk, er
ullarlárinn settur undir bunu, og ullin svo þvæld þar.
Þessi aðferð er tekin eftir bendingum Jóns Sigurðssonar
í Lítilli Varningsbók, bls. 51, og er auðséð, að hún er
hagfeld, þótt umbótar þurfi.
Um land alt er ullin þvegin úr keytu, sem er meira
og minna blönduð vatni. Pó ev mér sagt, að á stöku
stað sé hún þvegin úr sápu eða sóda, en við það verð-
ur ullin ekki eins mjúk. En til þess að þvo ull er til
sérstök sápa og „kemiskt" efni, sem bezt er að brúka
við ullarþvottinn, en slíkt getur ekki komið að fullum
notunr meðan hver bóndi þvær sína ull.
Aðal-gallarnir á sunnlenzka þvottinum í samanburði