Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 28.09.1927, Blaðsíða 3

VIKUÚTGÁFA ALÞÝÐUBLAÐSINS
3
er stofna'ð til hermensku á ís-
londi undir yfirskin: „lögreglu á
sjó“.
Starfsmenn skipanna \.'ssu full-
vel. að hverju var stefnt ireð lög-
unum, og næstum allir án und-
ontekningar (skipherrar þó undan-
skildir) lýstu andúð sinni á Jreirri
stefnu, sem fram kom með pess-
*ri lagasmjð.
Hér i blaðinu var í v.etur gerð
grein fyrir þeim breytingum á
kjöium starfsmannanna bæði um
laun og starfshætti ásamt missi
fríðinda, er íarmenn alment eiga
samkvæmt sjólögum. Lögin áttu
koma til framkvæmda 1 ’úli
* sumar. Afskráning átti að tara
fram, og skipunarbréf átti að gefa
handa hverjum einum, eins og
^unt er um embættismenn. Reglu-
gerð þá, sem stjómin hafði gef-
út um iaunakjörin, átti að
uema úr gildi og laun samkvæmt
Þessum nýju lögum að koma í
staöinn. Samkvæmt hinum nýju
lögum átti stjórnin að gefa út
rýgiugerð um starfshætti alla og
tilhögun í starfinu.
En ekkert af þessu iét stjóm-
ir> framkvæma þrátt fyrir það,
Þó hún væri oftar en einu sinni
sPurð að, hvað gilda ætti í þessu
efni. Þegar „Þór“ fór norður um
utiðjan júlí, var afskráning- fram-
kvæmd án þess, að ný reglugerð
ituemi eða embættisleg skipunar-
Þréf. Skipver^ar komust að þessu
úm íeið og þeir fóru, og gafst
Þeini ekki tækifæri til að segja
UPP vistinni, sem sumir hverjir
höfðu í huga. Hitt varðskipið,
’.Úðinn", kom hér oftar en einu
sinni, og engin breyting var gerð
a því fyrr en seint í ágústmán-
u ði.
Ástandið var þannig: Skipverjar
Vöru ekki lengur undir sjólögum,
höfðu engin skipunarbréf fengið
frá stjórninni, hvorki veitingu né
setningu í embætti. Enginn vissi
iyrir víst, eftir Jivérju átti að fara
meö útborgun launa. Fyrrverandi
stjórn hafði algerlega kiknað á
aö láta framkvæma lögin, eins
°S þau lágu fyrir. En henni mun
^okkur vorkunn hafa verið, þvi
aö það var kunnugum vitanlegt
°& henni með, að allmikill hluti
starfsmanna skipanna var ákveð-
mn í að segja upp starfi sínu,
hæði undirmenn sem yfirmenn,
Svo fljótt, sem við yrði komið.
Álmenn óánægja yfir hinu nýja
skipulagi ásarnt lækkun launa,
missi áður lögmætra fríðinda og
óvissan um, hvað biði þeirra með
nýrri reglugerð var undirrót þess,
aö þeir kusu heldur að fara en
vera.
Fyrr verandi stjóm mun hafa
haft fullan pata af þessari óá-
amgju, séð þá hættu fyrir gott
starfs.ið á skipunum, að hún hef-
rr heldur kosið að fresta fram-
kvaemdum. Hvort nýja stjómin
hofir séð fram á hið sama og sú
&amla, skal ósagt látið, en hún
|ók þann kostinn að fresta fram-
kvæmd laganna, eins og þau em
mi, og hafði dæmi fyrr verandi
stjórnar þar um.
Starfsmenn varðskipanna vom
‘ögskráðir á ný, eins og sjólög
mæla fyrir um, með þeirri reglu-
^örð um kaup skipverja, sem fyrr
verandi stjórn hafbi búið út 1926
smllar minningar. Ráðstöfun þessi
Vakti almenna ánægju meðal skip-
Verja, og þóttust þeir hólpnir, að
minsta kosti í bili, að vera laus-
Sr við að búa við þvingunarlög i-
haldsstjómarinnar, sem þeir oft-
0st neína „tugthúslögin“.
Hér hefir í stuttu máli verið
íakinn gangur þessa máls, sem J.
Kj., ritstjóri „Mgb!.“, hefir blás-
ið sig út á. Flestir skynbærir
menn munu sjá, að öryggi strand-
gæzlunnar er engu minna, þótt
sömu mennirnir séu á skipunum
áfram undir gamla fyrirkomulag-
inu, — fyrirkomulagi, sem þeir
kjósa heldur en það nýja, er koma
átti. Að tryggja sér vana, ánægða,
hæfa og góða starfsmenn er mikið
atriði, hvort heldur það er ríkið
eða einstaklingar, sem hafa þeirra
not; að þvi ber að stefna bæði
í löggjöf sem öðru, en forðast
hitt, sem útilokar það, að þessu
takmarki verði náð.
Frá andláti og jarðarför
Stephans G. Stephanssonar.
