19. júní - 01.10.1993, Blaðsíða 36

36
3. TBL.1993
hefur staðið
alla þessa öld
- segir Sigríður Th. Erlendsdóttir, sagnfræðingur,
sem ritað hefur sögu KRFI
Viðtal: Inga Dóra Sigfúsdóttir

Viðamikið rit um sögu Kvenréttindafélags íslands er mjkomið út. Ritið er um 500 blaðsíður og spannar
sögu félagsins nær alla öldina, eða frá stofnun pess árið 1907 til ársins 1992. Sigríður Th.
Erlendsdóttir, sagnfræðingur, skrifaði bókina og Björg Einarsdóttir, rithöfundur, sá um myndritstjórn
auk pess sem hún skrifaði myndatexta.
om höfundinum eitthvað á
óvart við ritun bókarinnar?
„Líklega einna helst sú stað-
reynd að kvennabaráttan hefur
staðið sleitulaust alla öldina.
Því hefur verið haldið fram að réttinda-
barátta kvenna hafi liðið undir lok eftir að
konur fengu kosningarétt og kjörgengi á
öðrum áratug aldarinnar. Það er ekki rétt.
Áherslurnar breyttust vissulega en baráttan
fyrir bættum kjörum og auknum réttind-
um kvenna hélt sannarlega áfram. Hinu er
þó ekki að neita að fyrstu tveir áratugir
aldarinnar voru blómatími í réttindabar-
áttu kvenna. Þá tóku gildi á nokkrum ár-
um mörg þeirra laga sem breyttu réttar-
stöðu íslenskra kvenna og mörkuðu tíma-
mót. Nægir að nefna lög um kosningarétt
og kjörgengi til sveitarstjórna og Alþingis
auk þess sem konur fengu rétt til að ganga
í skóla og urðu fjárráða,“ segir Sigríður og
bætir við að þegar þessi mál hafi verið í
höfn hafi líknarmál um skeið orðið megin-
viðfangsefni kvennahreyfingarinnar. „Eftir
að konur fengu kosningaréttinn 1915
þökkuðu þær fyrir sig með því að hefjast
handa um undirbúning að byggingu Land-
spítalans og létu ekki deigan síga. Það var
sannarlega fyrir þrotlaust starf þeirra að
Landspítalinn varð að veruleika 1930.“
KKFÍ sterkur aðili í stoíniin
stéttarlélaga
Hún segir að í gegnum tíðina hafi starf
Kvenrétdndafélagsins beinst að mörgum
þáttum í réttindabaráttu kvenna, m.a. hafi
mörg félög skotið rótum út frá Kvennrétt-
indafélaginu. Einkum hafi félagið verið
sterkur aðili í stofnun stéttarfélaga kvenna.
Hún nefnir sem dæmi Verkakven nafélagið
Framsókn, sem KRFÍ átti stóran þátt í að var
stofnað á öðrum áratug aldarinnar, hið fyrsta
sinnar tegundar sem enn starfar hér á landi.
„Kvenréttindafélagið hefúr alltaf haldið
uppi skeleggri baráttu fyrir launajafnrétti,
einkum eftir að þjóðfélagsleg réttindi voru í
höfn á fyrstu áratugunum,“ segir Sigríður. „f
raun eru þrjú réttindamál sem kalla má ei-
lífðarbaráttumál, sem KRFI hefur beitt sér
fyrir en það eru tryggingamál, skattamál og
launamál. Tryggingalöggjöfin liti allt öðru-
vísi út í dag ef Kvenréttindafélagsins hefði
ekki notið við,“ segir hún.
„I heild má segja að félagið hafi barist fyrir
hvers kyns réttarbótum og bættum kjörum
til handa börnum og konum frá upphafi ald-
arinnar,“ segir hún og nefnir sem dæmi að
félagið hafi komið við sögu allra laga sem
hafi verið sett og varði konur eða börn í ís-
lensku samfélagi. Þá hafi það einnig haft
frumkvæði að gerð margra laga. Auk þess
hafi félagið beitt sér fyrir stofnun Mæðra-
styrksnefndar og rekið hana í rúman áratug
þar til nefndin var gerð að sjálfstæðri stofn-
un.
„KRFÍ þverpólilískt lélag“
„Arið 1944 voru gerðar skipulagsbreyt-
ingar á innri gerð félagsins. Allir stjórn-
málaflokkar, sem hverju sinni eiga fulltrúa
á þingi, fengu þá sinn fulltrúa í stjórn fé-
lagsins, kosna á landsfundum KRFÍ. Upp
frá því hefur KRFI verið þverpólitískt fé-
lag,“ segir Sigríður.
„Árið 1975 urðu þáttaskil í sögu KRFÍ.
Yngri konur gengu þá til liðs við félagið í
ríkara mæli en þær höfðu gert um nokkurt
skeið. Þarna var um að ræða ungar,
menntaðar konur sem voru á vinnumark-
aði jafnframt því að reka heimili," segir
hún.
„Við það breytti félagið um svip.
Vegna síaukinnar þátttöku kvenna í at-
vinnulífinu urðu launamál æ viðameira
verkefni. Árið 1975 var fyrsta ár kvenna-
áratugar Sameinuðu þjóðanna og ótrúlega
margt gerðist sem hafði áhrif. íslenskar
konur urðu heimsfrægar á kvennafrídaginn
24. október þegar þær lögðu niður vinnu á
heimilunum og vinnustöðunum til að
leggja áherslu á vinnuframlag kvenna í y
samfélaginu. Að þessu var raunar nokkur
aðdragandi því að nýja kvennahreyfingin
leit dagsins ljós í kringum 1968 hér á landi
með tilkomu Uanna, ungu kvennanna sem
tóku til starfa í KRFÍ um þær mundir og
voru forverar Rauðsokkanna," segir Sigríð-
ur. Hún leggur áherslu á að saga anna sé
merk en þær bentu á misréttið sem var
ríkjandi í þjóðfélaginu og hófu meðal ann-
ars markvissar kannanir á barnabókum,
kennslubókum og launamálum sem stuðst :
er við enn í dag.