Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 93

Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 93
Lífsgildi og orðræða siðfræðinnar Hugur Krists að það sé ekkert við það að athuga að „hjartað sé kalt, heilinn tæmdur merkingu og andinn bugaður“ ef einstaklingurinn tekur „sann- gjarnt tillit til annarra.“3 Þeir segja báðir eitthvað á þá leið að Vilhjálmur dragi upp dapurlega eða snauða mynd af siðfræðinni. Maður getur þó ekki annað en furðað sig á þeirri stefnu sem gagnrýni þeirra tekur. Margir hafa haldið því fram á misjöfnum forsendum að hlutleysi um verðmæti eða gildi sé for- senda þess að siðfræðileg umræða geti skipt máli í lýðræðislegum fjöl- hyggjusamfélögum nútímans. Það er ekkert nýtt sem Vilhjálmur er að halda fram, það sem hann gerir í grein sinni er að tengja sig ákveðnum straumum í siðfræði samtímans. Með því að saka hann um að gera sið- fræðina dapurlega, hjartalausa eða snauða gengur gagnrýni Jóns eigin- lega út í öfgar. Gagnrýni þeirra Jóns og Róberts er þó að mörgu leyti ólík. Róbert bein- ir athygli sinni fyrst og fremst að veilunum í málflutningi Vilhjálms og ég verð að segja að hann hefur nokkuð til síns máls. Einkum held ég að Róbert hitti naglann á höfuðið þegar hann finnur að hugtakanotkun Vil- hjálms. Þegar Vilhjálmur heldur því fram að lífsgildi eigi ekki heima í réttnefndri siðfræðilegri umræðu er alls ekki ljóst hversu vítt svið orðið lífsgildi spannar. Á einum stað virðist Vilhjálmur gera greinarmun á lífs- gildum og siðferðisgildum og á öðrum stað er eins og eitthvað sem hann kallar grunngildi sé einn flokkurinn til. En hvað eru lífsgildi ef ekki sið- ferðisgildi eða grunngildi? Maður getur verið fullkomlega sammála Vilhjálmi um að siðfræðin eigi ekki að „boða umdeilanleg lífsgildi“ en verið engu að síður þeirrar skoð- unar að heimspekileg siðfræði hljóti að fjalla um gildi ekki síður en um réttlátar leikreglur. Þá lítur maður bara svo á að lífsgildi séu hver þau verðmæti eða hugsjónir sem manneskja eða samfélag gerir að sínum. En sé þessi skilningur lagður í málflutning Vilhjálms virðist öll röksemda- færslan býsna léttvæg: Auðvitað snýst siðfræði ekki um að boða fagnaða- erindið, hvert svo sem það nú er: Það er hægt að vera fjölhyggjumaður um verðmæti en samt telja þau grundvallarþátt siðfræðilegrar rökræðu. Jafnvel þó að við lítum ekki svo á að ákveðin lífsgildi séu altæk, má samt álíta að öll siðfræðileg rökræða hljóti að taka á gildismati og gildisdóm- um. Skilji maður Vilhjálm hins vegar þröngt og líti svo á að hann vilji með öllu gera rökræðu um verðmæti útlæga úr sölum siðfræðinnar er eigin- lega alveg ómögulegt að vera sammála honum. Hvernig sem á það er lit- ið hljóta verðmæti og gildismat og gagnrýni á þau að koma inn í siðfræði- 3 Róbert Haraldsson 1999 „Einræða, umræða og samræða“ bls. 187. 91
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.