Heimskringla skýrir frá því, að
Stephan heitinn hafi verið veikur
frá þvi um miðjan desember í
vetur sem leið. Fékk hann þá að-
kenningu af slagi og lá rúmfast-
ur alllangan tjma. Á fætur komst
hann aftur og gat hreyft sig um
húsið og gengið um úti er vor-
aði, en krafta sína fékk hann ekki
aftur, er hann misti við sjúkdóms-
áfallið. Varð hann því að ganga
við staf og mátíi sem minst á
sig reyna. Handstyrk fékk hann1
heldur ekki nægan né heilsu svo
mikla, að þoi hefði hann til þess
að sitja við skriftjr, sem þó var
venja hans, er hann gat verið
inni, en vesöld eða veður bönn-
uðu honum útivist. Saknaði hann
þess mjög, því margt var enn
ógert af því, sem hann hafði
hugsað sér að ljúka við, hálf-
kveðin kvæði, hendingar og brot,
er biðu þess tíma, að hann gæti
gengið frá þeim.
Vikuna fyrir andlátið var hann
venju fremur hress, eftir því sem
kona hans skýrði oss frá. Sunnu-
daginn 7. ágúst voru nokkrir forn-
kunningjar staddir heima hjá hon-
um og ræddu við hann að vanda.
Gerði hann þá lítið úr vesöld
sinni, sem hann og alt af gerði í
bréfum til vina sinna og kunn-
ingja, þótt ljóst væri honum, hvers
eðlis hún var, og hve skamt
myndi þess að bíða, að hún legði .
hann í gröfina. Er þeir kvöddu
hann óskaði hann þess, að þeir
kæmi til sín aftur hið bráðasta.
Þriðjudaginn 9. ágúst heimsótti
vinur hans hann frá Wynyard.
Sask., Jakob Norman. Hafði hann
lengi ætlað sér að fara vestur
til hans og finna hann, en það
dregist til þessa. Náði liann heim
til hans seint um daginn. Töluðu
þeir saman og voru á gangi úti
fram undir kvöldið, en gengu þá
inn.
En eigi leið nema-lítil stund,
þá er þeir voru s8stir inni, að
hann kendi óþæginda svo mik-
illa og magnleysis, að hann gat
eigi setið og kvaöst vjldu ganga
út. Komst hann að eins lítinn
spöl út fyrir dyrnar, en snéri þá
við aftur og hneig niður í sama
stólinn, er hann hafði staðið upp
af. Voru þá kona hans og yngsti
sonur og dóttir, er heima eru,
farin til kvöldverka. Gerði þá
Jakob Norman, er inni var hjá
honum, þeim strax aðvart og
komu þau þegar heim. Var þá
svo af honum dregið, að hann
mátti naumast mæla. Tók sonur
hans 'hann þá upp úr stólnum
og bar hann inn í svefnherbergi
hans og lagði. hann upp í rúm.
Hagræddu þær mæðgur honum,
sem bezt þær gátu og var hann
þá orðinn meðvitundarlaus. Ekk-
ert orð mælti hann eftir að hann
var borinn inn. En hægri hendina
hreyfði hann að eins nokkrum
sinnum, fyrst eftir að hann var
lagður upp í rúmið, en hrærði
sig svo ekki upp frá því. Voru
þá gerð orð börnum hans, er far-
in eru að heinian, en búa þar í
grendinni, aö koma, og læknin-
um í Innisfail, er stundað hafði
hann undan farið, dr. Wagner, því
óvíst þótti, hversu ljúka myndi
með magnleysi þetta. Kom lækn-
irinn skjótlega. Lét hann uppi það
álit sitt, að eigi myndi bata að
vænta. Áleit hann að brostið hefði
æð hægra megin í höfðinu svo
að blæddi til heilans; væri lengst
að ætla, að hann lifði einn eða
tvo sólarhringa. Tafði hann
nokkra stund, en fór svo En þess
var skemmra að bíða en sólar-
hrings — því að stundarfjórðungi
liðnum eftir að læknirjnn fór, var
hann látinn.
Útförin fór fram heima sunnu-
daginn 14- ágúst og hófst laust
upp úr hádegi. Var þar fjölmenni
mikið saman komið, alt byggða-
fólkið íslenzka og auk þess fjöldi
innlendra manna og kvenna úr
smábæjunum þar í grendinni.
Lengra að voru nokkrir íslend-
ingar konrnir: frá Red Deer, Cal-
gary, Wynyard, Elfros og Winni-
peg.
Eftir ósk hans og ættingjanna
var fylgt greftrunarsiðum hinnar
Unitarisku kirkju. Ræður fluttu
séra Rögnvaldur Pétursson frá
Winnipeg, séra Friðrik A. Frið-
riksson frá Wynyard og séra Pét-
ur Hjálmarsson frá Markerville.
