Melkorka - 01.03.1960, Blaðsíða 6

Réttindabarátta íslenzkra kvenna
Asa Ottesen tók saman
Þegar ég fletti gömlum blöðum í leit að
því hverjir fyrstir hófu að rita um kvenrétt-
indi á íslandi, rakst ég á grein í 1. tölublaði
Fjallkonunnar 1885 er nefnist Kvenfrelsi,
eftir ritstjórann Valdimar Asmundsson. Þar
ræðir hann á víðsýnan og íóttækan hátt um
réttindi kvenna almennt. En 12. maí 1882
var með lögum „sjálfstæðum konum“ veitt-
ur kosningaréttur í sveita- og safnaðarmál-
um.
Islendingar urðu á undan nágrannaþjóð-
um sínum að veita konum þessi réttindi.
Hvetur V. Á. í grein sinni til að láta hér
ekki staðar numið, hvetur til aukinnar
menntunar kvenna, svo að þær sjálfar lyfti
sér til áhrifa í þjóðfélaginu. Grimmilegasta
óréttlætið telur hann vera að giftar konur
skuli ekki vera fjárráða. í 11,—12. tölublaði
Fjallkonunnar 1885 birtist grein um mennt-
un og réttindi kvenna eftir unga stúlku í
Reykjavík. Þar er greininni Kvenfrelsi fagn-
að og komið fram með róttæk sjónarmið.
Greinarhöfundur segir um konuna: ,,Hún
verður sjálf að hafa áhuga fyrir réttindum
sínum og sýna að hún hafi vit og vilja til að
nota sér þau. Skeytingaleysi kvennanna
ig borið fram kröfur sínar þennan dag eins
og t. d. um sömu laun fyrir sömu vinnu.
Síðustu áratugina hafa Menningar- og frið-
arsamtök íslenzkra kvenna gengizt fyrir op-
inberum kvennafundum þennan dag, tekið
undir friðarkjörorð kvenna í heiminum og
krafizt brottfarar bandaríkjahers af íslandi.
Konum er ljóst í dag að baráttan fyrir friði
er þín barátta hvar sem þú ert á hnettinum.
Tuttugasta öldin hefur verið kölluð öld
konunnar. Eitt er víst. Hún hefur komið
mikið við sögu þeirra áratuga sem af eru,
en mun þó framvegis láta meira til sín taka.
Ólafía Jóhannsdóttir
sjálfra um almenn mál nota karlmennirnir
í baráttunni gegn réttindum þeirra.“ Um
menntunina segir greinarhöfundur: „Hún
glæðir löngunina eftir öllu góðu og nyt-
sömu en vekur óbeit á öllu ófögru, lítilfjör-
legu og hégómlegu, öllu gjálfri og hlægi-
legu glysi, sem er aðeins á yfirborðinu en er
í raun og veru kjarna-laust.“
Unga stúlkan í Reykjavík sem svo dug-
lega kvaddi sér liljóðs var Briet Bjarnhéð-
insdóttir, fyrsta konan sem ritaði í blað á
íslandi.
Þetta sama ár flytur Páll Briem erindi
um réttindi kvenna.
í árslok 1887 lieldur Bríet fyrirlestur um
hagi og réttindi kvenna. Var hún einnig
fyrsta íslenzka konan sem liélt opinberan
fyrirlestur. Ekki er auðvelt að gefa stuttan
6
MELKORKA