Auk þess flutti enskur Presby-
terprestur, er þar var staddur,
Rev. Mr. Gray frá Markerville,
nokkur orð fyrir hönd hirina
ensku sveitunga. — Líkið var
jarðsett í ættargrafreit fjölskyld-
tmnar, á norðurbakka Medicine-
árinnar í tæprar mílu fjarlægð
frá heimilinu. Liggur reiturinn inni
í fögru skógarrjóðri nær nriðbiki
byggðarinnar.
FB.
Jón S. Bergmann
skáld.
Einn kveöur jarðheim í dag og
annar á morgun. Það er þekt
saga.
Jón Bergmann er horfinn. Hann
andaðist i sjúkrahúsi Landakots
9. þessa mánaðar. Var hann fædd-
ur að Króksstöðum í Miðfirði 30.
apríl 1874.
Jón Bergmann hlaut skáldgáfu
í vöggugjöf. Er hann löngu þjóð-
kunnur orðir.n fyrir hægmælsku
og bragfinri. Munu sumar stök-
ur hans lifa lengi á vþrum þjóð-
arinnar.
Fanst Jóni tíðum, að hann hefði
verið olnbogabarn hamingjunnar.
Var ekki ætíð sem mýkst undir
fæti hans. Og þegið hefði hann að
eiga laðandi heimili að staðaldri.
Kvað hann um þetta, en bar
sig karlmannlega:
Ég er fremur fótasár;
forna þrekiö brestur;
ég hef samfleytt seytján ár
sofnað næturgestur.
Gieðin var alt af öðru hvoru í
förinni, þó að hún væri mismun-
andi unaðsrík. Vonin sló bjarma
á vegu hans. Og trú hans á dul-
in öfl veittu honum þrótt.
Hann Ijóðar:
Vonin gefur lífi lit,
lyftir skuggatjpldum,
hún er eins og árdagsglit
yfir báruföldum.
Þó að leiðin virðist vönd,
vertu aldrei hryggur;
það er eins og hulin hönd
hjálpi, er mest á liggur.
Jón Bergmann var ádeiluskáld.
Deildi hann hispurslaust á sam-
tíðarmenn sína. Var hann fáorð-
ur mjög, en frábærlega gagnorð-
ur. Þannig ieit hann á flokksdeil-
ur og frelsishjal:
Aldrei frelsisskúma skraf
skapar menning vígi,
meðan h'ugur heimskast af
hatri og flokkalýgi.
Kátleg var stjórnmálaverzlun is-
lenzkra forystumanna í augum
Jóns Bergmanns:
Fólkið sér í seinni tíð
sitja í tryggum griðum
kögurbörn, sem leiða lýð,
logagylt í isniðum.
Valdatindi til að ná,
tign og launabótum,
stikla heimsku annara á
alveg þurrum fótum.
Jón Bergmann naut lífsins gieði,
þegar tækifæri gáfust. Fer hann
ekkert dult með óskir og unað.
Bergmann kveður:
Oft við skál ég fer á fold
furðu-hála rinda,
þegar sál og syndugt hold
saman bálið kynda.
Hvorki vil né vonasvik
verður hjá mér skrifað;
ég hef alsæll augnablik
ást og víni lifað.
Þegar háar bylgjur böls
bxotnuðu á mér forðum,
kraup ég þá að keldum öls,
Ttvað í fáum orðum.
Langa sögu og marga þætti get-
ur Jón Bergmann sagt í einni
stöku:
Auðinn lagði hún allan til,
efni i fyrsta þáttinn, '
sem hún hélt að hér um bil
hefði borgað dráttinn.
pað duldist Bergmanni ekki, að
þrautjr þessa jarðlífs þroska
mennina og íullkomna.
Fórust honum svo orð um það
efni:
Reynsían styrkir anda og arm
undir lífsins byrði;
þéir, sem aldrei þektu hiarm,
því eru lítils virði.
Listamenn eru ásthneigðir ást-
þurfar. Jón Bergmann var í þeirtra-
tölu. Hann lék þetta á hörpu sína:
Ástin heilög heillar mig;'
hún er dnottins líki;
meðan einhver elskar þig,
áttu himnaríki.
Náttúrufegurð Isiands hafði
mikil áhrif á Jón Bergmann.
Hann yrkir:
Geislar sindra sólu frá,
sveiginn binda rósum.
Drottins mynd er máluð á
mörk og tindum- ljósum.
Svo fagurt þykir skáldinu í föð-
urlandi sinu, og svo mjög dáir
hann jslenzkt mál, að honum verð-
ur þetta Ijóð af munni:
Heldur yrði hæpinn sál
himnarjkisfriður,
heyrðist aldrei íslenzkt mál
eða fossaniður.
Nú er Jón Bergmaim farinn til
annara heimkynna. Fylgja honum
beztu árnaðaróskir samferða-
manna og ljóðavina..
Verði honum' veröld ný unaðs-
rík og ástgjöful.
Gleðji hann fossaniður furðu-
heima og ó.ðmál alföður.
Hallgrímur Jónsson.